سحرگاه ۵ دیماه سال ۱۳۸۲، زلزله‌ای ۶ و شش دهم ریشتری بم را به تلی از آوار تبدیل کرد و جان نزدیک به ۳۰ هزار نفر را گرفت، اما در ۲۳ آبانماه ۱۴۰۰ در بندرعباس چه گذشت؟
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس، ۱۸ سال بعد از زلزله هولناک و جانسوز بم، در ۲۳ آبان ۱۴۰۰، دو زلزله مهیب به سراغ بندرعباس آمد و یکی از آن ها با قدرت ۶ و چهار دهم ریشتر و تنها با دو دهم اختلاف به نسبت زلزله بم، بندرعباس و بخش فین را به شدت تکاند.
گزارشی از وقوع زلزله
پس از پایان شیفت کاری در تحریریه اخبار و خداحافظی با همکاران، به سمت منزل حرکت کردم.
در میانه مسیر متوجه لرزش و تکانه‌های بسیار شدید خودرو شدم، ابتدا حس کردم خودرو خراب شده و کنار خیابان توقف کردم.
لرزش متوقف شد، هنوز حتی یک دقیقه هم نگذشته بود که ناگهان خودرو باهمان شدت به اینور و آنور پرید.
البته ظاهراً زلزله فقط ماشین کوچک ۲۰۶ من را نتکانده بود بلکه تصاویری که بعداً از شبکه خبر دیدم حتی کامیون‌های چندین تنی را هم مثل کاه به اینور و آنور پرت می‌کرد.
لرزش و زلزله به حدی شدید بود که یک دقیقه بعد نوار کنار ساختمان‌ها پر از آدم‌های نگران و مضطرب شد.
همه سعی کرده بودند با هر شکل و شمایل و تیپی خود را سریع به بیرون از ساختمان‌های چندین طبقه برسانند.
بخاطر اختلال در برق چراغ‌های قرمز، ترافیک شدیدی ایجاد شده بود و رفته رفته و به سرعت بر حجم خودرو‌های خیابان افزوده می‌شد.
در همین ترافیک شدید، مداوم با همکارانم در تحریره اخبار تماس می‌گرفتم و علاوه بر اینکه جویای حالشان بودم، از خبرهای زلزله و ریشتر آن هم خبر می‌گرفتم.
در همین حین هم در حال عبور از دوربرگردان برای برگشت به محل کار بودم، پمپ بنزین کناریم (پمپ بنزین بلال) را هم که نگاه کردم، به تعبیری حتی جای سوزن انداختن هم نداشت و دیگر حتی به بنزین زدن فکر هم نکردم.
در ترافیک علاوه بر تماس با همکارانم برای کسب اطلاع از اخبار زلزله، با مدیرکل مدیریت بحران استان هم تماس می‌گرفتم.
شماره آقای حسن زاده که تقریباً یکسالی است به عنوان مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان منصوب شده است بصورت مداوم مشغول بود.
در همین حین بازهم با همکارانم تماس گرفتم و توانستم اطلاعات اولیه را دریافت کنم.
گفتند زلزله اولی ۶ و چهار دهم و دومی هم ۶ و سه دهم ریشتر است. البته ابتدا مرکز لرزه نگاری کشور، کانون این زلزله را لافت قشم اعلام کرد، ولی پس از دقایقی کانون را به بخش فین بندرعباس تغییر داد.
در تصاویر اولیه تصاویری از ریزش کوه گنو نشان داده می شد.
به زحمت خودم را به محل کار رساندم، تقریباً همه همکارانِ خارج از شیفت هم خودشان را به تحریریه رسانده بودند.
با همکاران بصورت مداوم از تحریریه با مسئولان استان برای دریافت آخرین اخبار و خسارت‌ها در تماس بودیم.
با توجه به شدت زیاد زلزله و همچنین طولانی بودن آن (هر زلزله نزدیک به ۳۰ ثانیه طول کشید)؛ همه منتظر گزارش تخریب‌های زیاد بودیم.
