اسانسهای میلیاردی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان ؛ این استان بیش از 60 درصد سیر خشک کشور را تأمین می‌کند و نیازمند توجه بیشتر مسئولان در حوزه صادرات، نگه‌داری، بسته‌بندی و صنایع تبدیلی است درحالی‌که در این بخش‌ها با نواقصی مواجه هستیم.

امکاناتی چون سردخانه یا انبار فنی برای نگهداری ‌بهتر این محصول لازم است تا کشاورزان کمترین ضایعات و ضرر را متحمل شود

محصولی که بخاطر عطر و طعم خاصش برجسته و دارای جایگاه جهانی که در کشورهایی چون آلمان، فرانسه و ترکیه نام آشناست

کشورهای آلمان و فرانسه که در صنعت داروسازی و عطر سازی شهره جهان اند ارزش سیر همدان را خوب می دانند، شرکت‌های برند عطرسازی، آرایشی بهداشتی و دارویی دنیا آرزوی داشتن سیر همدان را در سر می‌پرورانند.

سالانه میانگین 60 هزار تن سیر با ماندگاری بالا و بیشترین میزان آلسین معادل 85 درصد در همدان تولید می‌شود که حداقل ۵۰ درصد از این میزان مازاد است و اگر از نوسان قیمت و بود و نبود بازار صادراتی بگذریم، به صورت خام راهی مرزها خواهد شد. اگرچه کارگاه‌های سنتی به سورت و بسته‌بندی و به ندرت تولید اسانس می‌پردازند اما عمده سیر تولیدی ایران خام از کشور خارج می‌شود

نبود صنایع تبدیلی

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان به تشریح وضعیت کشت سیر می‌پردازد و می‌گوید: سیر تولیدی کشور در دو سال گذشته ۱۳۳ هزار تن بوده که 60 هزار تن از آن یعنی 60 درصد تولید کشور به استان همدان اختصاص دارد.

علی بایگانه با تأکید بر اینکه سال زراعی گذشته این مقدار  سیز در4 هزار هکتار اراضی استان تولید شده است تصریح می‌کند: حدود 10هزار تن سیر تر نیز برای مصرف تازه خوری تولید شده است.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان به قیمت فعلی این محصول اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر سیر کیلویی 15 هزار تومان در بازار کلی‌فروشی و در مرحله خرده‌فروشی به قیمت 25 هزار تومان عرضه می‌شود

وی از آمار صادرات سیر استان سخن به میان می‌آورد و ادامه می‌دهد: سال 99 بالغ بر 35 هزار تن سیر خشک از همدان به ارزش 25 میلیون دلار صادر شده است

بایگانه فعالیت چهار شرکت صنایع تبدیلی با ظرفیت جذب 2 هزار تن سیر در استان را یادآوری می‌کند و می‌افزاید: کارخانه های شوری و ترشی و صنایع غذایی سوسیس و کالباس از سیر همدان استفاده می‌کنند.

وی عنوان می‌کند: در جای جای استان همدان سیر کشت می‌شود اما شهرستان همدان، بهار و تویسرکان جزو شهرستان‌های مهمی هستند که در زمینه کشت، داشت و برداشت این محصول حرف اول را میزنند.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه برای ثبت جهانی 2 مرحله جغرافیایی و جهانی نیاز است گفت: مرحله اول که ثبت جغرافیایی است انجام شده و ثبت جهانی هم بزودی اتفاق خواهد افتاد

وی به برگزاری جشنواره‌های سالانه سیر برای معرفی بیشتر این محصول اشاره می‌کند و از حمایتهای کمرنگ در این زمینه می‌گوید که در حال حاضر به تناسب تولید 60 هزار تنی سیر در همدان صنایع تبدیلی نداریم و قطعا نظر ما بر این است که بیش از اینها باید واحد فرآوری سیر راه‌اندازی شود.

