پروژه قطار شهری اهواز ۱۵سال پیش کلنگ زنی شد، ولی تاکنون حتی یک خط آن به بهره برداری نرسیده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان، طرح راه اندازی قطار شهری یا همان مترو از سال‌های گذشته در کلانشهر‌های کشور اجرایی شد و شهروندان تهران، شیراز، تبریز، اصفهان و مشهد مقدس از این وسیله حمل و نقل برای تردد آسان، سریع و ارزان قیمت استفاده می‌کنند.
اما پروژه قطار شهری اهواز پس از گذشت ۱۵ سال از اجرای طرح و پیگیری‌های مکرر، همچنان ناتمام مانده است، خاک چهره ایستگاه‌ها را پوشانده، از تونل‌ها به جای شنیدن صدای مترو، صدای سکوتی مرگبار از آن‌ها شنیده می‌شود، زمین را شخم زده شده و چهره شهر نازیبا شده، بطوریکه بسیاری از افراد آرزوی استفاده از آن را به گور بردند.
فاینانس برای قطار شهری اهواز محقق نشد
رئیس شورای اسلامی شهر اهواز با اشاره به انعقاد قرارداد احداث مترو در این کلانشهر با شرکت کیسون با مشارکت شرکت خارجی در سال ۸۵ اشاره کرد و گفت: فاینانس یکی از منابع تامین اعتبار این پروژه است، بطوریکه مقرر شده بود ۸۵ درصد هزینه‌ها از طریق فاینانس و ۱۵ درصد از منابع داخلی تامین شود.
سیاوش محمودی با بیان اینکه بودجه احداث پروژه مترو در اصفهان و شیراز از طریق فاینانس تامین نشده و کرج همانند اهواز منابع آن از طریق فاینانس تامین شده است، افزود: قرارداد اهواز با ۷۹۰ میلیون دلار منعقد شد که مقداری از اعتبار مربوط به سازه تونل‌ها و ایستگاه‌ها بوده و حدود ۳۴۰ میلیون دلار از آن مربوط به تجهیزات ناوگان است.
وی با اشاره به اینکه تامین اعتبار برای تجهیز ناوگان بر عهده دولت است، بیان کرد: به دلیل تحریم‌هایی که اعمال شد، موضوع فاینانس عملیاتی نشد، البته اختلافی بین پیمانکار و کارفرما وجود دارد و پیمانکار مدعی است که کارفرما نتوانسته تضمین‌ها و مسائلی بانکی را حل کند، از طرفی دیگر نیز کارفرما دلایلی مطرح کرده است.
محمودی با بیان اینکه تاکنون فاینانس برای قطار شهری اهواز محقق نشده است، اظهار داشت:، اما پروژه با اعتبارات دولتی ادامه پیدا کرد و در حال حاضر در حوزه مهندسی حدود ۹۰ درصد، در حوزه سویل و سازه حدود ۵۸ درصد و در زمینه تجهیزات یک درصد پیشرفت داشته است، به عبارت دیگر در مجموع خط یک پروژه از آغاز پروژه تاکنون ۲۸ درصد پیشرفت فیزیکی نشان می‌دهد.
این مقام مسئول مبلغ صورت وضعیت ارائه شده از سوی پیمانکار که توسط مشاور و کارفرما پروژه تایید شده است را حدود ۴۰۰ میلیارد تومان عنوان و تصریح کرد: این مبلغ توسط کارفرما پرداخت شده است.
رئیس شورای اسلامی شهر اهواز ادامه داد: از سال ۱۳۹۴ و بعد از آن شهرداری موفق نشده در زمینه اوراق مشارکت ورود و اعتبار مورد نیاز آن جذب کند و در مجموع بودجه‌ای که دولت برای پروژه پرداخت کرده حدود ۴۰۰ میلیون تومان است.
