گزارش مکتوب: اقتصاد در دل دریا

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان ؛ امروزه دریا فقط سفره‌ای برای تور انداختن و ماهی گرفتن نیست.
امروز اقتصاد دریا محور پا را فراتر از تور‌های ماهی گیران گذاشته است و هم اسباب صادرات را برای جولان محصول ایرانی در بازار‌های خارجی فراهم کرده، هم با فراهم کردن زمینه‌های واردات، حلقه واسطی برای رساندن مواد اولیه محصولات مهم به دست تولید کنندگان شده است و هم، پای صنعت گردشگری را به دریا باز کرده است.
اینجا در گیلان منطقه آزاد تجاری – صنعتی بندرانزلی چند سالی است که دریچه‌های تازه‌ای به سوی اقتصاد دریا محور گشوده است.
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری و حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی با اشاره به اینکه مناطق آزاد کشور با هدف رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‏گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازارکار و کالا، حضور فعال در بازار‌های جهانی و منطقه‏ای، تولید و صادرات کالا‌های صنعتی و تبدیلی و ارایه خدمات عمومی و بعنوان الگویی برای توسعه فضای کسب و کار ایجاد شده اند گفت: مناطق آزاد در مناطقی از کشور جانمایی شده اند که در تسهیل و توسعه روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه نقش آفرینی کنند.
نقش مناطق آزاد در فعالسازی کریدور‌های تجاری
امین افقی با اشاره اینکه فعالیت منطقه آزاد انزلی از سال ۸۴ آغاز شده است می‌گوید: منطقه آزاد انزلی به پایتخت نزدیک است و قرار گرفتن این منطقه کنار سه منبع طبیعی دریا، جنگل و تالاب از مزیت‌های مهم آن است.
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری و حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی افزود: مزیت‌های مناطق آزاد در ورود مواد اولیه و ماشین آلات بدون عوارض گمرکی، این امکان را برای صاحبان صنایع و فعالان اقتصادی فراهم کرده تا محصول تولیدی خود را پس از پردازش و تولید، صادر کنند و در نتیجه مناطق آزاد می‌توانند محلی برای پردازش و صادرات کالا باشند؛ موضوعی که یکی از اهداف کلان مناطق آزاد بوده و هست.

امین افقی با اشاره به اینکه هم اکنون بیش از ۱۲۰ شناور از مسیر کریدور چین – قزاقستان – ایران از طریق مجتمع بندری کاسپین وارد شده اند گفت: با اتصال ریل به بندر کاسپین و همنین پروژه اتصال ریل سراسری ایران به بصره که طبق پیش بینی‌ها کمتر از ۲ سال دیگر به بهره برداری خواهد رسید؛ می‌توانیم شاهد حمل و نقل ترکیبی ریلی – دریایی – ریلی از چین به عراق از مسیر منطقه آزاد انزلی باشیم.
وی همچنین جذب سرمایه گذار در تکمیل زیرساخت‌ها و تجهیزات نوین و به روز را از دیگر مزیت‌های مناطق آزاد می‌داند و می‌گوید: سرمایه گذاری هندی‌ها در بندر چابهار یک نمونه است.
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری و حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی با بیان اینکه برای توسعه ترانزیت کالا، نیازمند توسعه حمل و نقل ترکیبی در کشور هستیم گفت: این توسعه می‌بایست در تمامی ابعاد لجستیکی انجام شود.
امین افقی افزود: توسعه ناوگان دریایی با افزایش و بهبود تجهیزات بندری در بنادر شمالی، خرید کشتی‌های رو - رو و کشتی‌های کانتینربر و کانتینر‌های یخچالدار و برقراری خطوط کشتیرانی منظم بین بنادر ایرنا و کشور‌های حاشیه خزر می‌تواند به توسعه حمل و نقل دریایی در خزر کمک شایانی کند.