بایگانه با تأکید بر اینکه برندسازی سیر در حوزه صنایع تبدیلی حائز اهمیت است خاطرنشان می‌کند: برای احداث صنایع تبدیلی باید سرمایه‌گذاران ورود کنند و سیستم دولتی در راستای ایجاد این واحدها بسته‌های تشویقی در نظر بگیرد تا سرمایه‌گذار جذب شود

نگهداری سیر

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان میگوید سیر با خاصیت منحصر به فردش قابلیت نگهداری در انبارهای سنتی و یا سردخانه های محصولات کشاورزی  را ندارد از این رو  تا امروز مجوز سه واحد نگهدارنده سیر با تکنولوژی خاص به سرمایه گذاران استان داده شده و این واحدها در شهرک صنایع غذایی بهاران و شهر مریانج روی هم رفته 10 هزار تن ظرفیت دارند و هر کدام از آنها اکنون به ۳۰ تا ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است و اگر کار ساخت این واحدها با همین شتاب پیش برود پیش بینی میشود تا اواخر سال ۱۴۰۰ سیر همدان صاحب سرخانه اختصاصی شود

مسئول اتحادیه سیر استان همدان نیز با بیان اینکه بیش از صد کشور در جهان سیر تولید می‌کنند و بیشترین میزان تولید این محصول به کشورهای آسیایی اختصاص دارد می‌گوید: جایگاه ایران در محصول سیر رتبه ۲۵ جهان است اگرچه از نظر کیفیت سیر همدان حرف اول را در دنیا می‌زند و آلسین، ماده موثره این محصول، بالاترین میزان در جهان است

سعید میرزایی به ویژگی‌های خاص این محصول اشاره می‌کند و می‌افزاید: سیر  گیاهی کم‌آب‌بر و کم‌هزینه است از همین رو متولیان می‌توانند کشاورزان را به این کشت تشویق کنند.

وی ادامه می‌دهد: در بسیاری از استان‌های کشور سیر به صورت تازه‌خوری با ساقه سبز برداشت و به بازار عرضه می‌شود که ماندگاری طولانی‌مدت ندارد اما سیر خشک همدادن قابلیت نگهداری طولانی را درا می باشد.

مسئول اتحادیه سیر استان همدان یادآور می‌شود: این محصول فرصت بسیار خوبی برای استان محسوب می‌شود به ویژه اینکه حتی پوست کاهی سیر دارای کاربرد درمانی است اما متاسفانه صنایع تبدیلی خاصی در این زمینه ایجاد نشده به طوری که حتی یک سردخانه تخصصی سیر هم در استان وجود ندارد

میرزایی در ادامه به چرایی نبود صنایع تبدیلی اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از مشکلات محصول سیر بوی آن و فاضلاب اسیدی است که از این محصول ایجاد می‌شود و به تاسیسات آب و فاضلاب صدمه وارد می‌کند بنابراین اجازه فعالیت به واحدهای فرآوری در این حوزه داده نمی‌شود

سیر و سنت

سعید میرزایی مسئول اتحادیه سیر با تأکید بر اینکه افزایش تولید و نبود صنایع تبدیلی یکی از مشکلات کشاورزان است بیان می‌کند: نبود بازار تضمینی باعث ضرر و زیان کشاورز می‌شود به طوری که دو سال بیش صادرات چندانی نداشتیم و کشاورزان دچار زیان شدند تا حدی که برخی از تولیدکنندگان زمین را شخم زده و محصول را برداشت نکردند؛ با ایجاد صنایع تبدیلی مشکلات این چنینی رفع خواهد شد و کشاورز با خیالی آسوده به کاشت و داشت و برداشت می‌پردازد

وی به فعالیت سنتی و اشتغال خانگی در بیش از 50 روستای همدان اشاره می‌کند و می‌افزاید: این روستاییان مشغول پوست‌گیری، سورت و بسته‌بندی سیر هستند اگرچه امروز وقت آن رسیده است که از سنت‌ها فاصله گرفته و وارد مرحله صنعتی شویم چراکه بازار فرآوری سیر تا آن سوی مرزها و آن سوی قاره‌ها ادامه دارد

هزاران شغل خفته

میرزایی از اشتغال 10 هزار نفری کارگاه‌های سنتی سیر همدان یاد می‌کند و می‌گوید: با فعالیت سنتی این 50 روستا 10 هزار شغل ایجاد شده است از همین رو راه‌اندازی صنایع تبدیلی این محصول اشتغال چند هزار نفری برای استان به ارمغان خواهد آورد.

