در اولین جلسه از سلسه جلسات پنجمین شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی که در ساختمان تاریخی کوشک تهران برگزار شد، شرایط اولیه ثبت ملی دو روستا و سه شهر از سه استان کشور به صورت رسمی بررسی گرديد.
به‌گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در این نشست که پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی، ارزیابان این شورا و جمعی از مسئولان سه استان حضور داشتند، پرونده شهر کلاته‌خیج به‌عنوان شهر نساجی سنتی، مهدی‌شهر به‌عنوان شهر سوزن‌دوزی سنتی و روستای ابرسج به‌عنوان روستای ملی نمدمالی از استان سمنان، پرونده شهر تفرش در استان مرکزی به‌عنوان شهر ملی تفرشی‌دوزی و پرونده روستای داویجان از استان همدان به‌عنوان روستای ملی مرواربافی مورد بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این جلسه پرونده‌های استان سمنان بررسی شد و با توجه به ظرفیت‌های موجود در این استان بر ضرورت و توجه هرچه بیشتر به داشته‌های صنایع‌دستی شهرها و روستاهای این استان تاکید شد و مسئولانی که از استان سمنان در این نشست حضور داشتند، به دفاع از پرونده‌های ارائه شده به این شورا و تبیین ظرفیت‌های صنایع‌دستی موجود در این استان پرداختند.
ثبت ملی شهرها و روستاها، گام عملی برای حمایت از صنایع‌دستی
علیرضا شربتدار شهردار مهدی‌شهر در این نشست با اشاره به اهمیت ثبت ملی شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی گفت: «ثبت شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی اقدام ارزشمندی است که از سوی وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی انجام می‌شود و خوشحالیم که امروز ظرفیت‌های تعدادی از شهرها و روستاهایی از استان سمنان در این نشست مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد».
او افزود: «ثبت شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی به طور حتم مهمترین اقدام و گام عملی برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی به شمار می‌رود.»
حجت‌الاسلام انصاری امام جمعه کلاته‌خیج نیز در این نشست با اشاره به اقدام مثبت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ثبت ملی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی گفت: «خوشبختانه ظرفیت‌های بسیار خوبی در مناطق مختلف کشور وجود دارد و در شهر کلاته‌خیج شاهد تبلور این ظرفیت‌ها هستیم که استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها می‌تواند به معیشت مردم کمک کند. بسیاری از تولیدات مورد نیاز در مناطق مختلف کشور توسط خود مردم انجام می‌شود و این نشان‌دهنده توانمندی‌های هنرمندان ایرانی است.»
او افزود: «مردم کلاته‌خیج سنت‌های خود را حفظ کرده‌اند و به هنرهای سنتی و صنایع‌دستی بسیار علاقه‌مند هستند و از این طریق مشاغل مختلفی برای مردم این منطقه به وجود آمده است.»
تجاری‌سازی صنایع‌دستی در سمنان
حمیدرضا دوست‌محمدی مدیرکل میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی سمنان نیز در این نشست گفت: «یکی از مهمترین موضوعاتی که برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی در دست اقدام داریم، موضوع تجاری‌سازی است. این موضوع حتی در جشنواره ایل سنگسر نیز دیده شده است و گام‌های خوبی را برای تجاری‌سازی صنایع‌دستی برداشته‌ایم. همچنین با برندهای معروف پوشاک صحبت کردیم و قصد داریم پوشاک سنتی که در مناطق مختلف استان تهیه می‌شود با استفاده از ظرفیت‌های برندهای معروف به علاقه‌مندان معرفی شود.»
او همچنین به پرونده شهر کلاته‌خیج اشاره کرد و افزود: «این شهر یک شهر تاریخی و زیبا است که پرونده آن برای ثبت ملی بافت تاریخی ارسال شده است. از بیش از ۵ هزار نفر جمعیت شهر ۹۰۰ نفر فعال صنایع‌دستی هستند که در رشته نساجی سنتی در حال فعالیت‌اند و این نشان‌دهنده اهمیت نساجی سنتی در این شهر است.»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سمنان خاطرنشان کرد: «به‌منظور حمایت از هنرمندان این شهر تعاونی‌هایی راه‌اندازی شده است و افراد دارای تحصیلات دانشگاهی نیز در این حوزه فعالیت دارند.»
