هر کاری که ما انجام می‌دهیم بر اقلیم اثر دارد که اصطلاحا به آن اثر کربنی می‌گویند.
به گزارش وب گردي خبرگزاري صداوسيما ؛ ردپای کربنی، اندازه‌گیریِ اثر فعالیت‌های ما در مقدار گاز‌های گلخانه‌ایست که تولید و در اتمسفر منتشر می‌شوند. هر چیزی که مصرف می‌کنیم، هر کاری که انجام می‌دهیم و هر چیز که فکرش را بکنیم، چه در خانه و چه در محیط کار، یک ردپای کربنی دارد – یعنی بر تغییرات اقلیمی اثر می‌گذارد.
اما ممکن است متعجب شوید وقتی متوجه شوید که برخی از این چیز‌ها بار کربنی بسیار زیاد و برخی بار کربنی اندکی دارند. من از یک واحد اندازه‌گیری با عنوانِ «معادلِ دی‌اکسید کربن» برای اندازه‌گیری حجمِ گاز‌های مضر (دی‌اکسید کربن، متان، دی‌اکسیدِ نیتروژن، ریفریجانت و سایر گازها) که در نتیجه تولید و مصرف هر محصول یا خدماتی تولید می‌شوند، استفاده می‌کنم.
شما به عنوانِ یک مصرف‌کننده می‌بایست توجه داشته باشید که ۱ کیلوگرم گوجه‌فرنگیِ محلی ردپای کربنی‌اش ۴۰۰گرم معادلِ دی‌اکسید کربن (CO ۲ e) است؛ درحالیکه یک کیلوگرم گوجه گیلاسی که خارجازفصل در انگلستان پرورش یافته باشد، ۵۰کیلوگرم معادلِ دی‌اکسید کربن ردپای کربنی تولید می‌کند که رقمِ هنگفت و شگفت‌آوری است.
حال بیایید فعالیت‌ها، خدمات و چیز‌هایی که ردپای کربنی را افزایش یا کاهش می‌دهند، با هم مرور کنیم:
۱. تمام آن چیز‌های درخشان و برق‌دار برای سیاره مضر است
یکی از دلایلی که طلا و الماس بسیار ارزشمند هستند، تلاش زیاد، صنعت و منابعی است که برای استخراج آنها لازم است و همه این‌ها باعث می‌شود که ردپای کربنی سر‌به‌فلک بگذارد. جواهراتی که در سرزمین‌های دور تولید می‌شوند، ردپای کربنی به مراتب بالاتری دارند. برای مثال طلا یا الماسی به ارزشِ ۵۰۰پوند که از آفریقا به انگلستان منتقل شود، ردپای کربنی‌اش، ۷۱۰ کیلوگرم معادلِ دی‌اکسید کربن است.
۲. دسته‌گل خودتان را پرورش دهید
گل‌های شاخه‌بریده که خارجازفصل به دستِ ما می‌رسند، خبر بدی برای تغییرات اقلیمی هستند، زیرا یا از طریق هواپیما به ما رسیده‌اند یا با استفاده از حرارت مصنوعی پرورش پیدا کرده‌اند.
یک شاخه گل رز خیلی عاشقانه است، اما وقتی در گلخانه هلند یا در باغ‌های کنیا پرورش پیدا کرده باشد و سپس با هواپیما حمل شده باشد، تا به دست مشتری در آنطرف اقیانوس‌ها و دریا‌ها برسد، می‌تواند حداقل ۲.۴کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن ردپای کربنی تولید کند. درحالی که اگر رزهایتان را در محل و در جایی که برای پرورش این نوع گل مناسب است، پرورش دهید، میزان ردپای کربنی به صفر می‌رسد.
یا گل‌های خودتان را خودتان پرورش دهید یا آنکه گل‌هایی را خریداری کنید که متناسب با شرایط آب‌وهوایی و محلی پرورش یافته و درواقع بومی هستند. یک راه‌حل جایگزین دیگر، آن است که گل‌های آپارتمانی خریداری کنید که در مقایسه با گل تزئینی شاخه‌بریده به مراتب ردپای کربنی کم‌تری تولید می‌کند.
۳. بابتِ استفاده از ماشین ظرف‌شویی احساس عذاب وجدان نداشته باشید
یک ماشین ظرف‌شویی با بازدهیِ بالا، تا زمانیکه آن را خالی روشن نکنید و در ساعات کم‌مصرف آن را روشن کنید، از شستنِ ظرف‌ها با دست و آب داغ بهتر است. ماشین ظرف‌شویی با بار کامل در حدود ۴۷۰ تا ۶۰۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن، ردپای کربنی دارد. روشن کردنِ ماشین ظرف‌شویی با ظرفیتِ خالی بدترین کاری است که می‌توانید انجام دهید.
