بونسای در زبان ژاپنی به معنی «رشد کننده در گلدان» است، اما نگهداری از بونسای با نگهداری از یک گیاه گلدانی بسیار تفاوت دارد.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، می‌دانستید پرورش دادن گیاه بونسای، یک مهارت باستانی چینی است؟ این هنر از حدود ۷۰۰ سال بعد از میلاد مسیح در بین ژاپنی‌ها هم محبوب شد و تا به امروز ادامه دارد. اگر کلمه ژاپنی بونسای را کلمه به کلمه ترجمه کنیم، به ترکیب (رشد کننده در گلدان) می‌رسیم. به همین خاطر بونسای یک نماد مینیاتوری کوچک از طبیعت دانسته می‌شود که در گلدان رشد می‌کند.
نگهداری از بونسای در مقایسه با نگهداری از یک گیاه گلدانی بسیار متفاوت است. یکی از دلایل اصلی این موضوع، این است که این گیاه در گلدان‌های کوچک کاشته می‌شود، به همین علت ذخیره کمی برای دریافت و حفظ آب و مواد مغذی دارد. دلیل دیگر نیز به گیاهان انتخابی برمی‌گردد، یک گیاه گرمسیری به نور و رطوبت بالایی نیاز دارد و اگر بخواهید به‌عنوان بونسای از آن نگهداری کنید، باید تلاش کنید تا شرایط داخلی خانه را به خوبی برای آن فراهم کنید. کاری که به کمی همت نیاز دارد.
روش نگهداری از بونسای
نور و دمای مورد نیاز برای نگهداری از بونسای
بونسای در گلدان‌های کوچک و در محیط پرنور رشد می‌کند. با این اوصاف، جایی مثل طاقچه‌های کنار پنجره برای آن مناسب است. بونسای باید از گرمای مستقیم دور نگه داشته شود.
آبیاری
در طول نگهداری از بونسای هرگز نباید نسبت به آبیاری آن بی‌تفاوت باشید. به این منظور زمانی که خاک شروع به خشک شدن کرد، آن را آبیاری کنید و هرگز اجازه ندهید خاک بونسای کاملا خشک شود. اگر بونسای شما در معرض دریافت نور کامل و زیاد خورشید است، ممکن است لازم شود آن را هر روز آبیاری کنید. البته که این مقدار می‌تواند بسته به اندازه گلدان، نوع خاک و نوع درخت بونسای شما متفاوت باشد؛ بنابراین بهتر است میزان آب مورد نیاز بونسای خود را بدانید و میزان کلی آبیاری را با توجه به آن تنظیم کنید.
استفاده از رطوبت سنج هم برای تشخیص نیاز درخت ایده خوبی است. آبیاری بونسای باید توسط شلنگ با درجه تنطیم و یا یک آب پاش مناسب صورت بگیرد، به طوری که آب با ملایمت به خاک اضافه شود و جریان آن به خاک آسیبی نرساند. موقع آییاری بونسای، آبیاری را تا زمانی که آب‌های اضافی از حفرات زهکشی زیر گلدان خارج شوند ادامه دهید.
نکته، برای آبیاری بونسای حتی‌الامکان از روش غرق کردن استفاده کنید. به این صورت که یک ظرف را پر از آب کنید، بونسای را به مدت ۱۰ دقیقه در آن غوطه‌ور کنید و سپس آن را خارج کنید.
رطوبت مورد نیاز برای نگهداری از بونسای
بونسای به رطوبت متوسطی نیاز دارد، از این رو در طول نگهداری از بونسای باید رطوبت مورد نیاز آن را تامین کنید، این نکته بسیار حائز اهمیت است به‌خصوص اگر در منطقه‌ای خشک زندگی می‌کنید. برای تامین رطوبت مورد نیاز بونسای از روش سینی پر از آب استفاده کنید؛ به این شکل که یک سینی کم عمق انتخاب کرده، داخل آن سنگریزه بریزید و آن را پر از آب کنید. در نهایت گلدان را روی سنگریزه‌ها قرار دهید. فقط باید دقت کنید که سطح آب نباید این قدر بالا باشد که گلدان تماس مستقیم با آب موجود در سینی داشته باشد. با انجام این کار رطوبت مورد نیاز هوای اطراف گیاه را فراهم شده و مانع از دست رفتن رطوبت گیاه در اثر مجاورت با دستگاه‌های گرمایشی می‌شود.
کوددهی
در طول نگهداری از بونسای اگر می‌خواهید بونسای شما سالم و زیبا بماند، حتما باید به آن کود بدهید. می‌دانید که بونسای در مقدار کمی از خاک رشد می‌کند، به همین دلیل ضروری است تا با کود دادن به آن کمبود عناصر معدنی خاک را جبران کنید. به این منظور هر نوع کود مایع همه منظوره مناسب است.