استاندار هم به سرعت پس از وقوع زلزله به همراه چند تن دیگر از مسئولان به محلات بافت فرسوده بندرعباس و سپس به کانون زلزله یعنی بخش فین رفت.
گروه‌های امداد و نجات هم به سرعت به سمت بخش فین حرکت کردند.
بخش‌های مختلف صداوسیما بویژه بخش‌های خبری پر از اخبار زلزله بندرعباس شده بود، شبکه خبر هم بصورت مداوم با لغو برخی برنامه‌های کنداکتور، در حال ارتباط با مسئولان هرمزگان و خبرنگاران بود.
همه همکاران بسیار نگران بودند، با توجه به شدت این زلزله دوگانه، همه انتظار خسارت‌های جانی و مادی فراوان داشتیم.
سفر معاون اول رئیس جمهور به بندرعباس
در همین حین که مشغول پیگیری و انتشار اخبار مرتبط با زلزله در سایت خبرگزاری صداوسیما و سیستم اتاق خبر برای پخش در اخبار بودم، معاون اخبار به تحریریه آمد و از من خواست به عنوان مسئول تیم خبری همراه با آقای مخبر معاون اول رئیس جمهور به مناطق زلزله زده سفر کنم.
ساعت ۱۱ شب به همراه تیم خبری به پاویون فرودگاه بین المللی بندرعباس رفتیم و همراه با مسئولان استان هرمزگان حدوداً نیم ساعتی منتظر ماندیم تا اینکه بلاخره هواپیمای حامل معاون اول رئیس جمهور به زمین نشست.
آقای مخبر به همراه وزرای نیرو و بهداشت، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و دیگر هیات همراه وارد فرودگاه شد و سریعاً هم سوار بر ماشین به سمت مناطق زلزله زده فین حرکت کرد.
به همراه کاروان خودرو‌ها به سمت فین حرکت کردیم.
قسمت‌های مختلفی از مسیر به علت ریزش کوه و ترانشه‌ها مسدود شده بود و تردد به سختی برقرار بود. طول مسیر پر بود از لودر‌ها و نیرو‌های راهداری که در حال بازگشایی مسیر بودند.
پس از حدود یک ساعت و نیم به اولین روستا رسیدیم، تابلو روستای گیشان غربی را نشان می‌داد و البته به علت تاریکی شب و قطع بودن برق، کارمان کمی مشکل شده بود.
مشاهدات میدانی حاکی از تخریب و یا دست کم غیرقابل سکونت شدن خانه‌های این روستا بود، نیرو‌های هلال احمر هم در حال برپا کردن چادر بودند و البته برای خیلی از مردم هم چادر برپا شده بود.
مشاهدات من و صحبتم با اهالی روستای گیشان غربی حکایت از آن داشت که گرچه بسیاری از خانه‌های این روستا تخریب شده بود، ولی خوشبختانه کسی بر اثر این زلزله در این روستا کشته نشده بود.
با برخی از مردم صحبت و مصاحبه کردم که ویدئوی این مصاحبه و خواسته‌های مردم را در این گزارش بارگذاری کرده ام.
البته خسارت در روستای گیشان غربی از دیگر روستا‌ها بسیار بیشتر و شدیدتر بود.
معاون اول رئیس جمهور هم از منازل تخریب شده بازدید و با مردم از نزدیک گفت و گو کرد، پس از آن به سمت بندرعباس حرکت و پس از حضور در بیمارستان شهید محمدی و عیادات از مصدومان، حدود ساعت چهار و نیم صبح از محل اسکان اضطراری مردم بندرعباس در ورزشگاه خلیج فارس بازدید کرد.
