آرامش ؛ عملیات نجات معتاد متجاهر

به گزارش خبرگزاری صداوسیما استان سمنان،  متجاهر به کسی گفته می شود که کاری خلاف عرف و شرع را آشکارا و بی پرده انجام دهد. معتاد متجاهر کسی است که عمدا و به انگیزه نشان دادن کار خود و جلب توجه، در منظر عموم موادمخدر مصرف می کند.
مبارزه با شیوع اعتیاد و کاهش آمار معتادان و نگهداری اجباری یا اختیاری افراد مبتلا در مراکز ترک اعتیاد یکی از سیاست های کلی دولت ها در امر مبارزه با مواد مخدر و ساماندهی معتادان متجاهر یکی از زیرشاخه های این وظیفه است . کاری سیستمی است و با دستور قضایی و ضابط نیروی انتظامی که همان پلیس مواد مخدر است، شروع می‌شود.
پاک سازی پاتوق معتادان ، انتقال آنها به مراکز قرنطینه و غربالگری ، اثبات اعتیاد و تشخیص ویژگی‌های تجاهر در آنها شامل بی‌خانمانی، مصرف مواد در ملأعام و رفتارهای مجرمانه کارهایی است که مجموعه متولی امر ساماندهی معتادان متجاهر برای جمع آوری این افراد از گوشه و کنار شهر انجام می دهند .
معتادان متجاهر به دستور قضایی در مراکز به اصطلاح ماده ۱۶ نگهداری می‌شوند. مراکز ماده ۱۶ دارای پروتکل‌های خاصی هستند و نظارت بر آن‌ها بر عهده بهزیستی است.

ماده ۱۵ یا ماده ۱۶ ... مساله این است
با تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر، تعریف جرم انگاری از معتادان برداشته شد، اما با تقسیم معتادان به معتادان خودمعرف و معتادان متجاهر، الزامات و شرایط خاصی برای گروه‌های معتاد در نظر گرفته شد.
بر اساس اصلاح ماده ۱۵ قانون، معتادانی که با مراجعه به مراکز دولتی یا خصوصی نسبت به ترک اعتیاد و اخذ گواهی تحت درمان و کاهش آسیب اقدام کنند از تعقیب کیفری معاف هستند و در غیر این صورت مجرمند. البته قانونگذار در این ماده تاکید کرده است که» وزارت رفاه و تأمین اجتماعی موظف است هزینه‌های ترک اعتیاد را مشمول بیمه‌های پایه و بستری قرار دهد و دولت هم مکلف به تامین اعتبارات الزم در لوایح بودجه سالانه است.
این ماده بیشتر ناظر به معتادان خود معرفی است که برای ترک اعتیاد مراجعه کرده و از این جهت هم شناسایی شده و هم تحت درمان قرار میگیرند.
اما دعوای اصلی در خصوص معتادانی است که نه تنها برای ترک مراجعه نمیکنند بلکه دارای وضعیت رقت باری بوده و امنیت اجتماعی را به مخاطره میاندازند. تکلیف قانون برای برخورد با معتادان متجاهر به موجب ماده ۱۶ قانون مبارزه با موادمخدر و سه تبصره مربوط به آن، معتادان به مواد مخدر و روانگردان و متجاهر به اعتیاد با دستور مقام قضایی از یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان نگهداری میشوند و بنا به نظر مقام قضایی تمدید این مدت بلا مانع است که با درخواست مراکز مذکور، معتادان موضوع این بند مکلف به اجرای تکالیف مراقبت بعد از خروج هستند.
همچنین بر اساس تبصره دیگر ماده ۱۶ مقام قضایی میتواند برای یک بار با اخذ تأمین مناسب و تعهد به ارائه گواهی نسبت به تعلیق تعقیب به مدت ۶ ماه اقدام و معتاد را به یکی از مراکز موضوع ماده مزبور معرفی کند و مراکز مذکور موظفند ماهیانه گزارش روند درمان معتاد را به مقام قضایی یا نماینده وی ارائه کنند. البته قانونگذار تاکید کرده است که توقف تعقیب این معتادان در صورت تائید درمان و ترک اعتیاد خواهد بود و گرنه این روند تا زمان ترک فرد معتاد ادامه پیدا میکند
ماجرای معتادان متجاهر در سمنان هم از آنجا شروع شد که این استان اصلا مرکز مشمول ماده ۱۶ را نداشت.
حبیب الله خجسته پور معاون سیاسی و امنیتی وقت استاندار سمنان مهر ماه امسال در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود: برخی استان‌ها دارای معتادان متجاهر هستند و می‌توانند مجوز مراکز ماده ۱۶ نگهداری از معتادین متجاهر را صادر کنند، ولی با توجه به اینکه شمار معتادان استان سمنان از میانگین کشوری کمتر است، صرفا ۴ مرکز ماده ۱۵ در در زمینه بازپروری معتادان در استان سمنان فعالیت دارد.

