مشقت‌های معلولان در خیابان‌های ناهموار شهر
نامناسب بودن فضای شهری برای معلولان منجر به وابستگی آنان به افراد دیگر برای حضور در اجتماع می‌گردد و پیامد آن در دراز مدت برای این قشر جامعه انزوا است.
در فضای شهری استاندارد معلولان و افراد عادی باید به شکل برابر و مساوی از حقوق شهروندی بهره‌مند گردند به گونه‌ای که شهر برای معلولان بیگانه نباشد و کد‌های طراحی در مناسب سازی در فضای شهری رعایت شود. مناسب‌سازی فضای شهری برای معلولان به دلیل تعداد زیاد جانباز جنگ تحمیلی و معلولان مادرزادی و همچنین معلولان ناشی از حوادث غیرمترقبه نظیر بلایای طبیعی و تصادفات رانندگی و حوادث ناشی از کار و جمعیت سالمند که حدود ۲۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند یک ضرورت است. همچنین سالانه ۲۰ الی ۲۵ هزار معلول به خاطر مشکلات ژنتیکی به جامعه اضافه میشود، اما فضای شهری هنوز در این حوزه دارای عقب‌ماندگی‌هایی است.
سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات انجام شده در حوزه مناسب‌سازی فضای شهری برای معلولان
-تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان توسط مجلس شورای اسلامی در سال ۸۳
- مصوبه شماره ۱۵۸ شورای اسلامی شهر تهران در سال ۱۳۸۴ مبنی بر مناسب‌سازی فضا‌های شهری برای افراد دارای معلولیت
-تدوین سند جامع آسیب‌های اجتماعی با همکاری استانداری.
سالانه ۲۰ الی ۲۵ هزار معلول به خاطر مشکلات ژنتیکی به جامعه اضافه میشود
-راه اندازی مرکز حملونقل ویژه معلولان در شهر تهران و توسعه ون‌های ویژه حملونقل معلولان در شهر تهران. اگرچه با توجه به اینکه ۶۰۰۲ معلول نخاعی تحت پوشش سازمان بهزیستی تهران هستند، این تعداد ون کافی نمی‌باشد. این تعداد فقط برای رفت و آمد‌های تحصیلی یا درمانی محدود میشود. به عنوان مثال معلولان برای خرید یا رفتن به اماکن تفریحی نمی‌توانند از این ون‌ها استفاده کنند.
- بر اساس قانونی که در استانداری تهران به تصویب رسید، ستاد مناسب‌سازی معابر تشکیل شد. مدیریت این ستاد نیز برعهده بهزیستی است و ۳ کمیته برنامه ریزی و فنی، آموزشی و پرورشی و کمیته حقوقی فعالیت خود را آغاز کردند. نخستین برنامه‌ای که با همکاری این ۳ کمیته پیگیری شد، مناسب‌سازی ساختمان اداره‌ها و نهاد‌های اجرایی و خدماتی دولتی برای دسترسی آسان همه شهروندان است.
-اجرای عملیات همسطح‌سازی معابر در شهر تهران
- مناسب‌سازی داخل منازل معلولان. کارشناسان با حضور در منزل معلولان، شرایط را برای مناسب‌سازی ارزیابی می‌کنند. اقداماتی که در مشاع ساختمان انجام میشود، از جمله نصب بالابر، حتماً با توافق و رضایت همسایه‌ها صورت می. نصب پل فلزی روی جوی مقابل منزل معلولان، خط‌کشی ویژه مقابل در منزل افرادی که پارکینگ شخصی ندارند و نصب دستگیره داخل حمام و سرویس بهداشتی، از اقداماتی است که تاکنون برای تعدادی از معلولان در شهر تهران انجام شده است.
