پارک علم و فناوری استان اردبیل هم اکنون با بیش از ۵۵۰ واحد فناور و هزار و ۴۵ واحد تولیدی در ۲۰ شهرک و ناحیه صنعتی دولتی و بخش خصوصی نقش مهمی در معرفی فناوران و رشد و توسعه علم و تولید دارد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اردبیل؛ پارک‌های علم و فناوری در سراسر دنیا با هدف کلی توسعه فناوری و کسب و کار‌های دانش محور تشکیل شده‌اند و با توجه به وضعیت محیطی و سیاست گذاری‌های کلان در سطح داخلی و خارجی پارک، چشم‌انداز‌ها و مأموریت‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. این پارک‌ها دارای مکانیسم‌های زیرساختی مهمی هستند که باعث انتقال یافته‌های تحقیقات دانشگاهی و تولید دانش مضاعف شده، در نهایت عامل تسریع رشد اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای می‌شوند. این مهم به صورت گسترده‌ای در کشور‌های مختلف دنیا به عنوان یک اصل به رسمیت شناخته شده‌است.
پارک‌های علم و فناوری؛ زمینه ساز خلاقیت و نوآوری
پارک‌های علم و فناوری با راه اندازی مراکز رشد، سازمان‌های نوآور را تقویت کرده و فرایند‌های زایشی را تسهیل می‌کنند. پارک علم و فناوری محیطی است که در آن واحد‌های تحقیقاتی مستقل یا وابسته به سازمان‌ها و صنایع، مجتمع شده و زیر پوشش و حمایت قرار می‌گیرند تا به خلاقیت و نوآوری بپردازند.
تعمیق ارتباط بین دانشگاه‌ها، سازمان‌های تحقیقاتی، واحد‌های تولیدی و مراکز تصمیم‌گیری دولتی برای توسعه فناوری و علوم کاربردی، از جمله اهداف ایجاد و توسعه پارک‌های علم و فناوری است.
سابقه تأسیس پارک علم و فناوری در ایران
آیین نامه تأسیس و راه اندازی پارک‌های علم و فناوری در سال ۱۳۸۱ در شورای گسترش آموزش عالی به تصویب رسید که در آن مقررات مربوط به تأسیس و اداره پارک‌ها تشریح شده است.
ابتدا مرکز رشد واحد‌های فناوری در سال ۱۳۸۲ تاسیس و سپس مرکز کارآفرینی به مجموعه پارک اضافه شد؛ اما فعالیت این مجموعه در سال ۱۳۸۴ صورت اجرایی به خود گرفت.
پارک علم و فناوری استان اردبیل
پارک علم و فناوری استان اردبیل در سال ۱۳۹۳ تأسیس شده و فعالیت علمی و عملی خود را از اریبهشت سال ۱۳۹۴ آغاز کرده است.
استان اردبیل؛ شانزدهم کشوری در صنایع خلاق
توسعه زیست بوم علم و فناوری می‌تواند زمینه ساز تولید صنایع خلاق بومی باشد؛ حبیب ابراهیم‌پور رئیس پارک علم و فناوری استان با اشاره به جایگاه شانزدهم این استان در زمینه صنایع خلاق گفت: پارک اگرچه به عنوان متولی اصلی شناخته می‌شود، اما توسعه در این زمینه تنها به پارک علم و فناوری برنمی‌گردد و سایر دست‌اندرکاران از دانشگاه‌ها گرفته تا صنایع و جامعه هدف با توسعه زیست بوم علم و فناوری در این زمینه تاثیرگذار هستند.
وی با اشاره به توسعه فعالیت‌های مرتبط با اقتصاد دانش‌بنیان در همه نقاط استان اردبیل اظهار کرد: در استان اردبیل ۱۱ مرکز نوآوری داریم که آماده پذیرش نخبگان است.
