پرورش ماهی در صورت حمایت مسئولان از ظرفیت بالایی اقتصادی برخوردار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان شمالی؛
سابقه پرورش ماهی در ایران
پرورش ماهی در ایران از سال ۱۳۳۰ با ماهیان گرم آبی از جمله کپور شروع شده و در سال۱۳۳۶ اولین استخر پرورش قزل آلا از
در این مدت آنچه برای مزرعه داران پرورش ماهی مهم بود تغییر و افزایش گونه‌های پرورش ماهی بود و با این کار سعی در افزایش تولید بودند و کمتر به شکل هندسی مزارع توجه داشتند.
اولین استخرهای ماهی در ایران به شکل چهار ضلعی (مستطیل یا مربع) بوده و در حال حاضر هم عمدتا استخرهای پرورش ماهی چهار ضلعی اند مثلا در خراسان شمالی از ۹۵ استخر سردآبی ۸۰ استخر چهار ضلعی اند.
برای اینکه مشخص شود پرورش دهندگان در استخرهای چهار ضلعی با چه مشکلاتی دست و پنجه خرد می‌کنند به سراغ آقای براتی پرورش دهنده ماهی در روستای بوربور رفتم که ۱۰ سال مشغول در این کار است او می‌گوید: آب استخرهای ماهی قزل آلا باید روزانه عوض بشه تا آبی زلال و بدون جلبک داشته باشه و از هر نوع آلودگی زدوده باشه تا ماهی مریض نشه می‌گفت ماهی قزل آلا مثل نوزاد حساسه و باید محل نگهداریش بسیار تمیز باشد.
آقای یزدانی یکی دیگه از پرورش دهندگان ماهی قزل آلا می‌گوید: برای رشد مناسب قزل آلا در این استخر‌ها چاره‌ای جز این نیست دستگاه‌های اکسیژن ساز مدام روشن باشه، چون اینجا همه استخر‌ها را به همین شکل مستطیل ساختیم.
استخرهای ۸ضلعی خانه‌ی جدید قزل آلا
چند سالیست کارشناسان علاوه بر توجه به گونه‌های ماهی بر روی اشکال هندسی استخر های پرورش ماهی تحقیقات تحقیق و تمرکز کردند عکس‌های متنوعی از استخرهای ۸ضلعی چشمه سار‌های چناران شهر بجنورد به دستم رسید بعد از ۴۰دقیقه به این شهر خوش
این پرورش دهنده خلاق با عصایی که در دست داشت استخر‌ها را نشان میداد و در مورد فواید آنها می‌گفت: تمیز کردن استخرهای هشت ضلعی نسبت به چهارضلعی‌ها بسیار راحت تره چرا که همه فضولات و پس ماند‌های ماهی از مرکز استخر خارج می‌شود.
آقای صالحی کارگر این مزرعه می‌گفت: روزانه سه وعده به این ماهی‌ها غذا می‌دهیم و نگران تمییز کردن کف استخر نیستیم او از اینکه مثل دیگر کارگران استخر پرورش ماهی نیاز نیست به قول معروف" آب حوض خالی کند" خوشحال است البته در این منطقه هم برخی استخر مستطیلی موجود از جمله آقای ملکی که زیر آفتاب سوزان مشغول آماده کردن استخر‌ها برای پرورش ماهی قزل آلا بود درباره دلیل مستطیل بودن استخرهایش گفت: این استخر‌ها را در سال۸۷ ساختم و اطلاعی از مزیت‌های استخر هشت ضلعی نداشتم برای همین استخر مستطیل شکل راساختم که کلی دردسر دارد.
البته این صحبت کمی برایم گران آمد، چون ۲۰سالی است که تغییر نوع استخر‌ها و ایجاد استخرهای ۸ضلعی موضوع مزارع پرورش ماهی است و قاعدتا باید به هر پرورش دهنده جدید الگو‌های جدید تولید باید ارائه شود.
تجربه یک پرورش دهنده برگزیده
بیشترین استخر ۸ضلعی را در خراسان شمالی خانم قاسم آبادی دارد و بیش از هر کسی نان این نوع استخر‌ها را خورده است به گونه‌ای که از یک استخر شروع کرد و حلا ۲۸ استخر ۸ضلعی دارد.
او می‌گفت: در این نوع استخر‌ها خروجی آب در مرکز استخر قرار دارد و فاصله دیواره از مرکز با شیب ملایم ۵تا۱۵ درصدی انجام میشه که فضولات و پس ماند‌ها بر اثر چرخش آب و ماهی خوبخود در مرکز استخر جمع می‌شود و از طریق کفی وسط به عنوان فاضلاب خارج می‌شود با این اقدام مواد سمی ناشی از فضولات ماهی که جلوی رشد قزل آلا ماهی را میگیرد و به پوست و آب شش‌های ماهی هم آسیب می‌رساند، سریع خارج می‌شود و همچنین از بستن جلبک‌ها هم جلوگیری می‌شود.
خانم قاسم آبادی می‌گوید:ماهی در این استخر‌ها خلاف جهت آب و حول یک شعاعی با فاصله‌ای از مرکز شنا و با این کار اکسیژن که اولین و مهم‌ترین عامل در رشد ماهی قزل آلا است در همه جای استخر تولید و به صورت یکسان پراکنده می‌شود.
