سامانه‌ای موثر در بازسازی یک زندگی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کرمان؛دو دختر ۳و۵ ساله در کنارش نشسته و چشم به درب اتاق دوخته است.

اینجا یکی از مراکز شورای حل اختلاف در شهرستان جیرفت است.

با رضایت او وارد اتاقی می‌شویم که قرار است برای پایان زندگی اش فقط یک امضا بدهد، اما آن طرف میزخانمی نشسته ومنتظر اوست.

می‌گوید:ده دقیقه‌ای به من فرصت بده تا با یکدیگر صحبت کنیم، حرف‌ها که تمام می‌شود، زن نگاهی به دو بچه اش می‌اندازد، شاید آینده مبهم آنها را دوباره مرور می کند و ده ها سوال که مثل "خوره" به جانش افتاده است.

سکوت او نشان از برگشت به زندگی دارد، زندگی ای که اگر چه سختیهای آن کم نیست، اما تعلقات و گذشت هم بخشی از این مسیر است که باید با چشم باز آن را انتخاب و طی کرد.

بانوی منع متارکه

خانم شفیقه شفیعی در جیرفت نامی آشناست، کسی که با ابتکار عمل و تلاش تا کنون از متلاشی شدن زندگی بسیاری از زوج‌ها جلوگیری کرده و آخرین نمونه اش همین مورد گزارش ما بود.

می‌گوید: اختلافات زن و شوهری همواره یک موضوع معمولی و مزه زندگی است و البته در همه خانواده‌ها است، اما اینکه چگونه با این اختلافات کنار بیاییم، مدیریت کنیم و سازگار باشیم تا آنها به تنش تبدیل نشود، هنر یک فرد در زندگی است

از او پرسیدم: افرادی که به اینجا می آیند مشکلات آنها بیشتردر چه زمینه ای است که به طلاق می‌انجامد؟
جوابش کوتا ه است، نداشتن آموزش و کم آگاهی

گفتم: توضیح بیشتری می‌دهید ؟

جواب می‌دهد: ببینید، اگر یک فرد بخواهد یک گوشی تلفن بخرد مطمئناً چشم بسته به این کار اقدام نمی کند، یا اگر شخصی بخواهد یک گواهینامه رانندگی بگیرد چندین جلسه برای او کلاس می‌گذارند، کتاب می دهند تا مطالعه کند و حتی امتحان نیز گرفته می‌شود.

حالا فردی که می‌خواهد یک شریک زندگی، آن هم برای سالها و همیشه انتخاب کند، چگونه نیاز به آموزش و راهنمایی ندارد.

اواضافه می‌کند: در این مدت ۱۵سالی که کار می کنم، اکثر مشکلات زوجین شبیه به هم است و زوجین باید بدانند انتخاب آنها، ادامه زندگی و شرایطی که در آن قرار می گیرند نیاز به تحمل، گذشت، کاستن توقعات و در یک کلمه "صبر" است و یادمان باشد هر مشکلی راه حلی دارد.

آنطور که آمارها نشان می‌دهد، این بانوی آشتی ما در سال۱۳۹۸ حدود ۲۴۶نفر، در سال۱۳۹۹ حدود ۳۱۴نفر و از ابتدای امسال تا کنون ۱۷۵نفر از زن و شوهرها را که به قول معروف "به ته خط" رسیده اند، به زندگی دوباره برگردانده و آشتی داده است.
حالا او در این زمینه کمک کننده خوبی در شورای حل اختلاف برای دستگاه قضایی شد هاست.

منشا آسب های اجتماعی

زوجین معمولا به علتهای گوناگون به طلاق روی می اورند وهمواره یکدیگر را به بی عرضه گی، مقایسه با دیگران، خیانت، کم کاری، نداشتن صبر وتحمل و دهها مورد دیگر متهم می کنند و نهایت اینها منجر به طلاق می شود.