پیشرفت فیزیکی ۵۳ درصدی فاز یک پروژه مترو
محمودی بیان داشت: خط اول پروژه به ۴ فاز تقسیم کردند که فاز اول با ۶.۸ کیلومتر با ۶ ایستگاه از فرودگاه اهواز آغاز و به مصلی نماز جمعه ختم می‌شود و جزو فاز‌های در اولویت بهره داری است و بیشتری پیشرفت فیزیکی را با حدود ۵۳ درصد شاهد هستیم.
وی میزان پیشرفت فیزیکی فاز ۲ را حدود ۲۳ درصد، فاز ۳ در بخش اول را حدود ۷ درصد، بخش دم آن را حدود ۹ درصد عنوان و اضافه کرد: متاسفانه فاز ۴ نیز تا به امروز هیچگونه پیشرفت فیزیکی نداشته و صفر است.
تامین بودجه از طریق قانون حمایت از سامانه حمل و نقل ریلی درون شهری
معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور در گفتگوی تلفنی با برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه استانی خوزستان با اشاره به وجود قانونی تحت عنوان حمایت از سامانه حمل و نقل ریلی درون شهری گفت: در ماده ۵ این قانون به این موضوع اشاره کرده که دولت اجازه دارد حداکثر تا ۵۰ درصد هزینه مطالعات و سرمایه گذاری ایجاد سامانه‌های حمل و نقل ریلی شهری با اولویت تامین لوازم و تجهیزات از محل منابع درآمد بومی را در لوایح بودجه سنواتی کل کشور پیشنهاد کند.
رجب صلاحی این قانون را راهکاری برای تامین بودجه پروژه‌ها از جمله پروژه قطار شهری اهواز دانست و افزود: طی سفر‌هایی که به این کلانشهر داشتم و جلساتی که در این زمینه با یپمانکار و کارفرما شهرداری برگزار شد، اما متاسفانه اختلافات به حدی زیاد بود که قابل حل نبودند و موضوع به سمتی کشیده شد که پیمانکار خلع ید شد و هم اکنون از طریق مراجع قضایی، مراحل آن در حال سپری شدن هستند.
سهم ۸۰ میلیارد تومانی شهرداری اهواز برای مترو
وی اظهار داشت: از ابتدای سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۹، مجموع اعتباراتی که دولت برای شهرداری اهواز در حوزه مترو در نظر گرفته حدود ۶۰۰ میلیارد تومان است، در صورتیکه شهرداری فقط ۸۸ میلیارد تومان هزینه کرده، این در حالی است که سهم شهرداری تبریز در راه اندازی مترو در قبال یکهزار میلیارد تومانی که دولت کمک کرده، یکهزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بودجه صرف کرد.
صلاحی سهم شهرداری شیراز و سهم شهرداری اصفهان را هر کدام یکهزار میلیارد تومان عنوان و تصریح کرد: این موارد نشان دهنده تمایل نداشتن شهرداری و بدنه استانی برای تامین اعتبار نداشته اند.
شهرداری اهواز فرصت استفاده از اوراق مشارکت را از دست داد
این مقام مسئول به استفاده از انتشار اوراق مشارکت اسلامی از سال ۹۲ تا ۹۹ که بازپرداخت ۵۰ درصد آن‌ها بر عهده دولت است، اشاره کرد و ادامه داد: شهرداری اهواز تاکنون مبلغی بابت خطوط مترو از طریق اوراق مشارکت دریافت نکرده، این در حالی است که شهرداری شیراز ۲ هزار میلیارد تومان، اصفهان ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان و تبریز یکهزار و ۸۰۰ میلیارد تومان دریافت کردند.
صلاحی یکی از دغدغه‌های اصلی قطار شهری اهواز را مسائل مالی دانست و اظهار داشت: کمک‌های دولتی و اوراق مشارکت راهکاری مناسب برای اجرای پروژه بودند که شهرداری این ظرفیت را از دست داد و زمانیکه پروژه مذکور کلید خورد، هر کیلومتر از خط مترو حدود ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه داشت، ولی هم اکنون این مبلغ به ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد تومان در هر کیلومتر افزایش یافته است.
