یکی از چیز‌هایی که در مزاج شناسی اهمیت دارد این است که چه غذایی را در فصل‌های مختلف بخوریم.
واقعیت این است که مزاج تمامی جنبه‌های زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نوع غذایی که ما می‌خوریم می‌تواند تاثیرات بسیار مهمی بر اعضای بدن ما بگذارد.
یکی از چیز‌هایی که در مزاج شناسی اهمیت دارد. این است که چه غذایی را در فصل‌های مختلف بخوریم. این روز‌ها داریم به فصل پاییز نزدیک می‌شویم فصلی که مزاج سرد و خشک دارد و طب سنتی خوردن خوراکی‌هایی در این فصل را پیشنهاد می‌دهد و خوردن بعضی خوراکی‌ها را توصیه نمی‌کند. با دکتر جزایری به بهانه رسیدن فصل پاییز و تغذیه مناسب در این فصل گفتگو کرده ایم.
چهار مزاج اصلی
همان طور که می‌دانید چهار مزاج داریم؛ بلغم، سودا، صفرا، دم. بسیاری از افرادنمی دانند که مزاج آن‌ها کدام یک از این چهار مزاج است. از دکتر جزایری در مورد این که هر مزاجی چه خصوصیاتی دارد سوال کردیم و او توضیح داد: به صورت خلاصه اگر بخواهیم بگوییم این است، افرادی که مزاج سردی دارند افرادی هستند که حرکاتشان شل است و به سرعت حرکت نمی‌کنند و قدرت تصمیم گیریشان قدری پایین است، درواقع این افراد سرعت عملکردشان پایین است.
او یک مثال می‌زند تا حرف هایش روشن‌تر شود و می‌گوید: معمولا باعث خیلی از تصادف‌ها افراد سرد هستند، زیرا این افراد قدرت تصمیم گیریشان پایین است تا چشم ببیند و به مغز فرمان دهد که این حادثه در حال رخ دادن است و مغز به دست و پا فرمان دهد که باید ترمز کنید، این فرآیند با سرعت زیادی انجام نمیشود. البته او در ادامه حرف هایش تاکید می‌کند که این موضوع که همه افراد سرد مزاج باعث تصادف هستند یک امر مطلق و صد در صد نیست.
او، اما درباره افرادی صفراوی توضیح می‌دهد: این افراد مزاج خشک و گرم دارند، تند صحبت می‌کنند، زود عصبانی می‌شوند تند راه می‌روند و فعالیت می‌کنند. افرادی که معمولا چاق هستند رطوبتی هستند و افرادی که لاغرند مزاج خشکی دارند. البته این چیز‌ها صد در صد نیست.
او درباره مزاج شناسی توضیح می‌دهد: ما در کل عالم هستی یک مزاج شناسی داریم؛ یعنی هر موجودی که در عالم هستی هست از پایین‌ترین موجود که جماد است تا بالاترین موجود که انسان است مزاج دارد. فصل‌ها هم از این موضوع مستثنا نیستند؛ ما چهار فصل داریم که هرکدام از این فصول مزاج خاص خود را دارند. فصل بهار مزاجش گرم و‌تر است. مزاج تابستان گرم و خشک است و مزاج پاییز سرد و خشک. مزاج زمستان هم سرد و‌تر است. حالا که نزدیک به فصل پاییز هستیم می‌خواهیم در مورد مزاج پاییز حرف بزنیم.
پاییز سرد و خشک
درباره این که در فصل‌های مختلف چه چیز را باید خورد و یا نخورد احادیث فراوانی وجود دارد. دکتر جزایری با اشاره به حدیثی از حضرت علی (ع) در این باره می‌گوید: حضرت علی (ع) فرموده اند: «در آغاز فصل سرما (پاییز) خود را از سرما نگه دارید و در آخرش (فصل بهار) خود را به آن بسپارید. زیرا سرما با تن‌ها همان می‌کند که با شاخه‌های درخت: در آغاز می‌سوزاند و در پایان، به برگ و بار می‌نشاند.»
این موضوع به این معنا است که در پاییز تن خود را بپوشایند، زیرا باد با درخت‌ها همان کاری را می‌کند که با بدن شما می‌کند؛ یعنی پاییز بدن را زرد و پژمرده می‌کند بنابراین در فصل پاییز حتما باید غذا‌های گرم و‌تر استفاده کنید و از غذا‌های سرد و خشک بپرهیزید.