اما زخم های عمیق طلاق به راحتی از بین نمی رودودر جامعه به سختی قابل هضم است.

آقای حسن مددی کارشناسی خانواده می گوید:طلاق پدیده ای ناگوار است که به علت ناسازگاری یک زن و شوهر، پایان رابطه زناشویی در قرارداد ازدواج است، فسخ قراردادی که تاثیرات زیادی در کیفیت و کمیت نهاد یک خانواده می‌گذرد و آسیب آن کم نیست.

وی اضافه می‌کند: پایان رابطه عاطفی مهمترین رنجی است که هر کس در طول زندگی خود ممکن است با آن روبرو شود و فرد را به سمت انزوا و ناکامی و البته بیشترین ضربه و آسیب را هم به فرزندان وارد می‌کند که اثرات آن شرایط آنها را تغییر می دهد.

رضا محمودی جامعه‌شناس هم می‌گوید: آنطور که پژوهش‌های ما نشان می‌دهد بسیاری از فرزندان طلاق به مسیر بد منحرف شده اند وآمار بزهکاری ها این را ثابت کرده.

او با یادآوری اینکه سرخوردگی، عصبانیت، یاغی گری، پرخاشگری، نداشتن تعهد به زندگی و تضادهای درونی بخشی از آسیبهای وارده به فرزندان طلاق است می گوید: متاسفانه برخی والدین نیز پس از طلاق به اعتیاد روی آورده اند و در زندگی بعدی خود هم توانستند موفق شود و در جامعه به سختی زندگی می‌کنند و البته این آسیب‌ها، هزینه‌های بسیاری برای کشور تحمیل کرده است.

مراکز مشاوره موفق و اثرگذار

رئیس دادگاههای عمومی و انقلاب اسلامی کرمان می‌گوید: در چند سال اخیر اکثر دادخواستهای طلاق، نارضایتی جنسی است، چرا که زوجین چگونه برخورد کردن با یکدیگر را یاد نگرفته‌اند.

حجت الاسلام محمد امیر ابراهیمی با تاکید بر اینکه هدف ما کاهش فروپاشی بنیاد یک خانواده است می‌گوید: دستگاه قضایی به این نتیجه رسیده است که در کنار دادگاه های خانواده باید مراکز مشاوره نیز حضور داشته باشند تا به خدمات آموزشی به زوجین، صلح و سازش، پیشگیری از طلاق و سایر مهارت ها کمک کنند و در این زمینه بسیاری مراکز مشاوره موفق عمل کرده اند و تجربه آنها به سایر مراکز نیز تعمیم داده شده است.

وی اضافه می‌کند: ۷۱مرکز مشاوره در سراسر استان در این زمینه به دستگاه قضایی کمک می‌کنند و برای نهادینه‌سازی آموزش‌های پیش از ازدواج ما اقدام به آموزش مربیان در حوزه آموزش ومسائل حقوقی کرده‌ایم و تا کنون دهها مربی تحت آموزش لازم قرار گرفته است.

سامانه تصمیم

"با لباس سفید به خانه بخت بروی و با لباس سفید از خانه شوهر بیرون آیی" دعای خیری که همواره پدرها و مادرها بدرقه فرزندان خود می‌کنند و به ازدواج به عنوان سنتی حسنه نگاه می‌کنند که موجب تکامل و شکل‌گیری یک خانواده و اجتماع می شود، چرا که زن و مرد شخصیت آنها پس از ازدواج یک هویت مشترک و جدید به خود می گیرد و احساس مسئولیت اجتماعی نسبت به خود و جامعه را بیشتر می بینند.

اما این دعای خیر و عاقبت به خیری، این روزها برای برخی جای خودش را به کلماتی مثل: طلاق توافقی، طلاق عاطفی، جشن طلاق و ده‌ها کلمه عجیب و غریب داده است.