او همچنین به ظرفیت‌های روستای ابرسج اشاره کرد و یادآور شد: «با توجه به ظرفیت‌های این روستا در حوزه نمدمالی برنامه‌های ویژه‌ای برای این روستا داریم.»
تفرش، شهر ملی تفرشی‌دوزی می‌شود
در ادامه این جلسه پرونده شهر تفرش به‌عنوان شهر ملی تفرشی‌دوزی بررسی شد که ولی‌الله بیاتی نماینده مردم تفرش در مجلس شورای اسلامی در این نشست، برگزاری جلسات شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی را یک اقدام مهم برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی ذکر کرد و گفت: «خوشبختانه تفرش در حوزه صنایع‌دستی دارای طرفیت‌های گوناگونی است و می‌توان از طریق گردشگری و صنایع‌دستی برای مردم تفرش شغل ایجاد کرد.»
عبدالرضا حاج‌علی بیگی فرماندار تفرش نیز در این نشست به ظرفیت‌های این شهر در حوزه‌های مختلف از جمله صنایع‌دستی اشاره کرد و گفت: «این شهر نقش مهمی درتاریخ داشته است و در حال حاضر صنایع‌دستی این شهر به‌عنوان یکی از محصولات ارزشمند به حساب می‌آید و از تاریخ و قدمت برخوردار است. این در حالی است که خود تفرش ۳ هزار سال قدمت دارد.»
او افزود: «تفرش یک باغ‌شهر است، سه برابر عرصه مسکونی باغ در تفرش داریم و چهره‌های ماندگاری مانند پرفسور حسابی متعلق به این شهر است. خوشحالیم که در این نشست قرار است این شهر به‌عنوان شهر ملی تفرشی‌دوزی ثبت شود، البته این درحالی است که طرفیت‌های فراوان دیگری در حوزه صنایع‌دستی در این شهر وجود دارد که نیازمند توجه هرچه بیشتر است.»
فرماندار تفرش یادآور شد: «هنرمندان زیادی داریم که در این رشته مشغول هستند، خوشبختانه فروش آنلاین تفرشی‌دوزی راه‌اندازی شده و در فضای مجازی شاهد فعالیت فروشگاه‌هایی هستیم که به عرضه این محصول اختصاص دارند.»
صادرات مروار ملایر به کشورهای مختلف
در بخش دیگری از این نشست پرونده روستای داویجان در شهرستان ملایر استان همدان به‌عنوان روستای ملی مرواربافی بررسی شد که در این نشست علی مالمیر مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان گفت: «این هنر یکی از هنرهایی است که از دیرباز در این منطقه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مواد اولیه مرواربافی در این منطقه به حدی است که سایر مناطق را نیز تامین می‌کند.»
او افزود: «۱۲۰ کارگاه خانگی و ۶۰ کارگاه بزرگ را داریم و ۵ میلیون قطعه مروار در این روستا تولید می‌شود. خوشبختانه مروار به کشورهای مختلف نیز صادر می‌شود به گونه‌ای که ۲۶۰هزار دلار درآمد صادرات مروار از این منطقه بوده است.»
مالمیر یادآور شد: «۲۰۰ هکتار مزارع برای تولید مواد اولیه مروار داریم و این روستا اکنون به قطبی تبدیل شده که سایر مناطق را نیز پوشش می‌دهد. این فعالیت بسیار ارزان‌قیمت است و با سرمایه‌گذاری اندک به میزان ۲ میلیون تومان می‌توان این فعالیت را آغاز کرد.»
حجت‌الاسلام احد آزادی‌خواه نماینده مردم ملایر و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در این نشست در سخنانی گفت: «تصمیمی که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ثبت ملی این روستا در رشته مرواربافی گرفته بسیار اهمیت دارد و امیدوارم با ثبت ملی هر شهر و روستا شاهد رونق هرچه بیشتر صنایع‌دستی در آن منطقه باشیم.»
او افزود: «گاهی اوقات دارایی‌هایی داریم که قدر آن‌ها را نمی‌دانیم. به‌عنوان مثال مروار یکی از دارایی‌های مهم مردم است و اکنون تعدادی از مردم منطقه ملایر به هنر مرواربافی مشغول هستند. یکی از مزیت‌های مواد اولیه مروار این است که ترکه مورد استفاده در مرواربافی کمترین میزان آب را استفاده می‌کند. ظرفیت‌های بسیار خوبی در این منطقه هست که اگر ثبت انجام شود و حمایت‌ها ادامه داشته باشد، شک نکنید که شاهد تحولات خوبی در آن منطقه خواهیم بود.»