وی با بیان اینکه صنایع تبدیلی سیر یک حلقه مفقود است عنوان می‌کند: شاید مسئولان در گذشته نمی‌دانستند این محصول چه ظرفیتی دارد و چطور مشکلات اقتصادی و اشتغال استان را حل می‌کند اما امروز به جایی رسیدند که احساس نیاز می‌کنند و اهمیت محصول سیر را دریافتند، اگر مسئولان با تمام توان به دنبال ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری باشند از خام‌فروشی این محصول نیز جلوگیری می‌شود

این فعال عرصه تولید و عرضه سیر یکی از آسیب‌های سیر همدان را نبوده برنامه مدون می‌داند و اضافه می‌کند: تنها توجه به محصول سیر و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در این محصول گره‌گشای بسیاری از مشکلات استان خواهد بود

خام فروشی

مسئول اتحادیه سیر همدان در ادامه به صادرات ۳۵ هزار تنی سیر خام در سال گذشته اشاره می‌کند و می‌افزاید: سال گذشته رقم قابل توجهی سیر به کشورهایی چون افغانستان، پاکستان و عراق صادر شد اما متاسفانه با غفلت مسئولان سیر خام بدون پرتودهی و عقیم‌سازی دو دستی تقدیم کشورهای رقیب شد.

میرزایی با بیان اینکه اینگونه بهترین بذرها با قیمت ناچیز بدون عقیم‌سازی به کشورهای همسایه صادر شد و باعث شد تا ما بازار صادراتی را از دست بدهیم  تصریح می‌کند: امسال کشورهایی چون پاکستان و افغانستان با سیر همدان اقدام به کشت کردند و تا حدودی دیگر احتیاجی به ما ندارند

مسئول اتحادیه سیر استان همدان به تشریح حل مشکل خام فروشی با دستگاه‌های پرتودهی و عقیم‌سازی می‌پردازد و می‌افزاید: صنعت عقیم‌سازی و پرتودهی بر محصولات کشاورزی در غرب کشور حائز اهمیت بوده و توجیه اقتصادی فراوانی دارد اگرچه این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین است

وی همچنین به ورود سیر به بورس کالا اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: امسال برای اولین بار سیر همدان وارد بورس شد و در حال حاضر روند اداری این طرح طی و آنالیزها و بررسی‌های لازم صورت گرفته است و به محض اینکه برداشت محصول انجام شود اولین عرضه سیر در بورس کالا اتفاق خواهد افتاد

اسانس‌های چند هزاردلاری

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی همدان نیز با بیان اینکه موقعیت استراتژیک و جغرافیایی استان باعث شده مواد موثره سیر همدان در بالاترین میزان خود قرار گیرد و در کشور جایگاه ویژه‌ای را از آن خود کند می‌گوید: علاوه بر کشورهای همسایه کشورهای اروپایی هم خواهان سیر همدان هستند.

علی محمودی از شرکت‌های معتبر داروسازی مثل شرکت بایر آلمان که طالب سیر همدان هستند یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: متاسفانه استان علیرغم جایگاهی که در کشت سیر دارد در فرآوری بسیار عقب مانده است.

وی به اهمیت این محصول در شرکت‌های معتبر عطرسازی پاریس اشاره می‌کند و می‌گوید: ماندگاری عصاره بوی سیر در صنعت عطرسازی کاربردی است، بنابراین در بازار لندن هر لیتر اسانس سیر 120 هزار دلار معادل حدود 3 میلیارد و 240 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود، از یک تن سیر 2 کیلو اسانس استحراج می شود یعنی اگر فقط نیمی از تولید سالانه را محاسبه کنیم 60 هزار کیلو اسانس بدست می آید که به عبارتی میشود 180 هزار میلیارد تومان یعنی 180 با 12 صفر، پس ظرفیت این محصول بیش از تصورات ذهنی ماست

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی همدان یادآور می‌شود: در پنج سال گذشته اقداماتی در راستای فرآوری سیر به صورت سنتی انجام شده به نحوی که ۲۰۰ واحد فرآوری خانگی مشغول پوست‌گیری و خلال سیر هستند و با همین اندک بضاعت صادرات سیر خشک خلال شده به کشورهای همسایه انجام می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه متاسفانه تاکنون صنایع تبدیلی این مروارید گران‌بها پا نگرفته است می‌افزاید: مسئولان استان باید در این زمینه توجه لازم را داشته باشند و اقدامات موثری انجام دهند تا سرمایه‌گذار دچار دردسرهای فراوان با سازمان امور مالیاتی، اداره تامین اجتماعی و دیگر نهادهای دولتی ‌نشود.

وی در ادامه از نبود سردخانه تخصصی سیر در استان سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: کشاورزان برای انبارداری و نگهداری سیر از استان البرز استفاده می‌کنند بنابراین ایجاد سردخانه‌های تخصصی سیر علاوه بر اشتغالزایی، بستری برای ایجاد صنایع تبدیلی خواهد بود.