فعالیت ۱۰۴۵ واحد تولیدی و ۵۵۰ واحد فناور و ۴۸ شرکت دانش بنیان در استان اردبیل
فعالیت‌های واحد‌های تولیدی و فناور رفته رفته در حال گسترش است؛ ابراهیم پور گفت: افزون بر یک‌هزار و ۴۵ واحد تولیدی در ۲۰ شهرک و ناحیه صنعتی دولتی و بخش خصوصی و ۵۵۰ واحد فناور در پارک علم و فناوری، مراکز رشد و دانشگاه‌های استان اردبیل فعالیت دارند.
وی تصریح کرد: ۳۶ شرکت دانش‌بنیان در استان به صورت گسترده فعالیت می‌کنند که با احتساب شرکت‌های هنربنیان به تعداد ۱۲ مورد، مجموع شرکت‌های دانش‌بنیان نوع یک تا سه استان، ۴۸ شرکت دانش‌بنیان است.
رئیس پارک علم و فناوری استان اضافه کرد: هفت شرکت دانش‌بنیان استان در بخش کشاورزی، هشت شرکت در حوزه برق و مابقی نیز در دیگر حوزه‌ها فعال بوده و پارک علم و فناوری تلاش می‌کند تا با همراهی شهرک‌های صنعتی بستر توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را تقویت کنند.
وی پرداخت تسهیلات برای کارآفرینان و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان را یادآور شد و تصریح کرد: امسال از ۱۷ و نیم میلیارد تومان اعتبار مصوب در حوزه فناوری ۳۱ درصد تخصیص یافته و امیدواریم تا پایان سال همه منابع این حوزه به شکل صد درصد تخصیص یابد.
رئیس پارک علم و فناوری استان گفت: ما در سال‌های اخیر تلاش کردیم تا رویداد‌های استارتاپی و صنایع فعال را در استان برگزار کنیم تا در قالب مرکز رشد و نوآوری از ایده‌های جوانان در حوزه‌های مختلف حمایت واقعی و عملی انجام شود.
دانشگاه یاریگر پارک علم و فناوری در توسعه علم و صنعت
همراهی دانشگاه و پارک علم و فناوری می‌تواند بستر مناسبی برای رشد و توسعه فناور و درخشش افراد نخبه و مخترع فراهم سازد. رئیس دانشگاه محقق اردبیلی با اشاره به نقش مهم پارک‌های علم و فناوری در توسعه علم و معرفی مبتکران، مخترعان و فناوران از همکاری نزدیک این دانشگاه و پارک علم و فناوری استان خبر داد و گفت: دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان دانشگاه مادر استان از همان بدو تأسیس پارک علم و فناوری استان در زمینه تهیه و تکمیل تجهیزات اداری و نیرو‌های تخصصی همکاری خود را با این مرکز علمی آغاز کرده است.
حبیبی همچنین با اشاره به اینکه اعضای هیئت علمی دانشگاه در این مدت دربحث داوری ایده‌ها و ارزیابی اختراعات علمی پیوسته با پارک علم و فناوری در ارتباط بوده اند افزود: همه فناوران مستقر در پارک بر اساس تفاهم نامه دوجانبه با ۵۰ درصد تخفیف، از خدمات آزمایشگاه مرکزی دانشگاه بهره مند می‌شوند و امکانات دانشگاه از جمله سالن‌های اجتمات و کتابخانه‌ها و منابع علمی برای هرگونه فعالیت علمی در اختیار فناوران هستند.
حبیبی اضافه کرد: واحد‌های فناور مرکز رشد دانشگاه برای ادامه فرایند تجاری سازی محصول به پارک معرفی می‌شوند.
وی همچنین از تأسیس صندوق پژوهش و فناوری غیر دولتی استان و نیز مرکز نوآوری مشترک پردیس دانشگاهی سبلان نمین و دانشکده کشاورزی مشکین شهر با همکاری دو جانبه دانشگاه و پارک علم و فناوری استان خبر داد.
بهره مندی از ظرفیت پارک‌های علم و فناوری برای رفع مشکلات مردم
یکی از اهداف اصلی ایجاد پارک‌های علم و فناوری و واحد‌های دانش بنیان حل و فصل مشکلات مردم است. استاندار اردبیل با تأکید بر نقش ارزنده پارک‌های علم و فناوری در توسعه تولید و اشتغال گفت: تحول‌خواهی نیازمند تلاش و مجاهدت است و علاوه بر آن اقتضائاتی دارد که در برابرش برخی مقاومت‌ها صورت می‌گیرد؛ در این شرایط یکی از حوزه‌های مهم تحقق مفهوم تحول، حوزه علم و فناوری است.