مصالحه یا خلع ید پیمانکار گره گشای مشکلات پروژه قطار شهری
معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور با بیان اینکه بخش اعظمی از پروژه باقی مانده است، تصریح کرد: باید همه سعی و تلاش خود را برای بهره برداری و راه اندازی فاز اول آن به کار بگیریم که لازم است ابتدا اختیارات پیمانکار را یا از طریق خلع ید یا مصالحه نهایی کنیم و سپس دولت و شهرداری اهواز با همکاری یکدیگر کمک کنند فاز اول اجرایی شود.
وی در پاسخ به این پرسش که "با وجود تغییر دولت‌ها و شهردارها، چه زمانی مشکل مترو حل خواهد شد؟ " بیان داشت: در ابتدای کار به شهردار وقت اهواز اعلام شد که حدود ۳۰۰ میلیون تومان اوراق مشارکت وجود دارد، ولی وی با نامه مکتوب دست رد به پیشنهاد زد و اعلام کرد که اوراق مشارکت را نمی‌خواهیم و نامه مکتوب آن موجود است.
دقت و کارشناسی، حلقه‌های مفقوده در انعقاد قرارداد‌ها
صلاحی یکی از مشکلات پروژه‌های قراردادی را نبود دقت کافی و کار‌های کارشناسی هنگام انعقاد قرارداد عنوان کرد و گفت: حدود ۹ شهر در کشور در حوزه قطار شهری و ریلی کار می‌کنند و بجز تهران هیچکدام از آن‌ها فاینانس ندارند و با استفاده از اعتبارات دولتی و منابع درآمدی شهرداری استفاده کرده اند، شاید اگر بحث فاینانس مطرح نمی‌شد، چنین مشکلاتی رخ نمی‌داد و زودتر راه اندازی می‌شد.
وی بر تعیین تکلیف قرارداد در اسرع وقت تاکید و اضافه کرد: شهرداری باید پیمانکار دیگر یا قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) که در این زمینه اعلام آمادگی کرده است قرارداد منعقد کند، ضمن اینکه اینجانب در کنار سایر مسئولان همه توان خود را به کار خواهم گرفت تا اعتبار موردنیاز این پروژه را تامین کنم.
تامین واگن دغدغه مهم قطار شهری اهواز
این مقام مسئول تامین واگن را یکی دیگر از مشکلات پیش رو عنوان کرد و گفت: در این زمینه هم تلاش خواهیم کرد، زیرا باید واگن بر اساس خط، شیب و فراز ... ساخته شود و حدود ۳ سال زمان نیاز دارد و باید هم اکنون تهمیداتی برای این مهم اندیشیده شود.
رجب صلاحی افزود: باید مسئولان استانی و کشوری به این موضوع تمرکز داشته باشند تا به موقع واگن‌های موردنیاز ساخته و روی ریل‌ها بیفتند.
به گفته معاون امور شهرداری‌های سازمان شهرداری و دهیاری‌های کشور؛ تا زمانیکه مرجع قضایی در این زمینه حکم صادر نکند، امکان ورود به محوطه کارگاهی و تخلیه محل وجود ندارد و در این زمینه از شورای شهر خواهشمندیم تعیین تکلیف پیمانکار را انجام دهند تا بتوانیم با کمک‌های مالی این پروژه را به بهره برداری برسانیم.
پیمانکار پروژه حاضر به ترک کارگاه‌ها نیست
سیاوش محمودی با تقدیر از حمایت‌ها و اعلام آمادگی‌های آقای رجب‌صلاحی در این خصوص گفت: در خرداد ماه سال ۱۳۹۹ شهرداری اهواز اعلام فسخ قرارداد پروژه مترو را اعلام کرد، در بهمن ماه همین سال نیز شکایتی علیه پیمانکار مبنی بر فسخ قرارداد و تحویل کارگاه‌ها صورت گرفت، جلسه دادگاه در این زمینه تشکیل شده، کارشناس رسمی آن را بررسی کرده و مستندات فسخ قرارداد کارفرما که شهرداری اهواز است، تایید کرده است.