توضیحات رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان به معاون اول رئیس جمهور درباره مصدومان زلزله
خب همانطور که گفتیم خوشبختانه به رغم بزرگی زلزله‌های دوگانه بندرعباس، خسارت کمی برجای ماند، بویژه اینکه تنها یک نفر آن هم بر اثر سقوط تیر برق جان باخت.
اما چه عواملی باعث شد بلای این زلزله‌های بزرگ دوگانه از سر مردم فین و بندرعباس با کمترین خسارت بگذرد؟
برای پاسخ به این پرسش با مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارتباط برقرار کردم و از وی درخواست کردم پاسخ‌ها را در قالب فایل ویدئویی برایم ارسال کند.
علی بیت الهی که دارای دکترای ژئوفیزیک از دانشگاه ایالتی مسکو است در خصوص عوامل کاهش خسارت دو زمین لرزه بزرگ فین توضحیات مهمی ارائه کرد.
۱- لطف طبیعت
نکته مهم و مورد اشاره دکتر بیت الهی، لطفی است که طبعیت در حق مردم فین هرمزگان روا داشته است.
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: در بسیاری از مناطق، به علت خصوصیات زمین شناسی، انرژی لرزه‌ای انباشته شده در لایه‌های درونی زمین به یکباره اتفاق می‌افتد و این درحالیست که در بخش فین بجای وقوع یک زلزله مخرب ۷ ریشتری، زلزله بصورت دو مرحله‌ای و با قدرت کمتر تخلیه شد که این لطفی است که طبیعت در حق مردم فین داشته است.
۲- گنبد‌های نمکی، فنر و کمک فنر زمین
به نقشه‌های هوایی که نگاهی بیندازیم گنبد‌های نمکی در مناطق مختلف هرمزگان بویژه در بخش فین بخوبی نمایان است.
به گفته دکتر بیت الهی، گنبد‌های نمکی که بافت عمده بخش‌های عمدتاً شمالی هرمزگان را تشکیل می‌دهند، تا حد زیادی نجات بخش مردم فین بوده است و مانع وارد آمدن قدرت کامل این دو زلزله به زمین شدند.
وی نقش گنبد‌های نمکی را همچون فنر و کمک فنر در خودرو می‌داند و می‌گوید: گنبد‌های نمکی توانایی جذب امواج لرزه‌ای را دارند و بسیاری از انرژی این امواج را به خود جذب می‌کنند که باعث می‌شود قدرت زلزله تا حد زیادی گرفته شود.
۳- تراکم جمعیتی کم
نه تنها در بخش فین بلکه در بیشتر مناطق روستایی هرمزگان پراکندگی روستا‌ها زیاد و جمعیت و سکنه هر روستا هم به همان نسبت کم است.
در بخش فین هم همچون دیگر مناطق، روستا‌ها با فاصله زیاد از هم و جمعیت کم نمایان هستند.
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تراکم جمعیتی کم در مناطق متاثر از زلزله فین را عامل دیگری در کاهش میزان خسارت وارد شده می‌داند.
دکتر بیت الهی می‌گوید: تراکم جمعیتی در این مناطق یک پنجم میانگین تراکم جمعیتی کشور است و در نتیجه این موضوع باعث شده خسارت شدیدی بر اثر این زلزله‌ها رخ ندهد.
وی می‌گوید: زلزله‌های شبیه زلزله فین خسارت بسیار بیشتری در سایر مناطق کشور به همراه داشته اند.
۴- عمق زیاد زلزله
بر اساس اطلاعات مرکز لرزه نگاری کشور، دو زلزله فین در عمق ۱۵ کیلومتری زمین رخ دادند.
عمق زیاد زلزله فین از دیگری مواردی است که مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی آن را در کاهش خسارت‌ها مهم می‌داند.
دکتر بیت الهی معتقد است وقوع دو زلزله فین در عمق ۱۵ کیلومتری به نسبت دیگر زلزله‌ها که بیشتر در عمق ۷ تا ۱۰ کیلومتری زمین رخ می‌دهند موجب شد انرژی لرزه‌ای رسیده به سطح زمین و در نتیجه میزان خسارت کاهش یابد.