تمرکز بر آموزش و ایجاد مرکز دائمی فروش، دو گام مهم بعد از ثبت ملی
پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این نشست و بعد از پایان بررسی پرونده‌های سه استان سمنان، مرکزی و همدان، با اشاره به نتایج بسیار خوب چهارمین شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی گفت: «بسیار امیدواریم که پنجمین شورای راهبردی نیز نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد.»
او افزود: «پرونده‌های مطرح شده از استانها در این شورا اهمیت فراوانی دارد و ثبت ملی هر کدام از شهرها و روستاهای صنایع‌دستی می‌تواند به رونق هرچه بیشتر صنایع‌دستی در استان کمک کند.»
محمودیان ادامه داد: «بعد از ثبت ملی هر شهر یا روستا باید چند کار اساسی انجام دهیم. اولین موضوع تمرکز بر آموزش است و در کنار آن تهیه و نصب المان‌هایی که در نقاط مختلف صنایع‌دستی آن منطقه را به نمایش بگذارد. این در حالی است که مسئولان ارشد استانی باید برای فروش و عرضه صنایع‌دستی بازارچه و مکان ثابتی را در اختیار هنرمندان قرار دهند.»
محمودیان ادامه داد: «ثبت ملی یک روستا یا شهر در حوزه صنایع‌دستی که زمینه‌ساز ثبت جهانی است، عزم ملی می‌طلبد و تمام مسئولان ارشد استانی و نمایندگان مجلس باید به این موضوع کمک کنند.»
معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در ادامه گفت: «حضور استانداران و نمایندگان مجلس در شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی اهمیت فراوانی دارد و می‌تواند به تسهیل کارها کمک کند، چرا که توسعه صنایع‌دستی در هر استان نیازمند همکاری و مشارکت مسئولان استانی است.»
او در ادامه با اشاره به اینکه ارتزاق خانواده‌های هنرمند از طریق فروش صنایع‌دستی است، ادامه داد: «حمایت از آن‌ها لازم است و باید برای فروش هرچه بهتر محصولات صنایع‌دستی برنامه‌ریزی شود و با استفاده از ظرفیت‌های ملی و استانی از آن‌ها حمایت شود تا شرایط بهتری برای فروش صنایع‌دستی فراهم شود.»
محمودیان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به پرونده شهر تفرش اشاره کرد و افزود: «شهر تفرش یک شهر دانشمندپرور و نخبه‌پرور است و در حوزه صنایع‌دستی ظرفیت‌های بسیار خوبی در این شهر داریم. به طور حتم ثبت ملی تفرش به‌عنوان شهر ملی تفرشی‌دوزی نقش مهمی در توسعه و رونق صنایع‌دستی در این شهر خواهد داشت.»
او افزود: «تلاش خواهیم کرد تا تفرشی‌دوزی را در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کنیم. راه‌اندازی فروشگاه صنایع‌دستی و سایت فروش در این شهر اهمیت فراوانی دارد، خصوصا این که در حوزه تجاری‌سازی در این خصوص فعالیت‌های خوبی انجام شده است.»
معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: «یکی از موضوعاتی که باید حتما به آن توجه کرد، تبلیغات وسیع این هنر زیبا و نیز تداوم آموزش علاقه‌مندان به این رشته است.»
محمودیان در ادامه این نشست به بررسی پرونده روستای داویجان به‌عنوان روستای ملی اشاره کرد و افزود: «مرواربافی یکی از رشته‌های بسیار مهم در این منطقه است و خوشحالیم که امروز پرونده این هنر زیبا و ماندگار را بررسی می‌کنیم. این هنر قدمت تاریخی دارد و خوشبختانه در آن منطقه رونق خوبی دارد و هنرمندان با علاقه خاصی به هنر مرواربافی مشغول هستند.»
او اضافه کرد: «یکی از ویژگی‌های مروار، تداوم این محصول است که تا سال‌های سال قابل استفاده است و خراب نمی‌شود.»
معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: «برای ثبت ملی یک شهر یا روستا نیازمند همکاری مسئولان ملی و استانی هستیم. بدون همکاری و مشارکت مسئولان استانی نمی‌توان انتظار داشت که اتفاقات خوبی بیفتد، حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی یک مطالبه مهم مردمی است چرا که ثبت‌های ما ثبت‌های اقتصادمحور است. از این رو همه مسئولان باید پای کار باشند.»