این صادرکننده با بیان اینکه فرآوری سیر نیازمند سرمایه‌ هنگفت نیست اما در استان مغفول مانده است ادامه می‌دهد: میزان ارزآوری و وجود بازارهای صادراتی ثابت منجر به جذب سرمایه‌گذار در این حوزه خواهد شد اگرچه قول مساعد و قطعی دولتمردان پشتوانه مهمی برای سرمایه‌گذاران محسوب می شود.

ارزآوری بالا

محمودی با اشاره به اینکه اهمیت فرآوری سیر و ارزآوری ۴۰۰ درصدی این محصولات بر هیچکس پوشیده نیست یادآور می‌شود: با فرآوری محصولات کشاورزی هیچ حد و مرزی برای بازار هدف وجود ندارد چراکه این محصولات در مدت‌های طولانی تاریخ انقضا خواهند داشت و با بسته‌بندی‌های مناسب تولید و عرضه می‌شوند.

وی همچنین به مشکلاتی چون تعهد ارزی و پیمان‌سپاری که گریبان‌ صادرکنندگان را گرفته می‌پردازد و اضافه می‌کند: امیدوارم در آینده نزدیک مسئولان در ستاد اقتصاد مقاومتی بر این مشکلات فائق آیند چراکه این مسائل زمینه‌ساز موانع بعدی صادرات می‌شود به این نحو که کار به واسطه‌ها که اغلب مرزنشین هستند کشیده شده و عواقب فراوانی برای بخش کشاورزی به همراه دارد.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی همدان ارزان فروشی محصول کشاورزان را از عواقب فعالیت دلالان می‌داند و می‌افزاید: واسطه‌ها با ریال مبادله انجام می‌دهند و در حقیقت صادرات واقعی و ارزآوری صورت نمی‌گیرد از همین رو ساماندهی این مهم بسیار ضروری است.

وی با بیان اینکه فرآوری محصولات کشاورزی یکی از راه‌های حذف واسطه‌ها خواهد بود عنوان می‌کند: وقتی محصولات خام به محصولات فرآوری شده تبدیل ‌شوند قوانین صنعتی بر محصول حاکم می‌شود و صادرات محصولات فرآوری شده دارای قوانین خاص و اغلب از مبادی رسمی انجام خواهد شد.

محمودی قوانین صادراتی حاکم بر بازار را مندرس می‌داند و می‌گوید: قوانین تجارت مناسب امروز نیست، این قوانین ۶۰ سال پیش تدوین شده و امروز با  پیشرفت تکنولوژی کاربرد چندانی ندارند.

وی به بستر صادراتی امروز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: فضای مجازی بستری برای تبلیغات و خرید و فروش محصولات صادراتی شده است بنابراین ما نیازمند وضع قوانین جدید هستیم.

این صادرکننده به تشریح ورود تبعه کشورهای همسایه به ایران، افتتاح حساب بانکی و خرید مستقیم از کشاورز می‌پردازد و می‌افزاید: هر فردی که وارد کشور می‌شود می‌تواند کارت بانکی داشته باشد و خیلی ساده خرید انجام دهد اگرچه کار غیرقانونی در این بین صورت نگرفته اما باید جلوی این اتفاق گرفته شود و ساماندهی صورت گیرد چراکه این موضوع به غیر از بی‌قانونی چیز دیگری نیست.

وی نهایتا به نکته طلایی فرآوری سیر اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: با ایجاد صنایع تبدیلی سیر محصول هیچ کشاورزی روی دستش باقی نخواهد ماند و کشاورز با امید و عشق محصول با کیفیت تولید و با قیمت تضمینی به کارخانه‌ها عرضه می‌کند

کشاورزان می کارند دلالان درو می کنند

یک تولیدکننده سیر در همدان به فعالیت واسطه‌ها برای صادرات سیر اشاره می‌کند و می‌افزاید: اگر واسطه‌ها نباشند به هیچ وجه امکان ارسال محصول را نداریم چراکه واسطه‌ها به بازار هدف و زبان کشور مقصد اشراف دارند و به ازای هر کیلو سیر حدود ۵ هزار تومان هزینه دریافت می‌کنند و بین خریدار و فروشنده قرار می‌گیرند.

مظاهری با تأکید بر اینکه ایجاد صنایع تبدیلی سیر برای بازارهای صادراتی بسیار مهم و حیاتی است تصریح می‌کند: کشورهای اروپایی و آسیایی خواهان محصولات فرآوری شده سیر هستند. وی یادآور می‌شود: تا به حال کارخانه‌ای که مستقیم محصول تولیدی کشاورزان را با این حجم از تولیدکننده خریداری کند در استان احداث نشده و از طرف دیگر هم متاسفانه در بازار سیر دلالان نباشند کاری پیش نمی‌رود.

