بی‌خوابی یک اختلال در مسیر طبیعی فیزیولوژیک خواب محسوب می‌شود.
افراد مبتلا به اختلال خواب ممکن است در رختخواب مدت‌ها بیدار بمانند و کیفیت بد خواب باعث شود بعد از خوابیدن احساس طراوت نداشته باشند.
سیگار کشیدن، چرت زدن مکرر در طول روز، پیری، کافئین بیش از حد، افسردگی، تغییرات محیطی مانند نور و صدا، تغییرات شغلی، اضطراب، اختلالات خواب مانند کابوس، راه رفتن و حرف زدن در خواب، درد، تاثیر دارو‌ها و تکرر ادرار از علل شایع بی‌خوابی هستند. تمام علل و علائم مذکور ضرورت اطلاع یابی از انواع داروی گیاهی برای کم شدن خواب را دوچندان می‌کند.
به عنوان مناسب‌ترین داروی گیاهی برای کم شدن خواب و درمان قطعی بی خوابی می‌توان به پنج گیاهی که در ادامه می‌آیند، اشاره داشت:
والرین (Valerian) یا سنبل الطیب
ریشه گیاه والرین یا سنبل الطیب برای تسکین اضطراب، بی‌قراری عصبی و بی‌خوابی موثر است و این گیاه به همین دلیل برای درمان خانگی بی خوابی و استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد. علت علمی تاثیر این گیاه آزادسازی واسطه شیمیایی گابا (GABA) در مغز است که سبب آرامش می‌شود. در نتیجه، بیشترین تاثیر را می‌تواند در بیخوابیهای ناشی از اضطراب و بی‌قراری داشته باشد.
گل ساعتی (Passionflower)
گل ساعتی نیز یک داروی گیاهی برای بی خوابی شبانه است که شهرت زیادی در این زمینه دارد. اثر آرام بخش این گیاه سال‌های متمادی است که در کشور آلمان ثابت شده و در ترکیب با والرین، می‌تواند خواب عمیق و آرامی را مهیا کند. در یک مطالعه، کیفیت چای گل ساعتی با چای دارونما مورد مقایسه قرار گرفت. شرکت کنندگان در این این مطالعه هر نوع از چای را به مدت یک هفته تنها یک ساعت پیش از خواب نوشیدند و یک هفته بین نوشیدن دو نوع چای فاصله ایجاد شد.
با اینکه پس از پایان مطالعه محققان هیچ تفاوتی را در خواب شرکت کنندگان بین هفته چای گل ساعتی و هفته چای دارونما پیدا نکردند، اما خود شرکت کنندگان به طور متوسط معتقد بودند که در هفته گل ساعتی ۵ درصد بهتر و راحت‌تر خوابیدند.
بادرنجبویه (Lemon Balm)
ترکیب گیاه بادرنجبویه با گیاه والرین می‌تواند سبب کاهش اختلالات خوابی مانند بی‌خوابی شود که به همین دلیل، این دو داروی گیاهی برای بی خوابی شبانه بسیار پرکاربرد هستند. بعلاوه، اثر آنتی اکسیدانی این گیاه برای کبد و اثر تقویت مغزی آن برای حافظه تا حد زیادی مطالعه شده است.
مالت (Hops)
نوشیدنی مالت نظیر ماء الشعیر سبب کاهش اضطراب، التهابات و بهبود کیفیت خواب می‌شود. البته، از آنجایی که این نوع نوشیدنی‌ها معمولا با قند یا الکل بالا ارائه می‌شوند، استفاده از آن‌ها چندان نمی‌تواند برای سلامتی مفید باشد. بنابراین، اگر قصد دارید که از مالت برای درمان قطعی بی خوابی استفاده کنید بهتر است به سراغ مدل‌های ساده و بدون طعم این نوع نوشیدنی بروید.
بابونه (Chamomile)
این گیاه سابقه طولانی در درمان خانگی بی خوابی دارد و بیشتر به صورت چای مصرف می‌شود. اثر ضد التهابی آن در رفع مشکلات گوارشی، تحریکات پوستی و گلودرد کمک می‌کند. بنابراین، بابونه می‌تواند به عنوان داروی گیاهی برای استرس و بیخوابیهای ثانویه ناشی از بیماری‌های التهابی نیز موثر باشد.