۴. قهوه را بدونِ شیر سفارش بدهید
سریع‌ترین راه برای کمک به کاهش دادنِ ردپای کربنیِ قهوه یا چای صبحگاهی، اضافه نکردن شیر به آنها است. به قدری میزان گاز‌های گلخانه‌ای که توسط شیر منتشر می‌شود، زیاد است که حتی ریختن مقداری شیر در چای نیز سه‌چهارم ردپای کربنی یک فنجان را تشکیل می‌دهد. شما به ازای یک لاته بزرگ (حاوی ۵۵۲ گرم معادل دی‌اکسید کربن) می‌توانید، ۹ آمریکانو یا ۲۵ فنجان چای سیاه بنوشید.
اگر قهوه بیرون‌بر می‌گیرید باید به دلیل لیوان‌های یکبارمصرف، ۱۱۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن ردپای کربنی به آن اضافه کنید. در خانه یک لیوان مخصوص به خودتان داشته باشید و فقط در انتهای روز آن را بشویید.
۵. موز‌های وارداتی بهتر از میوه‌های خارجازفصل محلی است
موز از مسافت‌های طولانی به دست ما می‌رسد. اما هر عدد موز فقط ۱۱۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن، ردپای کربنی دارد و از آنجایی که برای همه غذایی فوق‌العاده مغذی محسوب می‌شود، می‌توان ردپای کربنی آن را نادیده گرفت.
این میوه در نور طبیعی رشد می‌کند و نیازی به گلخانه ندارد. اگرچه این محصولات معمولاً از راه‌های دور به دست مشتری می‌رسند، اما با قایق حمل می‌شوند (ردپای کربنی آن در حدود ۱درصدِ ردپای سفر هوایی است) و پوست‌شان به طور طبیعی بهترین بسته‌بندی آن‌هاست.
بدترین روش مصرف موز آن است که اجازه دهید در ظرف میوه‌تان خراب شود. اگر موز خیلی رسیده است به جای دور ریختنش در کیک از آن استفاده کنید. یادتان باشید، حمل‌ونقل موز زمانی ردپای کربنی پایینی دارد که کشور واردکننده بتواند آن را از طریق کشتی وارد کند.
۶. زشت‌ترین سیب‌ها را در مغازه انتخاب کنید
بدریخت‌ترین سیب‌ها را بخرید. این کار شما زنجیره تأمین را تشویق می‌کند تا سیب‌هایی که قیافه‌های خوبی ندارند را نیز عرضه کند. سیب، میوه‌ای با کم‌ترین میزان ردپای کربنی است، اما سیب محلی و فصلی بهترین حالت است که ردپای کربنی آن ۳۲ گرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر ۱کیلوگرم است.
اما اگر همین میوه خارجازفصل عرضه شود، همه چیز تغییر می‌کند. برای مثال سیب‌هایی که ابتدای فصل تابستان در انگلستان خریداری می‌شوند، میوه‌های سال قبل هستند که در سردخانه نگه‌داری شده‌اند. بنابراین، نیروی برق برای نگه‌داری آنها صرف شده است. این باعث می‌شود که وارد کردنِ سیب به انگلستان (با ۸۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر ۱ کیلوگرم سیب) گزینه بهتری باشد.
۷. بستنی‌های طرفدار محیط‌زیست مصرف کنید
یک اسکوپ بستنی که توسط ماشین‌های سیار بستنی‌فروشی عرضه می‌شود، در حدود ۵۰۰گرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر یک قیف بستنی ردپای کربنی دارد که رقم بسیار گرانی است. علتش آن است که بستنی، پایه لبنی دارد و در فضای سرد یخچال‌های متحرک نگه‌داری می‌شود که به طور معمول نیز دود گازوئیل از اگزوز آنها خارج می‌شود. اگر شکلات روی بستنی بریزید ردپای کربنی بستنی را بیشتر می‌کنید.
اگر می‌خواهید ردپای کربنی بستنی‌های‌تان را کاهش دهید، به سراغ بستنی‌های گیاهی بروید. یا از مغازه بستنی خریداری کنید که ردپای کربنی آن به دلیل نگه‌داری بستنی در شرایط بهتر، بین ۷۰ تا ۱۴۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن می‌شود.
۸. کِراکس بپوشید
کفش‌ها بسته به اینکه از چه چیزی ساخته شده باشند و چند سال عمر کنند، میزان ردپای کربنی‌شان متفاوت است. برای مثال یک جفت کفش کتانی که در چین تولید شده است، می‌تواند ۸ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن ردپای کربنی داشته باشد، اما یک کفشِ چرمی که توسط یک استادکار تولید شود می‌تواند تا ۱۵ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن ردپای کربنی داشته باشد. کم‌ترین میزان درپای کربنی متعلق به یک جفت کفشِ کراکس است که از لاستیک اسفنجی تولید می‌شود. این نوع کفش‌ها بسته‌بندی ندارند و ردپای کربنی آنها ۱کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر یک جفت است.