سید حامد عاملی اضافه کرد: اگر بخواهیم زندگی بهتر و عزتمندانه‌تر برای مردم استان فراهم کنیم، باید به سمت راهکار‌های تازه و استفاده از فناوری‌های جدید حرکت کنیم و گرنه تحول‌خواهی محقق نخواهد شد.
وی با اشاره بحران تامین آب در نقاط مختلف کشور، ادامه داد: چنین موضوعی در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان یا یزد شاید مفهومی داشته باشد، اما در اردبیل با وجود منابع آبی قابل توجه، مشکل کمبود آب پذیرفتنی نیست.
استاندار اردبیل همچنین با اشاره به اینکه فعالیت‌های علمی باید در جهت رفع مشکلات و نیاز‌های اصلی مردم باشد گفت: اگر مساله را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که بحث کمبود آب در استانی مانند اردبیل با موضوع استفاده از علوم و فناوری‌های نوین برای مدیریت آب ارتباط مستقیم دارد که در این زمینه تاکنون اتفاق خاصی رخ نداده است.
واحد فناور پارک علم و فناوری، تنها تولید کننده محافظ واکسن آشامیدنی طیور
رساندن اختراعات و ابتکارات واحد‌های فناور به مرحله تولید از جمله وظایف پارک‌های علم و فناوری است. امیر پورستار مخترع و تولید کننده دارو که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۸ شروع کرده و از سال ۱۳۹۹ به مجموعه پارک علم و فناوری استان پیوسته می‌گوید: اولین تولید کننده دارو‌های شیمیایی در استان و تنها تولید کننده محافظ واکسن آشامیدنی طیور در کشور هستیم که با شیوع بیماری کرونا به کمک پارک علم و فناوری با توجه به احساس نیاز در این مسیر گام برداشته ایم.
پورستار با اشاره به اینکه قیمت هر ۱۰۰ گرم داروی وارداتی استابلایزر حدود ۸۰۰ هزار تومان است، ولی قیمت تمام شده داروی تولیدی ما با همان کیفیت مشابه خارجی فقط ۱۵۰ هزار تومان است گفت: فقط در تولید این یک قلم دارو سالانه حدود ۲ میلیون دلار از خروج ارز جلوگیری می‌شود.
تولید بیش از ۱۵۰ قلم داروی شیمیایی در واحد فناور
از اهداف مهم واحد‌های فناور دست یافتن به تولید بیشتر است تا زمینه اشتغالزایی افراد بیشتری از این طریق فراهم گردد؛ این تولید کننده با اشاره به اینکه هم اکنون بیش از ۱۵۰ قلم داروی شیمیایی مورد نیاز برای درمان بیماری‌های انسان و دام را تولید می‌کنیم می‌افزاید: در حال حاضر ۳۵ نفر در کارگاه تولیدی ما مشغول به کار هستند.
وی ادامه می‌دهد: با هدف توسعه تولید دارو، همکاری پارک علم و فناوری استان در شهرک صنعتی ۲ اردبیل در حال احداث کارگاه مجهز تولید دارو‌های شیمیایی هستیم که در حال حاضر حدود ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و احتملا تا دو ماه آینده به بهره برداری می‌رسد که با افتتاح آن برای ۷۰ نفر شغل پایدار ایجاد می‌شود.
مشاوره با متخصصان پارک، راهگشا برای تولیدات
از دیگر خدمات پارک علم و فناوری دادن مشاوره به واحد‌های دانش بنیان و فناور است؛ نوید مهاجری دیگر تولید کننده که محصولات الکترونیکی تولید می‌کند نیز می‌گوید: تولید خود را از سال ۱۳۹۴ شروع کرده ایم و پس از آشنایی با پارک علم و فناوری استان به عنوان واحد دانش بنیان عضو پارک شدیم و در این مدت بار‌ها از مشاوره متخصصان پارک استفاده کردیم و با شرکت در نمایشگاه‌های مختلف محصولات تولیدی خود را معرفی کرده ایم.