آیا زلزله بزرگ دیگری در روز‌های آینده رخ می‌دهد؟
هرمزگان استان زلزله خیزی است، این را سابقه این استان می‌گوید.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان تنها پارسال بیش از ۱۴۰ زلزله بالای سه ریشتری هرمزگان را لرزانده است.
اکنون این پرسش را به عنوان مهمترین پرسش این روز‌های مردم هرمزگان بویژه مردم فین و بندرعباس از مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی پرسیدم.
وی جواب صریح و قاطعی داشت.
دکتر بیت الهی می‌گوید: لازمه رخ دادن زلزله بزرگ، ذخیره انرژی بسیار زیاد در زمین است و این انرژی هم در طول چند ده سال ذخیره می‌شود و پس از آن این انرژی پس از رسیدن به حد خاصی، لایه‌های زیرسطحی زمین را می‌شکند و زلزله رخ می‌دهد.
وی می‌گوید: روز ۲۳ آبان این اتفاق در بندرعباس و فین رخ داده است و در روز‌های آینده هم بجز پس لرزه‌های کوچک، امکان رخ دادن زلزله بزرگ در این منطقه منتقی و صفر است.
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معتقد است لایه‌های زمین شناختی این منطقه دیگر توانایی ذخیره تنش یا انرژی بیش از حد را ندارند و وقوع زلزله‌ای به حجم و بزرگی زلزله قبلی امکان پذیر نیست.
آیا احتمال وقوع سونامی هست؟
دکتر بیت الهی در این خصوص می‌گوید: سونامی بر اثر جابجایی سنگ‌های کف دریا اتفاق می‌افتد و برای وقوع سونامی باید علاوه بر ارتعاشات کف دریا، سطوح آن نیز جابجا شوند.
وی احتمال سونامی در خلیج فارس را صفر می‌داند و می‌افزاید: با توجه به عمق پایین آب در تنگه هرمز و همچنین فاصله زیاد گسلِ عامل وقوع این دو زلزله با خلیج فارس، احتمال سونامی در این منطقه به هیچ عنوان وجود ندارد.
پس لرزه‌های فراوان
مدیر بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، وقوع پس لرزه‌های زیاد را بسیار مثبت می‌داند و معتقد است تاکنون در تاریخ زلزله‌های هرمزگان در ۵ روز اولیه این تعداد پس لرزه ثبت نشده است.
دکتر بیت الهی با اشاره به اینکه از زمان وقوع زلزله فین تاکنون بیش از ۱۹۰ پس لرزه با قدرت بیش از دو و نیم ریشتر ثبت شده است، می‌افزاید: اگر این پس لرزه‌ها رخ نمی‌داد انرژی زمین به یکباره تخیله می‌شد که در نتیجه تخریب زیادی هم به همراه داشت.
خسارت‌های زلزله فین
روز جمعه ۲۸ آبان برای دومین بار به مناطق زلزله زده بخش فین سفر کردم.
ابتدا به روستای گیشان غربی رفتم که بیشترین خسارت به آن وارد شده بود، عملیات آوربرداری بسیاری از خانه‌ها پایان یافته بود و بتن ریزی دو واحد آغاز شده بود.
البته همزمان کار آورابرداری در بخش دیگری از روستا در حال انجام بود.
به گفته استاندار هرمزگان، کار آواربرداری علاوه بر روستای گیشان غربی در ۴ روستای دیگر همچون ذُرَتو بالا و پایین هم در حال انجام است و تا پایان این هفته کار ساخت منازل در این روستا‌ها آغاز می‌شود.
اما برای بررسی دقیق آخرین خسارت‌های دو زلزله فین به سراغ مهرداد حسن زاده مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان رفتم و در دفتر کارش و با وی به گفتگو نشستم.
