پیش‌بینی‌ها از افزایش مصرف گاز در روزهای آینده خبر می‌دهد؛ این در حالیست که تابستان امسال هم بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی بیش از هر زمان دیگری با چالش مقطعی بحران انرژی روبرو بودند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، در هفته های گذشته نیز شرکت ملی فرآورده های نفتی دستور به ذخیره‌سازی فوری سوخت داده است.
این یعنی بحران!
این یعنی یک زنگ هشدار برای قطع گاز !!!
انگار باز هم قرار است تراژدی تلخ سال گذشته تکرار شود.
که اگر تکرار شود این بار صنایع خسته و رنجور کاملا زمین گیر خواهند شد.
صدای زوزه باد و سرما و خشکی زمینهای اطراف کارخانه ی سیمان تربت جام بیش از هر چیزی مرا به فکر فرو می برد.
انگار زَمهریر سختی در راه است.
سیمانی ها خوب می‌دانند زمستان از پاییز آغاز شده است و هول زمستان دارند ...
توقف صنایع بزرگ با قطع گاز
مدیرعامل کارخانه سیمان تربت جام می گوید: قرار است به سبب برودت هوا، از اواخر آبان ماه گاز سیمانی ها قطع شود و با رصدی که کرده ایم می گویند: این توقف سه ماهه است که اگر اینگونه پیش برویم، صنعت سیمان نابود می شود.
ارباب افضلی می افزاید: با همه نهاد‌های مربوطه مکاتبه کردیم؛ کارگروه رفع تسهیل و موانع تولید را در خود کارخانه برگزار کردیم، اما متاسفانه هیچ اقدامی صورت نگرفته است و هیچ کس صدایمان را نمی شنود.
او می گوید: با این وضع چیزی جز ورشکستگی نصیب ما نمی شود.
صنعت دیگر، فولاد خراسان است که پس از فولاد مبارکه و فولاد اصفهان، سومین کارخانه در صنعت فولاد ایران است.
اینجا تا چشم‌کار می کند، گدازه های سیالِ داغ و سوزان به چشم می خورد، اما انگیزه ها سرد سرد است.
اینجا هم، همه دلهره فرارسیدن زمستان را دارند.
معاون بهره برداری کارخانه فولاد خراسان می گوید: در سه ماه ابتدای سال۱۴۰۰ رکورد تولید را شکستیم و بیش از برنامه تولید کردیم، اما متاسفانه از اول تابستان با مشکلات قطعی برق روبرو شدیم و تقریبا می توان گفت: سه ماهه دوم سراسر با عدم تولید روبرو بودیم.
فضیلتی می افزاید: این بار اگر گاز قطع شود عملاً زنجیره تولید را از دست خواهیم داد و متوقف خواهیم شد و این وضع قطعاً برای ما غیرقابل جبران است....
ورشکستگی صنایع با افزایش قیمت انرژی
خبرهای خبرگزاری های مختلف را مرور می کنم؛ اقتصاد آنلاین، ایسنا، ایکنا و حتی خراسان.
تیتر اول خبرهایشان را به افزایش قیمت گاز برای صنایع اختصاص داده اند.
افزایش ۳۰۰درصدی گاز بها در واحدهای صنعتی.
این یعنی سخت است با گازِ گِران، چرخ صنعت بچرخد البته اگر گازی برسد.
این بار با صنایع پایین دستی تماس می گیرم؛ مدیرعامل کارخانه توس چینی می گوید: بالا رفتن قیمت گاز یعنی بالا رفتن قیمت تمام شده؛ وقتی با یک شرکت قرارداد می بندیم دیگر نمی توانیم تا آخر سال قیمتها را تغییر بدهیم و این یعنی ضرر، یعنی کم کم بوی ورشکستگی به مشام می رسد.
مدیرعامل کاشی فیروزه هم می گوید: بدون خبر قبلی، از ابتدای اسفند تا اول فروردین پارسال قیمت‌گاز دو برابر شد و دوباره از اول فروردین و اردیبهشت امسال این دو برابر به سه برابر تبدیل شد، یعنی مصرف ما که ۱۲۰میلیون تومان بود به ۴۰۰میلیون تومان رسید.
از سایر استانهای دیگر هم صدای این نگرانی به گوش می رسد ....
همکار خبرنگارم دریزد به یک کارخانه کاشی و سرامیک می رود، کارخانه دار می گوید: گاز در زمستان کم است و می گویند به دست ما نمی رسد؛ این یعنی یک معضل مالی برای شرکت.... و اگر این طور باشد، واقعاً کارخانجات ورشکست خواهند کرد.
همکارم در شیراز هم مصاحبه ای از یک کارخانه ی نساجی برایم می فرستد، مصاحبه شونده می گوید: قطع گاز موجب می شود فرآیند تولید متوقف شود و نتوانیم به تعهداتمان به مشتریان وفادار باشیم و در پی این اتفاق، نیروها هم تعدیل می شوند، چرا که درآمد کفاف حقوق آنان را نمی دهد.
حذف ایران از میان غول‌های نفت و گاز جهان
در این میان یک نقشه به دستم می رسد از ۲۰شرکت بزرگ نفتی و گازی در جهان در سال۲۰۲۱.
اما متاسفانه با وجود آنکه کشور ما سومین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز جهان را دارد به سبب تحریم‌ها، زیرساختهای فرسوده، ناتوانی در صادرات و ناکارآمدی داخلی از میان این شرکتها حذف شده است.
شرکت هایی مانند، آرامکو عربستان، اگزون موبیل آمریکا، پتروچینا چین، شل هلند، بریتیش پترولیوم انگلیس، شورون آمریکا، گازپروم روسیه و...