این تولید کننده شارژر و پاوربانک تلفن همراه اضافه می‌کند: در حال حاضر ۱۵ نفر در کارگاه تولیدی ما مشغول به کار هستند که قرار است با کمک و تسهیلات پارک علم و فناوری استان مجموعه خود را توسعه دهیم و تا ۶ ماه آینده بخش تولید لپ تاپ را نیز راه اندازی کنیم که در این صورت میزان اشتغال زایی واحد ما به ۴۰ نفر افزایش خواهد یافت.
مهاجری بروز بودن و توجه به نیاز‌های اصلی مردم را از اهداف واحد‌های دانش بنیان دانست و گفت: از سال گذشته با توجه به شیوع بیماری کرونا ساخت تب سنج مادون قرمز کرونا را هم به لیست تولیدات خود اضافه کرده ایم که عرضه آن با استقبال خوبی مواجه شده است.
کسب عنوان فناور برتر توسط مخترع استان
کمک به ثبت اختراعات نخبگان و مبتکران نیز از جمله وظایف پارک علم و فناوری است؛ غلامحسین جعفری دیگر مخترع اردبیلی که سازنده دستگاه ایمن سازی محیط کار است می‌گوید: با همکاری پارک علم و فناوری استان موفق به ثبت اختراع خود و معرفی آن در نمایشگاه‌های بین المللی شده و به عنوان فناور برتر استان معرفی گردم.
این مخترع ادامه می‌دهد: طبق بررسی‌های به عمل آمده علت ۷۰ درصد انفجارات به وقوع پیوسته در نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها و صنایع مادر مربوط به خطا‌های انسانی است که سالانه باعث مرگ بیش از ۲۰۰ نفر در سطح کشور شده و میلیارد‌ها دلار به واحد‌های تولیدی خسارت وارد می‌شود که با تولید و نصب دستگاه ایمن سازی محیط کار امکان وقوع انفجار به صفر می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه دستگاه تولیدی کاملاً بومی است و نمونه خارجی هم ندارد افزود: با تولید و نصب انبوه دستگاه ایمن سازی محیط کار برای ۲ هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مسقیم شغل ایحاد می‌شود.
جعفری افزود: تولید انبوه این سیستم جزو برنامه‌های اصلی ماست و با توجه به اینکه این سیستم یک دستگاه پرکاربرد و مورد نیاز در بسیاری از کشور‌ها است لذا کشور‌های ترکیه، آذربایجان، سوریه، افغانستان و عراق کشور‌های هدف صادرات این سیستم هوشمند هستند که در آینده‌ای نزدیک به آن دست خواهیم یافت.
سخن آخر: نیاز به همتی بلند برای رشد و توسعه علم و فناوری؛ و تولید و اشتغال
یکی از مهمترین راه‌های توسعه کشور در شرایط کنونی پرداختن به توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است و این امر همت و توجه جدی دانشگاهیان و نخبگان و نیز مسئولان را می‌طلبد. هر چند شناسایی و توسعه واحد‌های فناور در استان اردبیل از رشد قابل توجهی برخوردار است، ولی به نظر می‌رسد برای رفع مشکلات اقتصادی استان، باز هم نیاز به رشد کمی و کیفی بیشتری وجود دارد.
اعطای تسهیلات بیشتر به ویژه در بخش پژوهش و ثبت اختراعات و تولید محصولات دانش بنیان می‌تواند راه را برای فعالیت بهتر و بیشتر فناوران هموارتر سازد.
البته ذکر این نکته هم ضروری است که واحد‌های فناور باید اختراعات و تولیدات خود را جهت دهی کرده و به سمت و سوی نیاز‌های اصلی و کمبود‌های استان سوق دهند تا در کنار رشد تولید و فناوری، رفته رفته شاهد رفع مشکلات استان محروم اردبیل نیز باشیم.
*نویسنده نادر لطفی صمیمی