با غذای کم، وزن بهتر ماهی‌ها در هشت ضلعی‌ها
بعد از گرانی نهاده‌ها، تهیه غذای ماهی، از دغدغه‌های پرورش دهندگان ماهی است اینکه راهی پیدا شود که ماهی با غذای کمتر رشد بیشتری داشته باشد، بیش از همه مزرعه داران ماهیان سردآبی را خوشحال می‌کند.
برای یافتن چنین نسخه‌ای به همراه مدیر شیلات استان به مزرعه پروش ماهی در ابتدای روستای سیساب از توابع بخش گرمخان
مدیر تولید این مزرعه می‌گفت: در هر مترمکعب استخرهای مستطیلی که ساختار آن قدیمی‌تر حدود ۱۵تا۲۰ کیلوگرم ماهی برداشت می‌کنیم، اما در استخرهای ۸ ضلعی در هر مترمکعب ۵/۱تا۲ برابری یعنی ۳۰تا۴۰ کیلوگرم ماهی برداشت داریم مزرعه دارانی که تا حالا به این استخر‌ها رجوع نکردند.
به گفته آقای میرقره چورلو مدیر امور شیلات جهاد کشاورزی خراسان شمالی شکست زاویه در این استخر‌ها باعث شکست سرعت آب میشه و ماهی انرژی کمتری برای شنا کردن صرف و بیشتر استراحت می‌کند.
جای خالی تسهیلات برای شیلات خراسان شمالی
مدیر امور شیلات جهاد کشاورزی استان می‌گفت:از ۹۵ استخر خراسان شمالی ۸۰ استخر ۴ضلعی و ۱۵ استخر ۸ضلعی (۸۰درصد ۴ضلعی) و برای اینکه مزرعه داران پرورش ماهی بتونن شکل استخرهای خود را تغییر دهند باید تسهیلات ویژه‌ای برای آنها در نظر گرفته بشود، اما متاسفانه تا کنون مسئولان کشوری هیچ گونه تسهیلاتی برای استان‌های غیر ساحلی مثل خراسان شمالی در نظر نگرفته اند.
ابتدا تصور کردم، چون خراسان شمالی در جدول رتبه بندی استان‌های پرورش ماهی در میانه است به استخرهای نوین پرورش ماهی کمتر توجه می‌شود و تسهیلات پرداخت نمی‌شود، اما وقتی با امور شیلات استان‌های غربی تماس گرفتم دیدم همه جا "همین آش و همین کاسه" است
میزان حمایت از استخرهای هشت ضلعی در دیگر استانها
استان لرستان، دارنده رتبه اول تولید ماهی قزل آلای کشور است و تنها ۴۰ استخر از مجموع ۵۴۰ استخر پرورش ماهی آن، هشت ضلعی است؛ و استان‌های چهارمحال و بختیاری با رتبه دوم کشور و استان کهگیلویه و بویر احمد با رتبه سوم کشوری هم کمتر از ۱۰مزرعه پرورش ماهی، هشت ضلعی دارند و این در حالی است که همه به کارآیی این استخر‌ها واقفند و آوازه بهره بری استخرهای هشت ضلعی پرورش ماهی را شنیده بودند.
آب از سرچشمه گل است
تماسی با معاون دفتر امور آبزیان آب شیرین کشور گرفتم تا ببینم چه طرحی برای توسعه استخرهای ۸ضلعی دارند، اما متوجه شدم آقای سماعی حتی از تعداد استخرهای هشت ضلعی در کشور هم بی خبر است چه برسد به طرحی برای گسترش آن فقط در گفتگو با او متوجه شدم سال گذشته ۱۹۰هزار تُن ماهی سردآبی در کشور توسط ۷هزار پرورش دهنده فعال تولید شده است و برخی پرورش دهندگان با توجه به اینکه با نظام مهندسی دقیق و سازه مناسب و همان مقدار آب می‌توانند تولید بیشتری داشته باشند خودشان ترغیب به ساخت استخرهای ۸ضلعی شدند و برنامه خاصی برای افزایش استخرهای ۸ضلعی نیست یعنی خود مزرعه داران دلبخواه و با تحقیق به سمت هشت ضلعی رفته اند تا اینکه تسهیلات یا طرح ترویجی حمایتی در کار باشد.
نتیجه گیری
در حال حاضر خراسان شمالی ۲هزار و ۵۰تُن ماهی قزل آلا تولید میکنه که اگر همه استخرهای ۴ضلعی به ۸ضلعی تبدیل شود
طبق آمار سال۱۳۹۹ سرانه مصرف ماهی در خراسان شمالی هفت کیلو و ۴۰۰گرم، درکشور سیزده کیلو و ۴۰۰گرم است و همچنین سرانه مصرف آبزیان در جهان ۲۴کیلوگرم است بجز تنوع پخت و ضرورت آموزش شیوه‌های مختلف بی تردید قیمت تولید ماهی نقش موثری در افزایش مصرف ماهی دارد.
نویسنده: ملیحه کیوانپور