وی با اشاره به برنامه‌ها و اقدامات سازمان منطقه آزاد انزلی برای استفاده حداکثری از صنایع دریا محور، آبادانی، ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار می‌گوید:ساخت بزرگترین آکواریوم کشور در منطقه آزاد انزلی با سرمایه گذاری سرمایه گذار خارجی و ساخت فضای مفرح ساحلی در فاز تجارت منطقه آزاد انزلی برای بهره مندی گردشگران از ساحل منطقه آزاد انزلی، ساخت و بهره برداری ۲ مرکز تفریحی جدا گانه برای استفاده بانوان و آقایان در ساحل منطقه آزاد انزلی و همچنین بهره برداری از استخر شنا کنارساحل، ساخت مجتمع‌های ورزشی متعدد از جمله مجتمع ورزش‌های ساحلی، مجموعه شطرنج ساحلی منطقه آزاد انزلی، مدرسه غواصی در نوار ساحلی فاز تجارت و گردشگری منطقه آزاد انزلی به منظور برگزاری مسابقات ورزشی ساحلی و توسعه ورزش‌های ساحلی در منطقه، انعقاد تفاهم نامه‌های همکاری برای راه اندازی مسیر‌های دریایی برای حمل و نقل مسافر و گردشگران دریایی و توسعه دریا محور را از دیگر برنامه‌های این سازمان برای بهره برداری از ظرفیت دریا برای ارز آوری اعلام کرد.

پیشنهادات سازمان منطقه آزاد انزلی برای تدوین سیاست‌های توسعه دریا محور
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری و حوزه خزر سازمان منطقه آزادانزلی افزود: راه اندازی بانک‌های کشور‌های قزاقستان و روسیه در منطقه آزاد انزلی جهت تسهیل در نقل و انتقال ارز و امکان واردات و صادرات کالا در راستایتوسعه دریا محور، افزایش تعداد کشتی‌های لاینر جهت حمل کالا بین بنادر اکتائو و کاسپین با هدف کاهش زمان ماندگاری کالا در دو بندر و توسعه اقتصاد دریا محور، ایجاد لاین کشتیرانی لاینر بین بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی و بنادر آستراخان و ماخاچ کالا، ایجاد شرکت‌های حمل و نقل بین المللی و کشتیرانی برای توسعه مبادلات دریایی و بندری از طریق مشارکت فعالان بخش خصوصی ایران و کشور‌های حاشیه خزر و اتحادیه اوراسیا انجام پذیرد، امکان تخصیص زمینی در مجتمع بندری کاسپین برای دپوی کالا‌های کانتینری جهت توسعه دریا محور وجود دارد.
عضو هیات مدیره و معاون امور بندری و حوزه خزر سازمان منطقه آزاد انزلی از آمادگی سازمان منطقه آزاد انزلی برای ترانزیت کالا‌های کشور چین و قزاقستان از مسیر کریدور چین، قزاقستان، ایران (بندر کاسپین) به کشور‌های ترکیه، سوریه و عراق و بر عکس اشاره می‌کند می‌گوید: گسترش مناسبات تجاری با کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا با توجه به توافقنامه اوراسیا و کریدور شمال – جنوب، اعلام آمادگی منطقه آزاد انزلی برای تسهیل در ترانزیت کالا بین کشور‌های روسیه و عراق با توجه به برنامه ریزی برای اتصال مجتمع بندری کاسپین به خطوط راه آهن سراسری و به منظور توسعه اقتصاد دریا محور و توسعه روابط بازرگانی و معرفی محصولات تولیدی ایران، نسبت به برگزاری نمایشگاه‌های متقابل با کشور‌های حاشیه خزر و اتحادیه اوراسیا و همچنین برگزاری سمینار‌ها و کمیسیون‌های اقتصادی و تجاری انجام پذیرد.

صنعت گردشگری همپای صنایع بندری
از آنجاییکه گیلان استانی گردشگرپذیر است جز ۶ استان برتر گردشگری کشور است سراغ معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌روم.
معاون گردشگری اداره کل گردشگری، میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به این سوالم که گیلان از موقعیت دریا برای گردشگری و جذب گردشگران چقدر توانسته موفق باشد می‌گوید: گیلان یکی از ۷ استان ساحلی کشور است که از شهرستان چابکسر در رودسر تا آستارا ۲۸۸ کیلومتر نوار ساحلی دارد و هم مرز با جمهوری آذربایجان است.