وی افزود:، اما متاسفانه شرکت کیسون به کارشناسی اعتراض کرده و خوشبختانه با همکاری و همراهی حجت الاسلام و المسلمین مرادی، ریاست دادگستری خوزستان رسیدگی به این پرونده تسریع شده است، اما انتظار داریم با توجه به مستندات موجود، کارشناسی پرونده و همچنین با استناد به استعلاماتی درخصوص صدور رای که در سال ۱۳۹۴ توسط دیوان عدالت اداری اتفاق افتاده، رای سریع‌تر صادر تا قفل پروژه زودتر باز شود.
حرکت قطار شهری شیراز در سال ۹۱
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما استان فارس در گفتگوی تلفنی با بخش گفتگوی ویژه خبری بیان کرد: طرح مترو شیراز از اواسط دهه ۸۰ آغاز شد، اما به دلیل کمبود اعتبار، چندین سال متوقف شد، ولی با تلاش مسئولان شهری و کمک‌های دولت، مرحله نخست خط یک در سال ۱۳۹۱ با ۳ رام قطار به طول ۱۴ کیلومتر از میدان احسان تا میدان نمازی به بهره برداری رسید.
صیاد جوکار طول خط را ۲۴.۵ کیلومتر عنوان کرد و اظهار داشت: حدود ۱۴ کیلومتر در آن سال افتتاح شد و مابقی آن با ۲۰ ایستگاه در سال ۱۳۹۶ افتتاح و راه اندازی شد.
بیشتر بخوانید: بررسی طرح ۱۵ ساله قطار شهری اهواز+فیلم
وی با بیان اینکه خط یک قطار شهری در مرکز شهر شیراز قرار دارد شرق را به غرب متصل می‌کند، تصریح کرد: این مسیر بسیار پرتردد است و توانسته به میزان قابل توجهی گره کور ترافیک شهری را باز کند.
۶ کیلومتر ریل گذاری در خط دوم مترو شیراز
جوکار معماری ایرانی اسلامی را از ویژگی‌های بارز ایستگاه‌ها برشمرد و ادامه داد: عملیات اجرایی خط دوم مترو که زاز شهرک میانرود شروع می‌شود و مجدد از مرکز شهر عبور می‌کند، از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و به میدان گلستان، حوالی آرامگاه سعدی می‌رسد و تقریبا همه حفاری‌های مورد نیاز صورت گرفته و ۶ کیلومتر ریل گذاری نیز انجام شده و هم اکنون با یک رام قطار درحال سپری کردن تست‌های سرد است.
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما استان فارس بیان داشت: در این خط نیز ۱۳ ایستگاه ساخته خواهد شد و شاهد پیشرفت فیزیکی ۵۰ تا ۸۰ درصد در این زمینه هستیم و به گفته مسئولان شهرداری شیراز، خط ۲ تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و قول داده اند تا اواخر سال آینده بخش دوم این فاز در مرحله نخست بهره برداری برسد.
استفاده از منابع مالی گوناگون برای باز کردن گره پروژه مترو
رئیس شورای اسلامی شهر اهواز گفت: خط اول فاز یک مترو که هم اکنون در ۲.۷ کیلومتر آن تونل‌ها آماده هستند و ریل گذاری انجام شده است، در صورتیکه بخواهیم این فاز را در اولویت قرار دهیم و با اتفاقات خوبی که امیدواریم به زودی رخ دهد آن را به بهره برداری برسانیم باید منابعی شامل؛ حق آلایندگی به مبلغ ۱۲ تا ۱۸ هزار میلیارد تومان، توافق با چین برای کمک به قطار شهری، بودجه ۱۴۰۱ با همکاری نماینده‌های اهواز در مجلس شورای اسلامی و همچنین اوراق مشارکت جذب و برای فاز اول مورد استفاده قرار دهیم.