به گفته او غذا‌هایی که در فصل پاییز باید بخورید باید با توجه به مزاج باشد، افراد مزاج گرم و خشک نباید غذا‌های گرم و خشک بخورند. آن‌ها باید میوه‌هایی مثل سیب، موز، بالنگ، کشمش، یا ریشه‌هایی مانند ترب، زردک، سیب زمینی، هویج و شلغم مصرف کنند. از حبوبات می‌توانند لوبیا مصرف کنند، از گوشت‌ها هم گوشت بره و بوقلمون استفاده کنند. اگر این عملکرد‌ها را به کار ببرند بیماری‌ها در آن کم می‌شود.
دکتر جزایری همچنین به بیماری‌هایی که در این فصل زیاد می‌شود هم اشاره دارد و توضیح می‌دهد: بیماری‌ها در این فصل زیاد است. چون ما فصل سرد و خشک داریم خشکی‌ها بر بدن عارض می‌شود. افرادی که این گونه هستند، معمولا آدم‌های وسواسی هستند و در فصل پاییز افسردگی شان زیاد و گوشیه گیریشان بیشتر می‌شود. کم خونی و ورم لوزه‌ها در این فصل زیادتر است. افرادی که مشکلات سیاتیکی دارند در فصل پاییز مشکل شان بیشتر می‌شود و همین طور در این افراد انگل‌های گوارشی افزایش می‌یابد و ترک‌های بدن هم زیاد می‌شود.
توصیه او برای این دسته افراد این است که در این فصل غذا‌هایی بخوریند که ملین باشد تا شکمشان کار کند. خاکشیر با آب داغ برای افرادی که صراوی و سودایی هستند توصیه می‌شود، چون این افراد مزاجشان خشک است باید در برنامه شان مصرف غذا‌های ملین را در نظر بگیرند. حدیث داریم که حتما میوه را به فصل بخورید.
میوه فصل پاییز، انار است. دین ما در مورد این میوه احادیث زیادی دارد. یکی از آن‌ها این است که انار شیطان وسواس را از انسان دور می‌کند. حتما افرادی که وسواس هستند و مزاج سرد و خشک دارند از مصرف انار غفلت نکنند.
ابتدای پایی فصل مدرسه رفتن به‌ها هم هست. دکتر جزایری نکاتی را هم در این مورد می‌گوید: در فصل پاییز والدین باید سعی کنند که حتما از غذای سرد صبح‌ها پرهیز کنند. مثلا صبح‌ها آب پرتقال یا خیار و ماست به بچه‌ها ندهند. برخی عادت دارند که صبح ماست چیکده بخورند، بهتر است که این عادت را در پاییز فراموش کنیم. والدین وقتی می‌خواهند بچه‌ها را به مدرسه بفرستند با ارده شیره یا شیره خرما آن‌ها را راهی کنند تا مغزشان سرد نشود و بتوانند مطالب مدرسه را بگیرند. حتما با یک بالاپوش گرم آن‌ها را بیرون بفرستند.
ممکن است اوایل پاییز هنوز گرمای تابستان باشد، ولی والدین سعی کنند یک پیراهن قدری ضخیم‌تر به بچه‌ها بپوشانند که باد صبح پاییز به بدنشان نخورد. حتما مویز و کندر به بچه‌ها بدهند. کندر و مویز حافظه را زیاد می‌کند و باعث می‌شود که گیرایی بچه‌ها برای درس زیاد شود.
او همچنین توصیه‌هایی برای خواب بچه‌ها در این فصل دارد: در این فصل خواب بچه‌ها کافی باشد؛ نه کم باشد نه زیاد. زیرا خواب زیاد، به‌ها را در این فصل کسل می‌کند و اگر خواب کم باشد روی کارکرد مغزشان اثر می‌گذارد. همچنین در این فصل می‌توایند ورزش‌های زیادی انجام دهید.
دکتر جزایری با اشاره به رساله ذهبیه امام رضا (ع) و توصیه‌های ایشان برای فصل پاییز ادامه می‌دهد: امام رضا (ع) در رساله ذهبیه مرقوم فرموده اند «در فصل پاییز از فصد و نوشیدن دارو‌ها باید پرهیز کرد.» درواقع با استناد به حرف ایشان، در فصل پاییز بهتر است دارو‌هایی که نوشیدنی است کمتر مصرف شود. همچنین خوردن گوشت پرچرب، دیزی و آبگوشت در این فصل مناسب است. چرا که فصل تابستان گرمای زیای داشته و باعث آب شدن چربی‌های بدن شده است؛ بنابراین باید بدن مقداری چربی بگیرد که خود را برای زمستان آماده کند. همچنین ایشان تاکید دارند که انار ملس میوه فصل است و خوردنش بعد از غذا بسیار عالی است. به خصوص افرادی که نقرس، چربی خون، فشار خون دارند لازم است انار بخورند.