۱- خسارت جانی
اکنون پس از گذشت بیش از یک هفته از زلزله فین، میزان خسارت‌ها نمایان و مشخص شده است.
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان بر اثر این زلزله یک جوان در بندرعباس به علت سقوط تیربرق جان باخت.
گرچه جان باختن یک جوان بندرعباسی بر اثر سقوط تیر برق باعث ناراحتی همگان شد، ولی خوشبختانه این دو زلزله بزرگ تلفات جانی دیگری حتی در مناطق کم استحکامِ بخش فین نداشت.
فوت یک جوان بر اثر سقوط تیر برق در بندرعباس
دکتر فاطمه نوروزیان سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان هم در خصوص مصدومان و فوتی‌ها می‌گوید: بر اثر این زلزله ۱۰۷ نفر مصدوم شدند که البته همان روز‌های ابتدایی همه آن‌ها از بیمارستان مرخص شدند و تنها یک نفر در بندرعباس جان خود را از دست داد.
۲- خسارت مادی و تغییر در نقشه زمین شناسی هرمزگان
بر اثر این دو زلزله خسارت‌هایی به منازل مردم در شماری از روستا‌های بخش فین وارد شد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان می‌گوید: با بررسی ۹۹ روستا در بخش فین و ۳۴ روستا در دهستان سیاهو مشخص شد که ۵۰ روستای این مناطق از زلزله متاثر شده اند که البته بیشتر خسارت‌ها در روستا‌های گیشان غربی، آب شیرین، ذُرَتو، رودشور، گُهره، مِزرا و بخش جنوبی روستای سَرزه از توابع بخش فین بوده که بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد خانه‌ها تخریب شده است.
مهرداد حسن زاده به تغییر زمین شناسی ناشی از این دو زلزله هم اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اثر فعال شدن دو گسلی که به موازات هم در استان فعال شده اند، تغییرات زمین شناسی بوجود آمده است، برای مثال در روستای ذُرَتو چشمه جدیدی پیدا شده، در روستای سَرزه سطح آب چاه‌ها بالا آمده و در روستای گیشان غربی چشمه‌ها خشک شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان در خصوص خانه‌های نیازمند بازسازی و تعمیر هم می‌گوید: در مجموع سه هزار و ۲۰۰ خانه در بخش فین بر اثر این زلزله آسیب دیده اند و نیازمند تعمیر و یا بازسازی هستند.
به گفته مهرداد حسن زاده، از این شمار دو هزار و ۴۹۸ خانه به علت تخریب و غیرسکونت بودن نیازمند بازسازی و ۷۰۲ خانه هم نیازمند تعمیر هستند.
وی می‌افزاید: وسایل منزل ۳ هزار و صد خانه هم بر اثر این زلزله آسیب دیده است.
خسارت‌های زیادی هم به زیرساخت‌ها و بخش کشاورزی و دامداری هرمزگان وارد شد که البته گرچه قطعی‌ها در حوزه‌های آب و برق همان روز‌ها و حتی ساعت‌های ابتدایی زلزله برطرف شد، ولی بی شک بازسازی و تعمیر مجدد این شبکه‌ها ضروری است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان می‌گوید: این دو زلزله بر اساس برآورد‌های اولیه ۷۱۰ میلیارد تومان به هرمزگان خسارت وارد کرداند که بیشترین این خسارت‌ها در حوزه راهداری با ۳۹۴ میلیارد تومان است.
تلف شدن ۲۰۰ راس دام سبک و سنگین، تخریب ۴۰ حلقه چاه، ۵۰ رشته قنات، ۱۲۰ دهنه چشمه، خسارت به ۴۰ کیلومتر کانال آبیاری، تخریب ۳۰ واحد جایگاه دام، هفت واحد مرغداری و خسارت به ۲۰ کیلومتر جاده بین مزارع، مشروح خسارت‌هایی است که در مصاحبه ام با مهرداد حسن زاده عنوان شد.