حمیدرضا آذر پور با اشاره به اینکه آستارا ۳ طرح سلامت دریا، تالش ۸ طرح سلامت دریا، رضوانشهر ۲ طرح؛ بندرانزلی ۶ طرح، رشت ۶ طرح، آستانه ۴ طرح، لاهیجان یک طرح، لنگرود یک طرح، رودسر ۴ طرح دارد افزود: در استان در مجموع ۳۵ طرح سلامت دریا با ۳۰۰ منطقه حادثه خیز پر خطر دارد که بیشترشان در مناطق تفرجگاه‌های ساحلی و محوطه‌های گردشگری است.
وی افزود: ۸۲ واحد اقامتی شامل هتل، هتل آپارتمان، مجتمع گردشگری، مرکز سرگرمی تفریحی گردشگری، مهمانپذیر در ۲۸۸ کیلومتر نوار ساحلی گیلان فعال است.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشگری وصنایع دستی گیلان افزود: ساخت و احداث اسکله‌های قایقرانی و تفریحی، ایجاد رستوران‌های روی آب، راه اندازی شناور‌ها و مینی بوس‌های دریایی با ظرفیت محدود برای اجرای گشت‌های و تور‌های نیم روزه دریایی، پارک‌های آبی و محوطه‌های گردشگری با فضا سبز مناسب، دوچرخه سواری، اسکیت و کالسکه سواری؛ ایجاد پیس تهای موتور سواری، راه اندازی انواع ورزش‌های آبی هوایی نظیر پرا گلایدر، پلاست و سایر تفریحات ساحلی از جمله فعالیت‌هایی است که برای رونق صنعت گردشگری در نظر گرفته شده است.
حمیدرضا آذر پور با اشاره به اینکه سایه شوم کرونا بر صنعت گردشگری بی تاثیر نبوده است می‌گوید: قبل از کرونا سالانه با سفر ۱۰ میلیون گردشگر و استفاده از گردشگری دریایی ۲ هزار میلیارد تومان عاید صنعت گردشگری دریایی می‌شد.
توسعه و ایجاد فضا‌های گردشگری
وی همچنین با بیان اینکه برای توسعه صنعت گردشگری مصوبات جلسات کمیته گردشگری دریایی که یکی از کمیته‌های ۴۷ گانه راهبردی توسعه استان است تمهیداتی در نظر گرفته است افزود: خرید کشتی و شناور‌های گردشگری توسط بخش خصوصی، صدور مجوز به بهره برداران و مدیران هتل‌ها و مجتمع‌های گردشگری مشرف به سواحل برای بهره برداری موقت در تابستان از عرصه ساحلی، هماهنگی با اداره کل بنادردریانوردی و آب منطقه‌ای به منظور صدور مجوز اسکله‌های قایق سواری و گردشگری در کنار رودخانه‌های مستعد منتهی به دریا، اجرای اتصال پروژه راه آهن رشت قزوین به منطقه آزاد بندرانزلی با هدف توسعه گردشگری دریایی، حمایت وپشتیبانی از ۶۵ دهیار نوار ساحلی باهدف رونق و توسعه گردشگری دریایی، توسعه صنایع دستی دریایی در روستا‌های ساحلی با هدف ایجاد اشتغال و افزایش توان اقتصادی از جمله اقداماتی است که برای توسعه صنعت گر دشگری دریایی در حال اجراست.