او با اشاره به تجربه شخصی اش از مصرف انار که به یکی از بیمارانش توصیه کرده بود توضیح می‌دهد: ما موردی داشتیم که خانمی وسواس داشتند به او توصیه کردیم چهل روز انار مصرف کنند بعد دیدیم که وسواسشان خوب شد.
مزاج شناسی
ویژگی های مزاج گرم و خشک
لاغر اندام، زنگ چهره زرد، سفیدی چشم به زردی.
اصلا تحمل گرما را ندارند. پوستشان خشک و عطش زیاد دارند. تمایل به خوردن ترشی دارند.
سردمزاج‌ها و گرم‌مزاج‌ها در پاییز چه بخورند؟
مفید: انار، شاتوت، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی و خیار، هویج، کاهو، کدو، اسفناج.
مضر: سیر، پیاز، ادویه‌های تند، گوشت قرمز، موز، خربزه، آناناس، انجیر، غذا‌های سرخ کرده، گردو، پسته، فندق و نارگیل.
خصوصیات روانی: زود عصبانی شده و زود آرام می‌شوند. پرجنب و جوش و پرحرف هستند.
ویژگی های مزاج گرم و‌تر (دموی)
افراد با مزاج گرم و‌تر دارای حجم خون بالایی هستند، اشتهای زیاد، نبض قوی و خواب خوبی دارند. این افراد تحمل گرمای زیاد و سرمای زیاد ندارند. هم به شیرینی و هم به ترشی علاقه دارند.
مفید: خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر.
مضر: آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، بادمجان، ترشی، سرکه، سیر و چای
خصوصیات روانی: شجاع و جسور، پیشرو و رهبر و به طور معمول انسان‌های آرامی هستند.
مزاج سرد و‌تر (بلغم)
اغلب چاق و پرچربی هستند. پوست سفید و مو‌های کم پشت دارند. تشنه نمی‌شوند و دهان مرطوبی دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به مصرف گرمی‌ها مثل شیرینی و ادویه دارند.
مفید: خرمای خشک، انبه، سیب، به، توت، انجیر، انگور، کشمش، هویج، کرفس، زنجبیل، دارچین و زیره.
مضر: مصرف کاهو، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، مرکبات و کیوی، هلو، زردآلو، شلیل، قارچ، ذغال اخته، آش، سوپ ماهی، کله پاچه.
خصوصیات روانی: این افراد کم انرزی و کند هستند. معمولا صبور و آرام هستند.
مزاج سرد و خشک (سودا)
اغلب سفید پوست، ضعیف و کمبود انرژی در آن‌ها شایع است، در هوای سرد به راحتی گرم نمی‌شوند، میل زیادی به خواب دارند.
مفید: گوشت گوسفند، خروس و شتر، نمک دریا، نبات سفید، نعنا و روغن کنجد، کلم، جوانه گندم، ماش، پسته، بادام، گردو، چای دارچین.
مضر: گوشت گوساله، ماهی، دس، گشنیز، لوبیا، بادمجان و سبزیجاتی مثل خیار، کاهو، گوجه فرنگی و میوه‌هایی مثل موز و کیوی.
خصوصیات روانی: افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه گر، خونسرد و درون گرا.
توصیه طب سنتی
در پاییز آب کمتری بنوشید و اگر خواستید آب بخورید حتما بگذارید آب با دمای محیط عادت کند و بعد آن را بنوشید. در این فصل آب سرد نخورید.
اگر خواستید گوشت بخورید حتما با ادویه‌های گرم میل کنید؛ زیرا گوشت مزاج سرد دارد.
زیاد ورزش کنید.
در این فصل باد صبا از شرق می‌آید بنابراین باید خود را بپوشانید.
به اندازه بخوابید. افرادی که در این فصل خواب زیادی باید داشته باشند سردمزاجند بنابراین باید در این فصل خوابشان را زیاد کنند.
منبع:برترین‌ها