این تولیدکننده سیر در همدان با اشاره به اینکه دستگاه مکانیزه سورت و پوست‌گیری سیر از چین وارد می‌شود اضافه می‌کند: محصول سیر همانند صنایع دستی است و باید با دقت و ظرافت فرآوری تا کیفیت محصول حفظ شود

وی از حجم بالای تولیدات سیر در استان یاد می‌کند و می‌گوید: باید تعدادی واحد صنایع تبدیلی ایجاد شود تا حجم تولید سیر استان را پاسخگو باشد و محصول مازاد فرآوری و سپس از مبادی رسمی صادر می‌شود

ایجاد شهرک تخصصی سیر

مدیر صنایع تبدیلی جهاد کشاورزی استان همدان با ارائه آماری به بیان راهکار حل مشکلات سیر می‌پردازد و عنوان می‌کند: در حال حاضر چهار واحد فرآوری سیر با ظرفیت ۲ هزار تن پروانه بهره‌برداری دریافت کرده‌اند و 70 واحد ترشی و شوریجات در استان فعال هستند که سالانه ۶ هزار تن از سیر تولیدی همدان را به صورت مروارید شده استفاده می‌کنند

حسن محمدی یادآور می‌شود: هم اکنون ۸ هزار تن از 60 هزار تن سیر تولیدی استان جذب می‌شود اما با تولید مازاد این محصول با همکاری کمیته سیرکاران به دنبال ایجاد شهرک تخصصی سیر هستیم.

وی از برگزاری جلسات متعدد و پیگیری‌های مکرر به منظور ایجاد شهرک فرآوری سیر خبر می‌دهد و می‌گوید: در آینده نزدیک زمینی به وسعت ۳۰ هکتار به شهرک تخصصی سیر تبدیل خواهد شد جانمایی اشتباهی که پس از یک سال مطالعه و بررسی دوباره به نقطه اول بازگردانده و دوباره  باید جانمایی شود

وی با تأکید بر اینکه اگر این شهرک پا نگیرد مشکل فرآوری سیر همدان به این زودی‌ها حل نخواهد شد اظهار می‌کند: با ایجاد شهرک فرآوری سیر حداقل ۲ هزار نفر به صورت مستقیم و ۱۰ هزار نفر نیز به صورت غیر مستقیم شاغل خواهند شد.

محمدی از توجه کشورهای مقاصد صادراتی به فرآوری سیر سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: تمام محصولات فرآوری شده از سیر در کشورهای خارجی خواهان دارد و صادرات صنایع تبدیلی این محصول مشمول زمان نخواهد شد.

وی به ارزش افزوده چند برابری فرآوری سیر تأکید و تصریح می‌کند: با احداث واحدهای فرآوری این محصول، نوسان قیمت سیر خشک کاهش می‌یابد و می‌توان علاوه بر حفظ بازارهای موجود، بازارهای صادراتی بیشتری جذب کرد.

مسئول اتحادیه سیر استان در ادامه می گوید: شهرک تخصصی سیر بستری برای ایجاد صنایع تبدیلی این محصول است که جلسات متعددی برای پیگیری و ایجاد این شهرک برگزار شده، امیدوارم بزودی عملیات اجرایی این شهرک تخصصی آغاز شود

سعید میرزایی با بیان اینکه بیش از هر محصول دیگری می‌توان از سیر محصولات متنوعی تولید و فرآوری کرد خاطرنشان می‌کند: محصولاتی چون اسانس سیر، کیک سیر، نان سیر، اسلایس سیر و... از این محصول جادویی تولید می‌شوند، پس ما باید به دنبال راهکاری باشیم تا از این فرصت به عنوان بازار ثابت و همیشگی استفاده کنیم.

به گفته کارشناسان همدان قطب تولید سیر کشور است و با ایجاد صنایع تبدیلی میتوانیم سیر و صنعت را در کنار هم عنوان کنیم

پس برای پایان یافتن رنج کشاورز، کاهش نوسان قیمت، ایجاد اشتغال چند هزار نفری، ارزآوری چند صد درصدی برای کشور و کوتاهی دست دلالان،کشاورزی هدفمند و برندسازی تنها یک راه باقی می‌ماند؛ ایجاد صنایع تبدیلی سیر، یعنی همان کلیدواژه حمایت از تولید، پشتیبانی و مانع زدایی.