ماهیان خاویاری از تخم آن به عنوان کالای صادراتی ارزشمند استفاده می‌شود تا جایی که این دانه‌های مشکی رنگ به ارزش طلا پهلو می‌زنند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز البرز؛ ماهیان خاویار از خانواده تاس ماهیان هستند و با توجه به قدمت آن‌ها به عنوان فسیل‌های زنده نیز شناخته می‌شوند.
ماهیان خاویار به ۲۷ گونه و زیرگونه در جهان تقسیم می‌شوند، این ماهیان از اشرافی‌ترین و گران‌ترین فرآورده‌های غذایی در جهان هستند اما امروزه به دلیل صید بی رویه بسیاری از گونه‌های ماهی خاویار ، این ماهی در خطر انقراض قرار گرفته و صید آن‌ها در بسیاری از زیستگاه‌ها ممنوع شده است.
پنج گونه از ماهیان خاویاری ممتاز جهان شامل فیل‌ماهی یا بلوگا، تاس ماهی روسی یا چالباش، تاس ماهی ایرانی یا قره برون، ماهی شیپ و ماهی ازون برون یا سوروگا می شود که از گونه‌های اصلی دریای خزر هستند.
تخم خاویار از ارزشی به بهای طلا برخوردار است.
تخم خاویار از لحاظ رنگی به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها تخم خاویار طلایی، تخم خاویار سرخ و از همه مهم‌تر تخم خاویار سیاه است که ارزشی قابل توجه دارد و گران‌ترین نوع تخم در ماهی خاویار به شمار می‌آید.
از پوست و غضروف ماهی خاویار نیز به ترتیب در تولید لباس شنا و صنعت چرم و مواد اولیه چسب صحافی و دارو‌های پزشکی استفاده می‌شود.
برای هر ماهی خاویـار ۱۵ تا ۱۶ سال وقت لازم است که زمان باروری و تولید تخم حاصل شود.
خاویـار تخمک‌های نابارور حاصل از تخمدان ماهی خاویـار ماده است.
خاویار فواید زیادی دارد و می‌تواند مواد مغذی مفیدی از جمله پروتئین ها، قندها، چربی ها، مواد معدنی و ویتامین مورد نیاز برای عملکرد مناسب بدن را فراهم کند.
خاویار غنی از ویتامین A است که به عنوان یک آنتی اکسیدان مهم در رشد سلول‌ها شناخته می‌شود، همچنین ویتامین A از سلول‌های سرطانی در برابر بیماری‌هایی مثل سرطان محافظت می‌کند.
همچنین خاویار دارای منابع مغذی مانند پتاسیم است، عنصر پتاسیم در بدن انسان به عنوان تنظیم کننده فشار خون عمل می‌کند.
در هر ۱۰۰ گرم از خاویـار بیش از هزار میلی‌گرم روغن امگا ۳ وجود دارد. روغن امگا ۳ به واسطه خاصیت آنتی اکسیدانی می‌تواند سلامتی عروق و قلب را تضمین کند.
ماهی خاویار به دلیل قیمت بسیار بالایی که تخم‌های خاویار دارد به عنوان یک کالای صادراتی به شمار می‌آید و صادرات ماهیان خاویاری پرورشی یکی از انواع فعالیت‌های اقتصادی پر سود برای کشور صادر کننده است.
البته باید توجه داشت که همواره بخش قابل توجهی از ماهیان خاویار تولیدی باید در بازار داخلی برای مصرف شهروندان استفاده شوند و تمام خاویار تولیدی نباید برای صادرات به سایر کشور‌ها باشد اما هزینه‌های مربوط به تولید و پرورش ماهیان خاویاری هم برای تولیدکنندگان بسیار بالا است.
شرایط خوب و مساعد استان البرز برای آبزی پروری از جمله ویژگی‌هایی بود که مسئولان شیلات کشور را بر آن داشت تا البرز را به عنوان یکی از مهم‌ترین پرورشگاه‌ها و مکانی برای بارورسازی ماهیان خاویاری انتخاب کنند.
اصغری، کارشناس شیلات می‌گوید: تولید و پرورش خاویار هم بازار خوبی دارد و هم یک فعالیت اقتصادی رو به رشد است، به عبارت دیگر صنعتی به شمار می آید که در حال جا باز کردن در اقتصاد کشور است.
او می‌افزاید: این امکان وجود دارد که در زمینه پرورش ماهی خاویار بهتر شویم به خصوص اینکه خاویار ایران در دنیا شناخته شده است.