کمک‌ها به زلزله زدگان و کمبود‌ها
از اوایل وقوع زلزله تیم‌های ارزیاب به کانون زلزله یعنی فین اعزام شدند و با توجه به تاریک شدن هوا تصمیم بر برپا کردن چادر برای زلزله زدگان گرفته شد.
ابتدا قرار بود برای مردم روستا‌های زلزله زده در بخش فین چادر‌هایی بصورت کمپ برپا شود که به گفته استاندار هرمزگان مردم روستا‌ها از این اقدام استقبال نکردند.
قرار بر اعطای چادر به خانواده‌ها شد و زمانی هم که به همراه تیم خبری، همان شبِ اول زلزله به روستای گیشان غربی رسیدم این موضوع به وضوح مشخص بود.
مشکل پرغصه چادر
تقریباً در همه موارد بروز زلزله در کشور با مشکل توزیع چادر مواجه بوده ایم؛ ظاهراً چادر با مردم زلزله زده میانه خوبی ندارد.
اوایل برخی ناهماهنگی‌ها ها در توزیع چادر باعث شد شماری از مردم که از شیوه توزیع ناراضی بودند ساعتی را جلوی بخشداری فین تجمع کنند که البته با اقدام مناسب این مشکل تا حد زیادی برطرف شد.
روز‌های نخست زلزله، آماری که از توزیع چادر دریافت کردیم سه هزار و ۱۹۸ تخته چادر بود، ولی اکنون به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان، ۵ هزار و ۸۰۰ تخته چادر میان مردم متاثر از زلزله توزیع شده است.
در مشاهده میدانی هم که روز جمعه ۲۸ آبان از برخی روستا‌های مناطق متاثر از زلزله داشتم تقریباً مشکل چادر برطرف شده بود و کسی را نیافتم که چادر دریافت نکرده باشد.
در حوزه‌های تامین دیگر اقلام موردنیاز مردم هم مهرداد حسن زاده می‌گوید: تاکنون هزار و ۱۵۹ تخته موکت، سه هزار و ۷۰۶ تخته پتو، ۲۰ هزار و ۸۹۱ قوطی کنسرو، ۵۲۴ دستگاه والر و ۶۲۸ بسته مواد غذایی ۷۲ ساعته میان مردم توزیع شده است.
من هم بر اساس صحبت‌هایی که در این حوزه با مردم داشتم گرچه گلایه‌های وجود داشت، ولی در کل مردم رضایت نسبی داشتند.
پتو هم البته ظاهراً به اندازه کافی میان مردم توزیع شده است و برای در امان بودن از سرمای شب کافی است.
البته مردم مشکلاتی در برخی حوزه‌هایی هم داشتند که به نظر می‌رسد تاکنون کمتر پوشش داده شده است.
یکی از بانوان روستای گیشان غربی از نبود آب گرم برای استحمام گلایه داشت؛ البته خب با توجه به سرد بودن هوا در منطقه فین، در این مقطع از زمان استحمام با آب لوله یا چشمه بسیار دشوار است.
تامین وسایل گرمایشی همچون چراغ والر از دیگر درخواست های مردم بخش فین است.
در این شرایط آب و هوایی و سرد بودن هوا در ساعات شب، تامین فوری وسایل گرمایشی همچون چراغ والر ضروری است.
نبود مکان مناسب برای نگهداری دام‌ها هم مشکل دیگری بود که مردم دامدار درخواست رسیدگی داشتند. یکی از اهالی در مصاحبه با ما گفت: نیاز‌های خودمان تامین شده و اکنون مشکلی نداریم، ولی نگران دام هایمان هستیم، زیرا در صورت بارندگی ممکن است تلف شوند.