نبود مدیریت یکپارچه در صنعت
با یک کارشناس اقتصادی تماس اینترنتی برقرار می کنم، از او می پرسم چرا به اینجا رسیده ایم؟
دکتر صمیمی سکوت قابل تاملی می کند و بعد از چند دقیقه می گوید: یکی از اصلی ترین مشکلاتی که ما در حوزه ی صنعت با آن رو به رو هستیم نبود مدیریت یکپارچه و نبود نگاه سیستماتیک است.
این کارشناس اقتصادی ادامه می دهد: هر سال برنامه می ریزیم که صنعتمان رشد کند این رشد و ترقی قطعا افزایش مصرف را در بر خواهد داشت اما در حال حاضرحجم سرمایه گذاری در حوزه ی گاز به حداقل خودش رسیده است.
دکتر صمیمی می گوید: برخورد درستی با سرمایه دار و سرمایه گذار نمی شود.
به یکی از نیروگاه های مشهد می روم؛ اینجا انتهای مسیر گاز و ابتدای تولید برق است.
حرف از جایگزینی سوخت دوم یا همان سوخت مشابه است، جایگزینی که نه فقط محیط زیست را آلوده بلکه به قیمت خاموشی ها تمام خواهد شد.
مدیرعامل نیروگاه توس می گوید: قطعا اگر سوخت به نیروگاه نرسد، نیروگاه متوقف خواهد شد.
از او می پرسم سوخت کنونی نیروگاه چیست؟ می گوید: به دلیل شرایط فعلی کشور از سوخت دوم یعنی مازوت استفاده می کنیم.
برای پیگیری بیشتر ماجرا به تهران/بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی صنعت برق می روم.
صمدی عضو سندیکای انرژی می گوید: در حال حاضر ۹۰درصد برق تولیدی کشور وابسته به گاز طبیعیست و در دنیا این وابستگی به ۷۰درصد می رسد.
آنچه درنمایشگاه صنعت برق به چشم می خورد چیزی جز توانمندی در حوزه ی فنی مهندسی نیست؛ این در حالیست که صادرات برق در انحصار دولت است.
رئیس سندیکای برق در حاشیه نمایشگاه می گوید: اگر اجازه ی صادرات برق به بخش خصوصی داده شود دیگر با خاموشی ها و کمبود گاز روبرو نمی شویم واین می تواند تنها روزنه ی امید باشد.
سرمایه گذاری ضعیف در حوزه گاز
اما چرا گاز نیست؟!
این را شاید دولتی ها نگویند، ولی بخش خصوصی بی پروا از آن پرده برمی‌دارد ....
صالحی رئیس فدراسیون صادرات انرژی می گوید: در بحث سرمایه‌گذاری در این حوزه موفق نبودیم، مخصوصاً در سال‌های اخیر؛ و این باعث شد میزان گاز پیش‌بینی شده کم باشد و در این سال‌ها گازی نداشته باشیم ....
او عدم سرمایه گذاری در صنعت گاز، ناکارآمدی داخلی، ناتوانی در صادرات و زیرساختهای فرسوده را عامل کمبود گاز در کشور می داند.
پس از صحبت با بخش خصوصی این نکته روشن می شود که: اگر چه سرانه مصارف خانگی در کشور ما شش برابر میانگین جهانیست اما علت مشکلات به وجود آمده را باید در جایی دیگر جستجو کرد.
ظرفیت تولید و توانمندی مهندسی در حوزه ی گاز و برق وجود دارد اما هیچگاه بخش خصوصی محلی برای جولان نداشته است.
نقوی مدیر بورس انرژی کشور می گوید: در صدد هستیم برای صنعت گاز، بازار گاز طبیعی راه اندازی کنیم، مطالعاتش صورت گرفته و اگر راه اندازی شود در مرحله بعد بازار آتی و بازار سَلف را راه اندازی خواهیم کرد.
می پرسم چقدر زمان می برد؟
می گوید با توجه به اینکه نهاد متولی انرژی وزارت نفت است و شرکت ملی گاز عرضه کننده انحصاری آن، باید این بازار با کمک آنها راه اندازی شود.
گویا تا رسیدن به این پیشنهاد هم راه بسیار است.
نفت و گاز در سکوت انحصاری دولتی ها
تهران / ساختمان پاستور.
از قضا همان روز که مندر مجلس حضور می یابم، مجلسی ها از انرژی می گویند و کمبودهایش.
از قطع برق می گویند و مشکلات حوزه گاز.
نمی دانم آیا راه حلی دارند؟
آیا قوانینشان عملیست؟
شریعتی سخنگوی کمیسیون انرژی می گوید: قوانین ما کامل است و نیاز به قانون جدیدی نداریم چرا که قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی تکلیف همه ی دستگاه ها را روشن کرده است.
از او می پرسم پس به نظر شما ما باید این مشکل را در حوزه دولت بررسی کنیم؟ که می گوید بله مشکل در حوزه اجرا بر عهده دولت است....
انتهای مسیر اینجاست، جایی که می تواند نقش موثری در باز شدن این گره کور داشته باشد.
اما اینجا هم به پاسخی نمی رسم.
پس از پیگیریهای مکرر پس از نامه نگاری ها، نه وزارت نفتی ها پاسخ می دهند و نه شرکت گازی ها ....
انگار پیش بینی ها از زمستانی سرد برای صنعت حکایت دارد.
نویسنده و خبرنگار: سیده تکتم سیدی
سردبیر: مریم یعقوبی