۹. پوشک بچه یکبارمصرف از پوشک پارچه‌ای و زیستتجدیدپذیر بهتر است
به نظر می‌رسد که پوشک بچه قابل شستشو یا پارچه‌ای بهتر از پوشک‌های یکبارمصرف باشد، اما اگر بنا باشد آن را در دمای آب ۹۰درجه‌ای شستشو دهید و بعد با خشک‌کن آن را خشک کند تا نرم شود، ردپای کربنی آن (۱۶۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر پوشک) از پوشکِ یکبارمصرف (۱۳۰ گرم برای هر پوشک) بیشتر می‌شود.
گزینه‌ای که کم‌ترین میزان ردپای کربنی را دارد، انتخاب پوشک‌های قابل‌شتسشو و شستنِ آنها، در آب ۶۰درجه سانتی‌گراد، خشک کردنِ آنها روی بند رخت و استفاده از آنها برای فرزندانِ بعدی خانواده است. در این حالت هر پوشک ردپای کربنیِ ۶۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن دارد.
در حدود ۲۰درصد از ردپای کربنیِ یک پوشکِ قابل شستشو مربوط به گاز متانی است که به دلیلِ تجزیه آن در محل انباشت زباله تولید می‌شود. پوشک‌های یکبارمصرفِ زیستتجدیدپذیر با سرعت بیشتری در محل تدفینِ زباله تجزیه می‌شوند، بنابراین به مراتب گاز بیشتری تولید می‌کنند.
۱۰. بطری‌ها و جعبه‌های نوشیدنی از خودِ نوشیدنی برای سیاره بدتر است
بطری معمولاً ردپای کربنیِ بیشتری در مقایسه با نوشیدنیِ درونِ آن دارد. حمل‌ونقل فقط یک بخش کوچک را تشکیل می‌دهد، بنابراین مهم نیست که نوشیدنی شما از کجا به دست‌تان می‌رسد. از همه این‌ها مهم‌تر طولِ مسیر‌های جاده‌ای – در کشور تولیدکننده و مصرف‌کننده – است.
به همین دلیل، نوشیدنی‌های محلی می‌توانند ردپای کربنی را تا ۲۰درصد کاهش دهند. مسافت جاده‌ای حتی اگر کوتاه‌تر باشد، نسبت به حملِ محصولات توسط کشتی، ردپای کربنیِ بیشتری دارد؛ بنابراین شاید تعجب کنید اگر بدانید یک بطری نوشیدنی که توسط کشتی از استرالیا به انگلستان آورده می‌شود (۱.۴ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن) نسبت به یک بطری که از طریق جاده از سیسیل وارد انگلستان می‌شود (۱.۶۵ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن) ردپای کربنی کم‌تری دارد.
۱۱. در فصل سرما به جای توت تازه، توت یخ‌زده بخورید
توت‌فرنگی‌های تازه‌ای که در فصل زمستان از آفریقای جنوبی وارد می‌شوند یا در گلخانه به عمل می‌آیند، رد پای کربنیِ چنان بالایی دارند که اشک از چشمان‌تان سراریز می‌کند. ردپای کربنی توت‌فرنگی خارجازفصل یا گلخانه‌ای در حدود ۳.۶۵کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر سبدِ ۲۵۰گرمی است.
به مراتب بهتر است که توت‌فرنگی را به فصل مصرف کنید یا توت‌فرنگی‌های یخ‌زده در فصل زمستان مصرف کنید که به اندازه توت تازه مغذی هستند.
۱۲. هرگز در کلاس تجاری سفر نکنید
پروازکردن، به‌خصوص سفر‌های طولانی برای سیاره ما بد است. انتشار گاز از هواپیما‌های هوابرد در مقایسه با همان مقدار سوختی که روی زمین سوزانده می‌شود، تأثیر بسیار بیشتری بر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای دارد. صندلی‌های کلاس تجاری به دلیل آنکه فضای بیشتری را اشغال می‌کنند، بیشترین سهم ردپای کربنی را در یک پرواز به خود اختصاص می‌دهند. یک پرواز چیزی معادل استفاده از ۳۴۰۰۰۰ کیسه پلاستیکی یکبارمصرف است.
اگر پرواز می‌کنید، کلاس اقتصادی را انتخاب کنید. کم‌تر به خارج از کشور سفر کنید و فقط به شرطی سفر‌های طولانی با هواپیما داشته باشید که آن کار را نتوانید در محل زیست خود انجام دهید.
