در تقویم فولکلور اردبیل ۱۷ روز از پاییز مانده کلوز آغاز میشد و در واقع با کلوز گفته میشد که زمستان آغاز میشود.
در این میان زمستانهای سرد اردبیل که در گذشته با بارشهای چند متری برف همراه بود، موجب شده بود برای تلطیف سختی و سردی زمستان تعاریفی برای ماههای این سال مطرح شود. تعاریفی که کهنسالان و امروز مردم شناسان معتقدند همه با الهام گیری از طبیعت بوده و همواره با روح و روان آدمی آمیخته است.
در استان اردبیل فصل زمستان از یک تقسیمبندی منظم و زیبا برخوردار است و عمدتا مردم این خطه زمستان را به مراحل کلوز، چله بزرگ، چارچار یا کرد اوغلی، چله کوچک، چله بئچه، کولاک پیرزن (قاری ننه نین دوهسینین قیزماسی) تقسیمبندی میکنند.
در تقویم فولکلور ۱۷ روز از پاییز مانده کلوز آغاز میشد و در واقع با کلوز گفته میشد که زمستان آغاز میشود، و مردم این دیار معتقدند که هفده روز مانده به فصل دیگر، فصل جدید آغاز میشود که به عنوان مثال هفده روز مانده به زمستان "کلوز" و هفده روز مانده به فصل بهار "وعده یئلی" آغاز میشود.
در گذشته در بین اهالی این خطه ضربالمثل و اشعاری عامیانه رواج داشت که برخیها در خصوص ایام کلوز اینگونه میگفتند "کلوزده باغلیان، وعده یئلینده آچار" و یا " کلوز گیردی قیش گیردی، کلوز چیخدی قیش چیخدی" و اگر سیری در آئین و سنن این خطه در مناسبتهای مختلفی داشته باشیم نظیر این اشعار بیشتر به چشم خواهد خورد.
تا سالهای نه چندان دور اغلب روزهای پاییزی در استان اردبیل برف میبارید و به ویژه برفی که آذر ماه بر زمین مینشست دیگر به ندرت آب میشد.
مردم این منطقه بر این باور بودند که با آغاز کلوز، زمین دیگر کاملا سرد میشود و برفی که در این روزها ببارد، تا چند هفته اول بهار در زمین ماندگار خواهد شد.
چهار روز از پاییز و چهار روز از زمستان بادهای «گرمیج» وزیدن میگیرد و برفی آبکی از آسمان فرو میبارد.
فاصله زمانی چهار روز از پاییز تا چهار روز از زمستان به چارچار یا خدر شهرت دارد که در این ایام زنان کدبانو مشغول به پختن قاووت میشوند.
از اول دی ماه به مدت چهل روز چله بزرگ و در ادامه به مدت ۲۰ روز چله کوچک آغاز میشد، در افسانهها گفته میشود این دو چله دو خواهرند که کوچکتر به بزرگتر میگوید در زمستان چه کردی و چقدر قدرت داشتی و حالا ببین من چه میکنم.
چله بزرگ نیز پاسخ میدهد که تو میتوانی بیشتر از من سرما حاکم کنی، اما عمرت کوتاه است و بهار در حال فرارسیدن است.
بیشتر بخوانید:
چله کوچک "کیچیک چیله" در اردبیل
فصل زمستان در فرهنگ فولکلوریک مردم آذربایجان و بخصوص اردبیل جایگاه خاصی دارد. چله کوچک از یازدهم بهمن ماه شروع میشود و آخر بهمن ماه پایان مییابد.