حذف قرارداد داوری اتاق بازرگانی پاریس و فسخ یکطرفه آن
شهردار سابق اهواز در گفتگوی تلفنی با بخش گفتگوی ویژه خبری خوزستان درخصوص قرارداد داوری اتاق بازرگانی پاریس و فسخ یکطرفه آن اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین که اقداماتی که طی ۱۴ سال اخیر بعد از انعقاد قرارداد و پیشرفت فیزیکی اندک پروژه اتفاق افتاد، فسخ این قرارداد بود که ما با رعایت همه اصول توسط تیم حرفه‌ای شهرداری انجام شد.
موسی شاعری با اشاره به اینکه این قرارداد کنسرسیوم کیسون چین با رهبری شرکت کیسون است، بیان داشت: هزینه مورد نیاز در ۷۳۰ میلیارد تومان برای کل پروژه بود و تامین فاینانس بر عهده پیمانکار پروژه گذاشته شد.
وی مدت قرارداد را ۴ ساله عنوان و تصریح کرد: این قرارداد در چندین مرحله تمدید شد و شرایط آخرین مرحله تمدید قرارداد در سال ۱۳۹۷ حذف داوری اتاق بازرگانی پاریس و داوری شورای عالی فنی کشور قید شد و در واقع داوری اتاق بازرگانی پاریس در این قرارداد نیست که اتفاقی مثبت محسوب می‌شود.
انحراف موضوع مترو با مطرح کردن ناتوانی شهرداری در جذب فاینانس
شاعری ناتوانی در جذب فاینانس توسط شهرداری که از سوی آقای رجب صلاحی و پیمانکار پروژه مطرح می‌شود را روشی برای منحرف کردن افکار عمومی دانست و ادامه داد: صورت وضعیتی از شرکت کیسون مبنی بر نبود اعتبار و نیاز به بودجه در اختیار نیست و بر اساس آخرین جلسه‌ای که با حضور آقای دین پرست، معاون وقت اقتصادی وزیر کشور و آقای جمالی نژاد در استانداری خوزستان برگزار شد، شرکت کیسون تعهد داد و تقبل کرد که پروژه را آغاز کند و با ارائه صورت وضعیت به شهرداری، هزینه‌ها به صورت هفتگی پرداخت شوند، ولی شرکت مذکور به تعهدات خود پایبند نبود و به دلایل واهی مثل افزایش قطر تونل کار را تعطیل کرد.
جذب ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار با تعلل از دست رفت
شهردار سابق اهواز یکی از دلایل تاخیر در فسخ قرارداد با شرکت کیسون را حمایت‌های آقای رجب صلاحی از این شرکت و مخالفت با فسخ قرارداد مطرح کرد و اظهار داشت: اختصاص ۵۰۰ میلیارد تومان توسط آقای نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت دوازدهم صورت گرفت، ولی به دلیل تعلل در امضای قرارداد و مخالفت با بانک‌های عامل و مخالفت بانک مرکزی با بانک‌های معرفی شده، اعتبار مذکور جذب نشد.
وی با تاکید بر اینکه قرارداد اولیه مشکل داشته است، عنوان کرد: طراحی، نظارت، مهندسی، اجرا و تامین مالی بر عهده پیمانکار پروژه است و کیسون اقدام به طراحی کرد و با اقدامات سلیقه‌ای با مشکل مواجه شده است.
شاعری با اشاره به نامه آقای رحمانی فضلی وزیر وقت کشور به معاون اول رئیس جمهور دولت دوازدهم و تاکید وی بر ناتوانی پیمانکار پروژه و فسخ قرارداد گفت: هم اکنون باید مسئولان در وزارت کشور پاسخگو باشند که چرا اصرار بر فسخ نشدن قرارداد داشتند؟
وی با بیان اینکه با ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار نمی‌توان کاری انجام داد، افزود: اگر اراده‌ای برای کمک کردن به رفع مشکل مترو است، مبالغ هنگفتی از حق آلایندگی طبق قانون از دولت طلب داریم که با پرداخت سهم اهواز، مشکل رفع خواهد شد.