این نوع کود‌ها در تمام فروشگاه‌های گل و گیاه یافت می‌شوند. توصیه ما این است که از نصف مقدار توصیه شده کود برای این گیاه استفاده کنید به‌عبارت آب مورد نیاز برای رقیق کردن کود را دو برابر درنظر بگیرید. کوددهی باید از بهار تا پاییز حداقل ماهی یکبار صورت بگیرد و در ماه‌های سرد سال و زمستان متوقف شود.
به‌عنوان نکته آخر در مورد کوددهی به بونسای نیز گفتنی است که بونسای از روش محلول پاشی نیز لذت می‌برد. در این روش کوددهی، باید یک کود مایع محلول در آب را به‌صورت مستقیم به برگ‌های گیاه اسپری کنید. محلول پاشی باید یک ماه در میان صورت بگیرد.
آفات و بیماری‌ها در طول نگهداری از بونسای
بونسای یک درخت است که در اندازه کوچک نگهداری می‌شود؛ بنابراین اگر بونسای شما دچار آفات یا بیماری‌ها شد، برای درمان آن باید مثل درمان سایر درخت‌ها عمل کنید. اگر هر گونه آفاتی را بر سطح بونسای مشاهده کردید؛ راه حل کلی، اسپری کردن مخلوط آب و صابون به بخش‌های مختلف گیاه است. با این حال بهتر است گیاه را سراغ یک کارشناس گل و گیاه ببريد.
سمی بودن یا نبودن بونسای
در مورد سمی بودن یا نبودن بونسای باید بگوییم که بونسای گیاهی سمی است و در صورت خورده شدن می‌تواند عوارض جانبی به‌همراه داشته باشد؛ بنا بر این بونسای خود را در محلی قرار دهید که خارج از دسترس کودکان و حیوانات خانگی شما باشد.
روش هرس کردن و شکل دادن به درخت بونسای
قبل از هر چیز باید بگوییم که هرس کردن بونسای یک کار تخصصی است و باید با دقت بالایی انجام شود وگرنه منجر به از بین رفتن گیاه شما می‌شود، بنا بر این اگر در این کار تخصص لازم را ندارید بهتر است برای هرس کردن بونسای خود سراغ یک متخصص گل و گیاه بروید.
و اما در مورد هرس کردن بونسای باید بگوییم درخت‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری مثل بونسای، باید مرتبا در طول سال هرس شوند. چون میزان رشد هر درختی متفاوت است، باید رشد آن‌ها را منحصرا زیر نظر بگیرید و طبق آن برنامه‌ای مناسب برای هرس کردن بخش‌های جدید گیاه تدوین کنید. هرس کردن بونسای را همیشه در اندازه مینیاتوری نگه می‌دارد و از رشد نامتوازن آن جلوگیری می‌کند.
در طول نگهداری از بونسای خود برای هرس کردن آن دو روش پیش روی شماست:
۱. هرس تعمیری: هرس تعمیری درخت را برای رشد جدید تقویت می‌کند.
۲. هرس ساختاری: هرس ساختاری روشی پیشرفته‌تر است و باید زمانی انجام شود که درخت خواب است. این فرآیند شامل حذف شاخه‌های اولیه ساختاری درخت بوده و نیازمند مهارت‌های حرفه‌ای برای اطمینان از بازیابی درخت است.
روش نگهداری بونسای در فصل‌های مختلف سال
نگهداری از بونسای در بهار، تابستان و پاییز
اگر دمای هوا در شب به زیر ۴ درجه سانتيگراد نمی‌رسد، بهتر است بونسای را خود در خارج از خانه مثل بالکن، پاسیو، تراس یا حیاط قرار دهید. در این حالت، بونسای باید در نقطه‌ای قرار بگیرد که نور کامل خورشید به آن بتابد.
به این منظور نور صبح و سایه بعدازظهر بهترین حالت برای بونسای است، اما اگر این طور نیست و دمای هوا شب‌ها در منطقه زندگی شما سرد است یا اين که می‌خواهید زیبایی بونسای بیشتر جلوه کند، آن را در داخل خانه نگهداری کرده و بونسای را روی میز، قفسه یا گلدان‌های آویزی قرار دهید.
نگهداری در زمستان
اولین نکته‌ای که درباره نگهداری از بونسای در زمستان باید در نظر داشته باشید این است که اگر بونسای شما بیرون از خانه نگهداری می‌شود باید آن را به داخل خانه منتقل کنید. بعد از انتقال بونسای به خانه مکان ایده‌آل برای قرار دادن آن در داخل خانه، کنار یک پنجره نورگیر جنوبی است. اگر پنجره جنوبی ندارید، پنجره‌های شرقی و غربی انتخاب‌های بعدی هستند. یک پنجره شمالی هم بد نیست، اما در این صورت برای جبران میزان کم نور باید از لامپ‌های مخصوص نیز استفاده کنید.
به‌عنوان آخرین نکته نیز گفتنی است دریافت ۴ الی ۶ ساعت نور خورشید در روز برای بونسای ایده‌آل است، حتی اگر می‌توانید بیشتر از این میزان نیز برای آن نور فراهم کنید، عالی است!