مطالبه مردم: استاندار به محله‌های خطرآفرین بیاید
با افزایش درخواست‌های مردم، استاندار شبانه از چند محله سمنان که پاتوق معتادان متجاهر شده بود بازدید کرد؛ بازدیدی که ماحصل آن مصوبه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر را در پی داشت اداره کل بهزیستی استان، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های مرتبط، کمتر از ۲ هفته دیگر نسبت به جمع‌آوری، ساماندهی و اسکان معتادان متجاهر اقدام کنند.
سید محمدرضا هاشمی با اشاره به سرد شدن هوا و لزوم جمع آوری معتادان و کارتن خواب‌ها از شهر گفت: مادامی که معتادا متجاهر در شهر وجود دارد، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر نیز موظف به برگزاری جلسات هفتگی شورای هماهنگی است.

آماده باش دستگاه‌های متولی
اوایل آبان ماه، با دستور صریح استاندار دستگاه‌های متولی جمع آوری، ساماندهی و نگهداری معتادان متجاهر پای کار آمدند و کم کم خلاء‌های قانونی و اجرایی این طرح نمود پیدا کرد.
به گفته صمد نریمان دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان سمنان، موضوع معتادان متجاهر از سال ۱۳۹۰ دراین استان مطرح شده، ولی ساز و کار مناسبی درباره نگهداری اجباری و ترک اعتیاد این افراد ایجاد نشده است.
نریمان افزود: بر اساس ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی، مکلف هستیم برای تأمین مکان و تجهیز مرکز نگهداری معتادان متجاهر در شهرستان مرکز استان یا برحسب نیاز در دیگر شهرستان‌ها اقدام کنیم و تلاش داریم تا با ایجاد گرمخانه مناسب، چهره شهر را از حضور نازیبای معتادان متجاهر پاک کنیم.
مدیرکل بهزیستی استان سمنان نیز از اختصاص ۲۰ میلیون تومان برای تامین غذای معتادان متجاهر خبر داد و گفت: در صورت تأمین اعتبار لازم، برای نگهداری معتادان متجاهر، آمادگی کامل داریم.
علیرضا ایزد پور با بیان اینکه در مراکز شیلتر و گذری در بحث تأمین متادون دچار مشکل هستیم گفت: برای رفع مشکلات معتادان متجاهر و سامان بخشی آنان به ظرفیت ۳۰۰ نفر تقاضای تامین اعتبار کرده ایم.
حمید رضا پیوندی، معاون شهردار سمنان هم گفت: سوله بحران شهرداری را برای ایجاد گرمخانه اختصاص می‌دهیم، ولی تجهیز گرمخانه از نظر تخت و زیرانداز و … در توان شهرداری سمنان نیست.
طرح این موارد درباره نبود اعتبارات لازم برای ساماندهی معتادان بار دیگر به یاد همه آورد که استان سمنان در بحث مدیریت معتادان، مرکز ماده ۱۶ ندارد.
در ماده ۱۵ ساماندهی معتادان با رضایت و هزینه شخصی در کمپ‌ها است که معمولا در کمپ‌های خصوصی پذیرش می‌شوند و در ماده ۱۶ نیز راه اندازی کمپ‌های دولتی جهت درمان اعتیاد افرادی در نظر گرفته شده است که قصد ترک و یا توان مالی لازم را ندارند، اما به عنوان یک خواست اجتماعی باید ساماندهی شوند.

آرامش پس از طوفان
با اینکه آماری از شمار معتادان متجاهر استان سمنان در دست نیست، ولی بنا بر آمار تایید شده بهزیستی در ۶ ماه نخست امسال ۷۲ نفر معتاد درسرپناه سیمرغ سمنان خدمات اسکان و تغذیه دریافت کردند و در سال ۹۹ هم در مرکز گذری و سرپناه شاهرود به ۳۰۳ نفر معتاد خدمت ارائه شده است.
سرپناه پارک سیمرغ سمنان در سال ۹۷ با همکاری هلال احمر برای اقامت کوتاه مدت معتادان متجاهر با عنوان سرپناه و مرکز گذری در نظر گرفته شده که تاکنون فعال است.
به منظور اجرای طرحی مدون برای جمع‌آوری معتادان متجاهر با هدف کاهش آسیب‌ها، مدیریت سلامت اجتماعی و جلوگیری از جرائم خرد، بالاخره پس از ۱۰ سال، در روز‌های اخیر، مرکز ماده ۱۶ مدیریت معتادان و کمپ اجباری ترک اعتیاد در سمنان راه اندازی و طرح آرامش اجرا شد.
این طرح با هدف ساماندهی معتادان متجاهر در شهر سمنان با همکاری مشترک نیروی انتظامی، دادگستری. شورای مبارزه با مواد مخدر اجرا شد.
جالب این است که در قالب این طرح با بررسی یک شبه از اماکن مخروبه جنوب شهر سمنان، بیش از ۴۰ نفر معتاد پیدا و برای ساماندهی و اسکان به کمپ مراقبت منتقل شدند.
سرهنگ موسوی رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان، اجرای این طرح را مطالبه جدی مردم بخصوص ساکنان مناطق جنوب شهر و حواشی محله‌های قدیمی می‌داند و از مردم می‌خواهد به محض رویت معتاد متجاهر با ۱۱۰ تماس بگیرند تا پلیس برای جمع آوری آن‌ها اقدام کند.