این کارشناس شیلات می‌گوید: با وجود این که خاویار، ماهی حساسی است و برای دستیابی به بازدهی بالا نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد، سود فروش و صادرات این آبزی نظر کارآفرینان را فارغ از اینکه در چه منطقه‌ای سکونت دارند، به خود جلب کرده است.
بازار جهانی خاویار به دلیل چندین عامل از جمله رشد تولید خاویار از پرورش آبزیان و افزایش قدرت خرید مصرف کنندگان طی سال‌های اخیر، رشد قابل توجهی داشته است.
همچنین وجود طیف گسترده‌ای از خاویار بر اساس نوع، گزینه‌های زیادی را در اختیار مصرف کنندگان در سراسر جهان قرار می‌دهد و در نتیجه رشد بازار جهانی را تقویت می‌کند.
در سال های اخیر تولید خاویار نیز مانند میگو از دریا به خشکی آمده و تولیدکنندگان توانسته اند خاویار پرورشی را خارج از محیط دریا پرورش دهند که این پیشرفتی ارزشمند در کشور است.
لاله ضیاییان ، مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی البرز با اشاره به تولید بیش از ۱۱ تن ماهی خاویاری در سال جاری، می گوید: با مشارکت شیلات استان و بخش خصوصی در چهار شهرستان کرج، اشتهارد، ساوجبلاغ و نظرآباد، ماهیان خاویاری در واحدهای پرورشی تولید شده است.
مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی البرز می افزاید: به منظور رونق اقتصادی و کمک به معیشت بهره برداران، زمینه پرورش ماهیان خاویاری در استان فراهم شده و در این راستا بیش از ۱۱ تن ماهی خاویاری در سال جاری تولید شده است.
ضیاییان می گوید: پرورش ماهیان خاویاری به منظور استفاده چند منظوره از منابع آب شیرین، افزایش بهره وری و توسعه آبزی پروری، ایجاد تنوع گونه ای در پرورش آبزیان و کمک به تولید و اقتصاد کشاورزان در استان است،
او می افزاید: باهدف استفاده بهینه از ظرفیت آبی و با توجه به شرایط آب و هوایی مساعد استان ضمن مشارکت شیلات و بخش خصوصی در چهار شهرستان کرج، اشتهارد، ساوجبلاغ، نظرآباد، اقدام به تولید ماهی خاویاری شده است.
مدیر امور شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی البرز می افزاید: پرورش ماهیان خاویاری به دلیل داشتن بازار مصرف داخلی و خارجی و قیمت بسیار خوب، گوشت و خاویار آن، دارای توجیه اقتصادی قابل قبولی است .
او گفت: در زمان حاضر گونه های مختلف ماهی خاویاری در کشور وجود دارند که با توجه به شرایط اقلیمی متنوع البرز برای توسعه فعالیت های آبزی پروری، امکان پرورش گونه های با ارزش اقتصادی سیبری، اوزون برون و فیل ماهی در استان وجود دارد.
وقت بازنشستگی خزر هم رسید
عوامل انسانی شامل برداشت غیراصولی و صید غیرمجاز، آلودگی‌های نفتی و صنعتی، تخریب زیستگاه‌ها، تخریب مناطق نوزادگاهی و افزایش جمعیت باعث کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر شده است و علاوه بر آن عوامل طبیعی از جمله خشکسالی، بیماری‌ها، مزاحمان اکولوژیک و عوامل تهدیدکننده بیولوژیک بومی از مهم‌ترین دلایل این کاهش است.
باتوجه به عوامل آسیب زننده به ماهیان خاویار در دریای خزر لزوم توجه به تولید ماهیان خاویار در مراکز پرورش آبزیان بیش از گذشته احساس می‌شود.
باتوجه به روند نزولی ذخایر تاس ماهیان (ماهیان خاویار) در دریای خزر، یکی از راهکار‌های ایجاد اشتغال و تولید پروتئین، پرورش ماهیان خاویاری است که با توجه به وجود گونه‌های مناسب همچنین شرایط آب هوایی مستعد در استان‌های مختلف کشور به ویژه استان البرز، که از پتانسیل مناسبی برای پرورش ماهیان خاویاری برخوردار است، لزوم توجه تولیدکنندگان بیش از پیش احساس می شود.
پرورش ماهیان خاویار می‌تواند در راستای اشتغال و ایجاد درآمد پایدار استفاده شود و به عنوان یک صادرات غیرنفتی ارزآوری خوبی برای ایران در بازار جهانی داشته باشد.
در صورت ایجاد بسترهای مناسب، استان البرز می تواند در سال های آتی به یکی از قطب های پرورش ماهی خاویار در ایران تبدیل شود.