نقش بنادر و اقتصاد دریامحور در توسعه اقتصادی
پهنه دیگر دریای خزر با صادرات، واردات و ترانزینت گوشه دیگری از چرخ اقتصاد می‌چرخاند. پای صحبت‌های مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان می‌نشینم و از آمار و ارقام ارزآوری جویا می‌شوم.
مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان با بیان اینکه گیلان ۱۶ پست اسکله دارد که ۱۱ میلیون تن ظرفیت عملیاتی، تجهیزات پیشرفته تخلیه و بارگیری را دارد گفت: سالانه ۴ میلیون و ۵۵۴ هزار و ۹۱۵ تن کالا از ۳ بندر انزلی، آستارا و منطقه آزاد کاسپین جا به جا می‌شود.
حمیدرضا آبایی با اشاره به اینکه سالانه هزار و ۳۶۵ فروند کشتی در بنادر گیلان پهلو می‌گیرند افزود: واردات بنادر گیلان از یک میلیون و ۱۰۰ هزار و ۸۷۷ تن به ۹۸۷ هزار و ۶۰۸ تن معادل ۱۰ درصد کاهش داشته است.
وی همچنین با بیان اینکه صادرات ۲۳۸ هزار و ۱۲۱ تن به ۳۸۸ هزار و ۱۰۷ تن معادل ۶۳ درصد افزایش یافته است گفت: ترانزیت کالا هم از ۱۳ هزار و ۶۴۵ تن به ۳۶ هزار و ۷۲۱ تن معادل ۱۶۹ درصد افزایش داشته ایم.
مدیرکل بنادر و دریانوردی گیلان با اشاره به اینکه روسیه با ۹۳ درصد و قزاقستان با ۷ درصد سهم واردات بنادر گیلان را به خود اختصاص دادند افزود: روسیه با ۶۱ درصد، قزاقستان با ۲۹ درصد، آذربایجان و ترکمنستان با ۵ درصد سهم صادرات بنادر گیلان را به خود اختصاص دادند.

حمیدرضا آبایی با بیان اینکه بیشترین سهم کالا‌های وارداتی مربوط به کالا‌های اساسی شامل گندم، جو، ذرت و چوب و تخته است گفت: بیشترین سهم کالا‌های صادراتی هم مربوط به کالا‌های ساختمانی، مواد شیمیایی و کانتینری است.

رنگین شدن سفره اقتصاد دریایی با همت صیادان
آن طرف خوان پرنعمت خزر صیادان گیلانی آستین همت بالا زده اند و با به آب انداختن تورهایشان سفره اقتصاد را رنگین می‌کنند.
شیلات گیلان آخرین ایستگاه سوالاتم است.
مدیرکل شیلات گیلان ابتدا با اشاره به اینکه۴۷شرکت صیادی پره با حدود ۴ هزار صیاد از پهنه خزر ماهی صید می‌کنند می‌گوید: صیادان از ۲۰ مهر تا ۲۰ فروردین هر سال در گیلان ماهی صید می‌کنند.
مدبری افزود: امسال نیز صیادان با ۷ هزار و ۶۶۴ مرحله پره کشی ۵۴۴ تن انواع ماهیان استخوانی را صید کردند که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۹ درصد افزایش داشته است.
وی می‌گوید:صیادان با۳۰ فروند شناور هم کیلکا صید و با صید کیلکا می‌کنند.
سخن آخر
از آنجا که دریا موهبتی الهی است و منهای منابعی مانند نفت، گاز و حتی معدن بهره مندی از منافع آن مستلزم نگاهی ویژه‌تر به این نعمت الهی است.
بی شک نقش دریا در اقتصاد و زندگی امروزه با توجه به رویکرد جوامع جهانی به اقتصاد دریامحور قابل انکار نیست و می‌توان در باب اهمیت این منبع خدادادی گفت که زندگی میلیارد‌ها انسان در جهان وابسته به دریا و کشتیرانی، صنعت گردشگری است.
هنوز برای بهره مندی از مزایای دریا در بسیاری از زمینه‌ها می‌توان با کمک خرد جمعی همه دستگاه‌ها و نهاد‌های مرتبط با آن و برنامه ریزی دقیق و عزم ملی از این خوان گسترده الهی، در چرخه اقتصادی بهره بیشتری برد.

*نویسنده:نجمه محمدی