۱۳. روزانه دوش بگیرید، حمام‌های طولانی نداشته باشید
حمام طولانی‌مدتِ روزانه برای محیط‌زیست خوب نیست. این نوع حمام کردن را به هفته‌ای یکبار کاهش دهید. یک حمام بسیار سریع بسته به اینکه سیستم گرمایش‌تان چه باشد، بین ۵۰۰ گرم تا ۱.۵ کیلوگرم معادل دی‌اکسید‌کربن ردپای کربنی دارد.
خیلی بهتر است که روزانه یک دوش سریع بگیرید. یک دوشِ ۵ دقیقه‌ای بین ۱۶۰ تا ۲۶۰گرم معادل گاز دی‌اکسید‌کربن ردپای کربنی دارد (بستگی دارد که سیستم گرمایشی‌تان چه باشد).
۱۴. آب لوله‌کشی مصرف کنید
یک بطری آب در حدود ۴۰۰ گرم معادل دی‌اکسید کربن ردپای کربنی دارد که یعنی ۱۰۰۰ برابر بیشتر از آب شیر ردپای کربنی دارد. بنابراین، واقعاً باید بطری‌های آب را کنار بگذاریم.
انتشار گاز دی‌اکسید‌کربن بیشتر به بسته‌بندی و حمل‌ونقل این محصول مربوط است، اما به ازای هر بطری پلاستیکی ۸۳ گرم معادل گاز دی‌اکسید کربن و به ازای ذوب کردنِ پالِت‌های پلاستیکی و قالب‌زدنِ آنها برای تبدیل به بطری ۲۰گرم معادل گاز دی‌اکسید کربن به ردپای کربنی بطری‌های آب اضافه می‌شود.
۱۵. مقایسه خودرو و قطار در انتشار گاز دی‌اکسید کربن
به‌طور کلی قطار‌ها از خودرو‌های شخصی، سبزتر هستند، اما اگر خودروی بنزینی سالم باشد و با ظرفیتِ کاملِ سرنشین‌هایش حرکت کند، گاز دی‌اکسید کربنِ کم‌تری تولید می‌کند. حتی اگر دو نفر سوار چنین ماشینی باشند، باز هم بهتر از سفر با قطار درجه یک است.
هزینه کربنِ سفر‌هایی که با قطار انجام می‌شود، به سرعت قطار (مقاومت هوا با سرعت افزایش پیدا می‌کند)؛ تعداد توقف‌های قطار (هر توقف قطار انرژی بیشتری صرف می‌کند) و نوع سوختِ مصرفی (برق از گازوئیل بهتر است) بستگی دارد.
سفر با قطار زیرزمینی (مترو) در مقایسه با قطار‌های بین‌شهری ردپای کربن کم‌تری به ازای هر مسافر تولید می‌کند. اصلی‌ترین علت آن است که این قطار‌ها مملو از مسافر هستند.
۱۶. نان خودتان را بپزید
نان‌هایی که با خمیر ترش خانگی یا در فروشگاه‌های محلی نان به صورت دستی تولید می‌شوند، ردپای به مراتب کم‌تری در مقایسه با نان‌های کارخانه‌ای که در حجم زیاد تولید می‌شوند، دارند. ردپای کربنی نان کارخانه‌ای ۱ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر قرص نان است که اگر در خانه تولید شود به ۶۳۰ گرم به ازای هر قرص نان کاهش پیدا می‌کند).
بیشتر از ۶۰ درصد از انتشار تمام نان‌ها ناشی از کشت‌وکارِ گندم است و بیشتر آن هم مربوط به استفاده از کودهاست. یک‌سوم از انتشار مربوط به آسیا کردنِ گندم و پخت‌وپز آن است.
اگر نان محلی عرضه شود، حمل‌ونقل کم‌ترین نقل را در انتشار خواهد داشت. همیشه به مقداری که مصرف دارید، نان خریداری کنید و نان‌هایی را بخرید که کم‌ترین دوریز را دارند. باید بدانید که دورریز نان بدترین اتفاقی است که ممکن است رخ دهد.
۱۷. مارچوبه، ذرت کوچک و بلوبریِ خارجازفصل مصرف نکنید
یکی از انواع سبزیجات که بیشترین میزان ردپای کربنی را به خود اختصاص داده است، مارچوبه تازه است که از پرو وارد می‌شود. ردپای این محصول ۴.۷ کیلوگرم معادل دی‌اکسید کربن برای هر بسته‌بندی است.
علتش حمل محصول در مسیری طولانی توسط هواپیماست که ردپای کربنی آن ۱۰۰ برابر بیشتر از حمل با آب است. سبزیجات دیگر مانند ذرت کوچک (بی‌بی کورن)، هویج کوچک تازه (بی‌بی کروت) و بلوبری که بومی نیستند نیز چنین وضعیتی دارند.
نکته این است که هر میوه و سبزی‌ای را باید به فصل مصرف کرد و محاسبه کرد که آیا وارد کردنِ یک محصول ردپای کربنی کم‌تری دارد یا تولید محلیِ آن.