تا مدتی پیش به قول معروف تا "تَقی به توقی" می خورد، زن وشوهر بدون در نظر گرفتن شرایط و طبعات آن به سرعت شال و کلاه به سر ، به دادگاه خانواده می رفتند و در چشم به هم زدنی "مثل آب خوردن" طلاق توافقی می گرفتند و هر کسی را خودش می رفت.

آمارهای نگران‌کننده، دستگاه قضایی را به فکر سامانه ای پیشگیرانه، تخصصی و تاثیرگذار به نام "سامانه تصمیم" انداخت.
حالا این سامانه چیست و کارش چگونه است، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کرمان چنین می‌گوید: معمولاً کسانی که به طلاق می آورند، طبق گفته خودشان همه راه‌ها را رفته‌اند، مداخله افراد خانواده وریش سفیدها بی‌نتیجه بوده، انرژی آنها تمام شده و برای ادامه زندگی راهی جز جداشدن نمانده و به ته خط رسیده‌اند.

آقای قویدل می‌گوید: حالا در این شرایط دستگاه قضا آمده، سامانه ای را طراحی کرده که این اجازه را به افراد می‌دهد تا برای طلاق خود اقدام کنند، اما از طرفی این نکته را متذکر شده که حتما باید مراحل مشاوره را برای رسیدن به خواسته خود پشت سر بگذرانند.

وی با یادآوری اینکه در این مرحله مشاوران کاربلد، دور دیده و حرفه ای در نظر گرفته شده می‌گوید: زوجها در یک محیط آرام و کدخدامنشی دوباره شرکت و در واقع به آنها فرصت داده می‌شود، تا بار دیگر زندگی خودشان را مرور و به قول معروف از "خر شیطان" پایین بیایند.

از آقای قویدل پرسیدم: نحوه کار مشاوران چگونه و موفقیت آنها تا چه اندازه است؟
می‌گوید: در این مرحله مشاوران از هر نظر دارای مهارت های لازم و با دانش هستند تا بتوانند راهی را پیدا و تغییر نگرشی ایجاد.

در این مرحله نصیحت درمانی بی‌فایده است، آنها با تکیه بر تجربه، علم روز و روانشناختی به زوجین کمک می‌کنند و آنها را تخلیه هیجانی می کنند و به نوعی به بازسازی شناختی یکدیگر، نگاه عادلانه داشتن و مقاومت پذیری ودر نهایت به تصمیم مناسب دعوت می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: اکنون در هشت شهرستان استان این سامانه راه اندازی شده است واگر زوجین در پنج جلسه مشاوره نتوانستند به هیچ وجه به تفاهم برسند به دادگاه خانواده برای طلاق معرفی می‌شوند.

آقای قویدل اضافه می‌کند: از سال گذشته تاکنون از 6818 پرونده در این سامانه به ثبت رسیده است و بیش از ۱۴درصد آنها به صلح و سازش رسیده که اقدام بسیار بزرگ برای نجات یک خانواده و جلو گیری از متلاشی شدن آن است.

هشدار

مرکز آمار کشور در گزارشی که مربوط به جمعیت و نیروی انسانی کشور داده، آماری از وضعیت طلاق در سال‌های ۹۰تا۹۹ ارائه شده که نشان می‌دهد طلاق در بین این سالها ۲۸درصد افزایش یافته است و فقط در سال گذشته بالای ۱۸۳هزار نفر در کشور طلاق گرفته اند.

اگر چه دستگاه قضایی برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی و کاهش اثرات آن در جامعه برنامه‌ها و طرح‌های خود را در دست اجرا دارد، اما باید توجه داشت حفظ یک زندگی و چاره اندیشی آن برعهده زن و هم شوهر است، تعارضات و تنش ها همواره در زندگی ها وجود دارد، مدیریت کردن آنها و داشتن مهارت های لازم برای حل مشکلات هنر یک زوج است.

درمان آسیب های اجتماعی، مطمئنا سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کند.

نویسنده: سیدامان الله احمدی زاده