۱۵ ماه حقوق معوقه ۱۲۰ نفر از کارگران شرکت کیسون پرداخت می‌شود؟
محمودی درخصوص پرداخت نشدن حقوق ۱۲۰ نفر از کارگران به مدت ۱۵ ماه و بیمه به مدت ۱۲ ماه بیان داشت: با توجه به اینکه پروژه همچنان دست شرکت کیسون است، پیگیری‌هایی از طریق اعضای شورای شهر در رابطه با بیمه کارگران انجام شده، اما این مسائل بر عهده پیمانکار بوده و مطالبه‌ای از شهرداری ندارد که شهرداری حقوق‌ها را بپردازد، ولی در تلاش هستیم با رفع مشکل حقوق پرونده، مشکل کارگران نیز رفع شود.
اعتراض شرکت کیسون به نظر کارشناس قضایی
رئیس کل دادگستری خوزستان گفت: شهرداری اهواز در واپسین روز‌های سال ۱۳۹۹ دادخواستی مبنی بر صدور حکم تایید فسخ قرارداد داد، همچنین شرکت کیسون هم دادخواستی به تقابل ارائه کرد و تقاضای اعلام بطلان قرارداد را داشتند.
حجت الاسلام و المسلمین صادق مرادی افزود: حسب دستور صادره به رئیس شعبه رسیدگی کننده به این موضوع، خارج از نوبت و در اولین فرصت در تاریخ یکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ جلسه‌ای برگزار شد و ۱۸ اردیبهشت ماه دستور کارشناسی صادر شد.
وی با اشاره به بزرگی پروژه و تاخیر ۱۵ ساله در احداث و بهره برداری از آن اظهار داشت: دو طرف دعوا اسنادی داشتند و به هیات کارشناسی ارائه دادند، کارشناس نیز ۱۷ مهر ۱۴۰۰ و طی ۵ ماه اعلام نظر کرد که این نظر از طرف شرکت کیسون مورد اعتراض قرار گرفت و همکار قضایی دستور تکمیل نظرات کارشناسی داد و تلاش می‌کنیم در کمترین زمان و خارج از نوبت پرونده تعیین تکلیف شود.
راه اندازی خط یک مترو اصفهان پس از ۱۴ سال
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما اصفهان گفت: موضوع راه اندازی قطار شهری در اضفهان از اوایل سال ۱۳۸۰ مطرح و آغاز شد و اولین افتتاح در خط یک به طول ۲۰ کیلومتر و ۲۰ ایستگاه در سال ۱۳۹۴ اتفاق افتاد و در سال ۱۳۹۷ این خط به طور کامل راه اندازی شد.
رمضانی با بیان اینکه خط ۲ این پروژه در سال ۱۳۹۵ به طول ۲۴ کیلومتر و با ۲۳ ایستگاه راه اندازی شد، عنوان کرد: تجربه‌هایی که در خط یک کسب شد، منجر شد راه اندازی و احداث فاز ۲ با سرعت بیشتری انجام شود و موفقیت بیشتری در این زمینه کسب شد، بطوریکه در مرحله ابتدا ایستگاه‌ها احداث شدند، سپس تونل‌ها حفر شدند.
وی وجود تدبیر و مدیریت فراجناحی فنی و ریسک پذیر را عامل موفقیت پروژه مترو در اصفهان را علیرغم مشکلات مالی و اقتصادی دانست.
مرور مشکلات و یادآوری آن‌ها به تنهایی نمی‌تواند معضلات را حل کند، اما با نگاهی ویژه و ملی به موضوعقطار شهری اهواز ان شاءالله این وسیله حمل و نقل عمومی راه اندازی خواهد شد.