معتادانی که در مسیر سلامت قرار می‌گیرند
شهردار سمنان می‌گوید: طرح ساماندهی و جمع آوری معتادان متجاهر با هدف پیشگیری از شیوع کرونا و افزایش امنیت روانی در سمنان در حال اجراست
به گفته سیدعلی مرتضی نژاد، در این طرح متعادان متجاهر به مکان استقرار موقت واقع در پارک سوکان منتقل می‌شوند، مکانی دارای زیربنای بیش از ۴۰۰ مترمربع و بیش از ۴۲ تخت خواب است که این ظرفیت تا ۲۰۰ تخت خواب نیز قابل افزایش است.
وی گفت: این مکان اقامت دارای اتاق پزشک، مشاوره، نمازخانه و حمام است و معتادانی که به این مرکز منتقل می‌شوند با دادن تست کرونا و HIV، تحت درمان و ترک اعتیاد قرار میگیرند.
محمد جلیل پورسرپرست دادسرای شهرستان سمنان هم گفت: معتادان متجاهری که برای نخستین بار به این مکان مراجعه کنند، پرونده قضایی برای آن‌ها تشکیل نمی‌شود و سابقه‌ای برای آن‌ها درج نخواهد شد و این مکان صرفا محلی برای ترک اعتیاد و نگهداری و بهبود وضعیت آنهاست، ولی اگر دوباره به سمت اعتیاد رفتند پیگرد قضایی خواهند داشت.

آرامش قبل از طوفان
اجرای طرح آرامش در سمنان نشان داد معتادان در سمنان از متادون و هروئین و شیشه گرفته تا تریاک و حشیش استفاده می‌کنند؛ همچنین بنا بر گفته همین افراد، آن‌ها برای کسب درآمد و خرید موارد مخدر مورد نیاز خود، دست به فروش مواد مخدر و سرقت‌های خرد هم می‌زنند.
دانستن این موضوعات لزوم مراقبت از فرد پس از ترک اعتیاد را دوچندان نموار می‌کند. آنچه در زمینه اعتیاد مهم است؛ جدیت در برخورد با معتادان متجاهر و زمینه سازی برای بازگشت نکردن فرد بهبود یافته از اعتیاد به سوی مواد مخدر است
محمد جعفر عبدالهی رئیس کل دادگستری استان سمنان هم معتقد است جدیت در برخورد با معتاد متجاهر با امنیت جامعه ارتباط دارد چرا که معتادان متجاهر در بسیاری از مسائل از جمله سرقت خانه‌ها، سرقت وسایل داخل خودرو و ایجاد ترس و خوف ناشی از احساس ناامنی در جامعه تأثیر دارند.

استاندار سمنان بر این موضوع صحه می گذارد و می گوید : بر اساس آمارها ، در پنج روزی که از جمع آوری معتادان متجاهر در سمنان می گذرد ، علاوه بر کاهش کلی جرائم، از آمار سرقت در این شهرستان به میزان ۱۴ درصد کاسته شده و آمار تماس مردم با مرکز فوریت‌های پلیسی (۱۱۰) نیز کم شده است .

سیدمحمدرضا هاشمی افزود: این آمادگی وجود دارد که طرح جمع آوری معتادان متجاهر در شهر شاهرود و شرق استان سمنان نیز اجرا شود تا در  فصل سرما، معتادان متجاهر ساماندهی و جمع آوری شوند.

سید محمدرضا هاشمی همچنین مدیران اداره کل فنی و حرفه‌ای و کار، تعاون و رفاه اجتماعی را مکلف کرده تا با کمک خیران و  پس از بهبودی این افراد برای برگزاری دوره‌های آموزشی و مهارت آموزی آنها اقدام کنند تا از بازگشت مجدد این افراد به استعمال مواد مخدر جلوگیری شود.

محمد شریف ابراهیمی دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان سمنان هم ایجاد گرمخانه معتادان را مسکن موقتی می‌داند و می‌گوید: باید افراد نجات‌یافته از اعتیاد به نیروی کار تبدیل و در واحد‌های صنعتی استان سمنان مشغول به کار شوند.

وی با قدردانی از اقدام جهادی استاندار سمنان در به نتیجه رساندن طرحی که دو سال معطل مانده بود گفت : جامعه باید بپذیرد معتاد بیمار است و این افراد نیروی انسانی هستند که می توانند پس از بهبودی و مهارت آموزی به بخش صنعت ، تولید و کشاورزی وصل شوند .

تا امروز ۴۵ معتاد متجاهر در قالب طرح آرامش در کمپ ترک اعتیاد سمنان پذیرفته شده اند . 
آرامشی که برای تبدیل نشدن به طوفان اعتیاد مجدد افراد، نیازمند جدیت مسئولان متولی در اجرا و پیگیری بهبود و اشتغال معتادان و کمک خیران برای تامین نیاز‌های این قشر آسیب دیده از بلای خانمان سوز اعتیاد است.

نویسنده: آرزو کاشی