- مناسب‌سازی ۲۲ بوستان در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران با عنوان بوستان دوستدار معلول
مشکلات معلولان در فضای شهری تهران
- عرض کم پیاده‌رو و استفاده از مصالح نامناسب در پیاده‌رو و شیب و لغزندگی: پیاده‌رو‌ها با توجه به شرایط اقلیمی تهران و سرازیری و سربالایی‌های این شهر دچار مشکل هستند. همچنین شهر تهران از لحاظ موقعیت جغرافیایی شهری غیرمسطح است و از شمال به جنوب سراشیبی تندی دارد. این شهر با توجه به نحوه معماری و فضاسازی آن برای معلولان مناسب نیست. در صورتی که در صورت مسطح بودن پیاده‌رو‌ها مشکلات کمتری برای تردد آن‌ها ایجاد می‌شد
-فقدان رمپ مناسب، وجود مانع بین پیاده‌رو و سواره‌رو و عدم وجود پل، نامناسب بودن پل، عدم وجود خط‌کشی عابر‌پیاده، پیوستگی جدول به پیاه‌رو و جوی آب، نداشتن مشخصه حسی برای نابینایان از جمله مشکلات معلولان در استفاده از پل‌های ارتباطی است.
- پله‌ها معضل دیگری در بحث اصلاح مسیر‌های عبوری هستند. افراد معلول امکان تردد از طریق پله‌ها را ندارند. پله‌ها از نظر سازه‌ای باید برای عبور این افراد مناسب‌سازی شوند.
شاخص‌های شهر دوستدار معلولان در جهان
هرسال در گزارشی که تحت عنوان «بهترین و بدترین شهر‌ها برای افراد دارای معلولیت» منتشر میشود، شاخص‌هایی برای ارزیابی کیفیت زندگی معلولان ارائه میشود که به حوزه شرایط اقتصادی و کیفیت زندگی تقسیم میشود. در حوزه اقتصاد شاخص‌هایی مانند میزان اشتغال معلولان در یک جامعه، میانگین درآمد معلولان، و میزان توانایی معلولان برای خرید مسکن مورد بررسی قرار می‌گیرد. در حوزه کیفیت زندگی شاخص‌هایی مانند میزان رستوران‌هایی که در سطح شهر مناسب برای معلولان است، تعداد پارک‌هایی که مناسب معلولان است، و تعداد وسایل نقیله که دارای بالابر است مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای مثال برلین از شهر‌های دوستدار معلولان است چرا که در این شهر میزان دسترسی معلولان به وسایل نقلیه مناسب، میزان دسترسی معلولان به سینما، موزه و رستوران در سطح مناسبی قرار دارد.
نتیجه‌گیری
نامناسب بودن فضای شهری برای معلولان منجر به وابستگی آنان به افراد دیگر برای حضور در اجتماع می‌گردد و پیامد آن در دراز مدت برای این قشر جامعه انزوا است. به منظور حضور بیشتر معلولان در جامعه پیشنهاد‌های ذیل ارائه می‌گردد:
-افزایش سطح فرهنگ جامعه در برخورد و مواجه با معلولان
-آموزش رانندگان در ارتباط با نحوه کمک به معلولان
-بند الف ماده ۷ “قانون جامع حمایت از حقوق معلولان” ارگان‌ها و ادارات را موظف نموده است که ۳ درصد از سهمیه استخدامی خود را به اشتغال معلولان اختصاص دهند. همچنین همین ماده، ۶ درصد از پست‌های سازمانی را به معلولان اختصاص داده‌است، ولی تا کنون سازمان و ارگان دولتی بدان عمل ننموده‌است. اگر محدودیت‌ها و ظرفیت‌های معلولان در نظر گرفته شود و بر طبق آن به استخدام این قشر جامعه در زمینه‌های شغلی متفاوت پرداخته شود، بسیاری از مشکلات مادی و معنوی معلولان حل خواهد شد، زیرا فعالیت‌های اجتماعی و شغلی باعث میشود فرد از انرژی ذهنی و جسمی خود بهره گیرد و نیازهایش را رفع کند.
-مناسب‌سازی تاکسی و اتوبوس ویژه معلولان: یکی از مشکلات اساسی معلولان در حوزه‌ی حملونقل و تردد می‌باشد چراکه ماشینی وجود ندارد که ویلچیر به راحتی داخل آن برود، بنابراین هزینه رفت و آمد معلولان بخش بزرگی از مخارج آن‌ها را تشکیل می‌دهد و این درحالیست که معلولان در یافتن شغل دچار مشکل هستند و بسیاری از آن‌ها دچار مشکلات اقتصادی می‌باشند.
-احداث مسیر‌های ویژه نابینایان در پیاده روسازی‌ها
-تهیه و نصب پوش باتن‌های صوتی برای تردد ایمن و بی‌خطر نابینایان از تقاطع‌ها
-ایجاد پارکینگ‌های ویژه معلولان