ساخت دوباره خانه‌ها
ساخت دوباره خانه‌های آسیب دیده مردم بخش فین اقدام مهمی است که اکنون در برخی روستا‌ها از جمله گیشان غربی آغاز شده و در برخی روستا‌ها هم همزمان عملیات آواربرداری ادامه دارد.
روز جمعه ۲۸ آبان که برای دومین بار عازم این روستا بودم، استاندار هرمزگان به همراه چند تن از مدیران کل دستگاه‌های اجرایی هم در بخش فین حضور داشتند و از نزدیک عملیات آواربرداری و بازسازی خانه‌ها را رصد می‌کرد.
از روز جمعه بتن ریزی فوندانسیون خانه‌ها در روستای گیشان غربی آغاز شده است و به گفته مهدی دوستی استاندار هرمزگان، تا پایان این هفته بتن ریزی در ۴ روستای دیگر نیز آغاز می‌شود.
به گفته دوستی، برای بازسازی سریعتر خانه‌های مردم، مناطق آسیب دیده از زلزله به پنج قسمت تقسیم شده است و هر بخش هم مدیریت جداگانه‌ای دارد.
وام
برای کمک به ساخت خانه‌های آسیب دیده تسهیلاتی در نظر گرفته شده است. این تسهیلات برای خانه‌های تخریبی، خانه‌های نیازمند تعمیر و خرید وسایل خانه است.
استاندار هرمزگان با اشاره به تسهیلات ۱۸۰ میلیون تومانی قرض الحسنه و کمک بلاعوض ۷۰ میلیون تومانی به خانه‌های تخریب شده بر اثر زلزله فین می‌گوید: با توجه به اینکه بسیاری از مردم ممکن است توان بازپرداخت این وام را نداشته باشند، مقرر شد برای کمک به مردم این مناطق، صندوقی متشکل از صنایع بزرگ هرمزگان تشکیل شود.
به گفته مهدی دوستی، از این ۱۸۰ میلیون تومان، ۱۵۰ میلیون تومان برای ساخت خانه و ۳۰ ملیون تومان هم برای خرید وسایل خانه اختصاص می‌یابد.
وی می‌گوید: برای تعمیر خانه‌ها هم ۳۰ میلیون تومان تسهیلات و ۲۰ میلیون تومان کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.
وضعیت هرمزگان از لحاظ مقاوم سازی خانه‌ها
مقاوم سازی خانه‌ها در برابر زلزله پیش از بروز حادثه بسیار مهم و حیاتی است.
نزدیک به ۵۳ درصد هرمزگانی‌ها در روستا ساکن هستند و هرمزگان از معدود استان‌هایی است که در آن جمعیت روستایی از شهری بیشتر است.
برای بررسی وضعیت خانه‌های روستایی و بازسازی یا مقاومت آن‌ها مقرر شد با شهریار نوری زاده مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان بصورت حضوری گفتگو کنم که بخاطر حضور وی در مناطق زلزله زده، از وی درخواست کردم پاسخ‌ها را بصورت ویدئویی برایم ارسال کند.
مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان در این فایل ویدئویی می‌گوید: ۱۷۸ هزار واحد مسکونی روستایی در هرمزگان وجود دارد که تاکنون ۵۳ درصد آن‌ها از طریق تسهیلات یا توسط خود مردم مقاوم سازی شده اند و برای دیگر دیگر واحد‌ها هم برنامه‌ای تدوین شده تا در یک افق ۱۰ ساله مقاوم سازی شوند.
به گفته شهریار نوری زاده، ۳۱ هزار و ۲۰۰ واحد روستایی دیگر هم نیاز به مقاوم سازی دارند که باید در این افق ۱۰ ساله مقاوم سازی یا بازسازی شوند.
وی می‌گوید: در بخش فین و دهستان سیاهو تاکنون بیش از هزار و ۶۰۰ فقره تسهیلات مسکن روستایی پرداخت شده است که خوشبختانه واحد‌هایی که با تسهیلات بنیاد مسکن در این مناطق بنا شده بود بر اثر زلزله آسیبی ندیدند.
مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان می‌افزاید: برای امسال هم برای ۴ هزار و ۶۰۰ واحد مسکن، تسهیلات بازسازی و مقاوم سازی تخصیص یافته و در صورت تقاضای مردم این شمار افزایش می‌یابد.
نتیجه گیری
"علاج واقعه پیش از وقوع" موضوع مهمی است که باید سرلوحه کار مسئولان استان قرار بگیرد.
البته وقوع زلزله امری طبیعیست و همانطورکه در زمان‌های مختلف، مکان‌های مختلف را درگیر کرده، وقوع آن در هرمزگان هم عادی است.
نکته بسیار مهم، اقدام مناسب پیش از بروز چنین بحران‌هایی است که ممکن است بخش‌های بزرگتری از استان را به خود درگیر کند.
همانطور که مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان گفته، ۱۷۸ هزار مسکن روستایی در استان وجود دارد که تقریباً نیمی از آن‌ها مقاوم سازی شده است.
این نیمه پر لیوان است، نیمه خالی لیوان به این معنی است که نیمی از خانه‌های روستایی هرمزگان مقاوم سازی نشده اند و در صورت بروز زلزله شدید در این مناطق متاسفانه با فاجعه‌ای غمبار مواجه خواهیم شد.
این دو زلزله مهیب به لطف خدا بخیر گذشت، ولی معلوم نیست آیا زلزله بعدی به مردم محروم و نجیب هرمزگان رحم خواهد کرد یا خیر! کمترین توقع از مسئولان هرمزگان این است که با همه تلاش خود مبحث مقاوم سازی منازلِ نامقاومِ روستایی و بافت‌های فرسوده مناطق شهری را به سرعت پیش ببرند.
نکته مهم بعدی، مواجهه با وضعیت بحرانی پس از وقوع حادثه است.
بی شک تامین کامل نیاز‌های راهبردی و اضطراری استان بویژه چادر و پتو از قبل کمک شایانی در کاهش تنش‌های احتمالی پس از زلزله دارد و مسئولان هم نباید در اهداء وسایل ضروری مردم سختگیری یا به تعبیر عامیانه خساست به خرج دهند.
شناخت بافت فرهنگی و اجتماعی حاکم بر منطقه زلزله زده در مواقع بروز بحران و زلزله از مهمترین عوامل مواجهه مناسب با آن بحران است.
ایجاد کمپ اضطراری در مناطق روستایی در این مواقع، تجربه‌ای ناموفق و از پیش شکست خورده است.
از این طرح نمی‌توان بیش از طرح شکست خورده تجمیع روستا‌ها انتظار داشت و باید بجای اقدامات اینچنینی و ایجاد فشار روانی بیشتر بر مردم زلزله زده، برای آن‌ها در کنار خانه هایشان چادر برپا کرد.
آرام کردن مردمی که زندگی خود را از دست داده اند بی شک از ضروریات اولیه مواجهه با سوانح طبیعی است؛ حضور سریع استاندار و دیگر مسئولان هرمزگان در صحنه و همچنین سفر سریع معاون اول رئیس جمهور به بخش فین، بی شک بخشی از نگرانی‌های مردم زلزله زده را کاهش داد.
آغاز ساخت سریع خانه‌های مردم هم موضوع مهمی است که می‌تواند بخش زیادی از فشار روانی مردم آسیب دیده را کاهش دهد و باید در اولویت کاری استان قرار بگیرد بویژه اینکه فصل زمستان هم در راه است و زندگی در چادر آنهم در منطقه فین بسیار سخت است.
همراهی مسئولان استان تا پایان مراحل ساخت خانه‌های مردم و حضور مستمر آن‌ها در این منطقه هم علاوه بر افزایش روحیه و امیدواری مردم، شائبه فراموش شدنشان را از بین می‌برد.
نویسنده: میثم نجاتی