آنطور که کارشناسان می گویند تا ۳۰ سال آینده ۴۶ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کرمان ،نگاهی که به اطراف خودمان بیندازیم ،می توان به آسانی خانواده های تک نفره را به وفور
زیاد به گذشته های دور نمی‌رویم ،صحبت از ۳۰ سال قبل می کنم ،درجمع یک مهمانی خانوادگی ،چیزی حدود ۲۰ تا ۲۵ بچه قد و نیم قد وجود داشت که سر و صدای آنها کوی و برزن را زیرو رو می کرد .
پدر و مادرها هم در هر برخورد با آشنا و دوستی که داشتند، اول حال بچه‌ها را جویا می شدند و این که حالا چند تا بچه داری و عروس و داماد هم شدن یا نه ؟
آنها به این جمعیت به عنوان سرمایه و ارزش نگاه می کردند ،البته سختی روزگار و کمبودها ، کم نبود، اما با همان آب باریکه خودشان زندگی می کردند. پینه های دست پدرها و مادرهای خانه‌دار، نشان از رضایت آنها از روزگار و دیدن اولاد خود می داد و خوشحال بودند که بچه هایشان به قول معروف دوروبرشان هستند و خانه "سوت و کور " نیست.
سبکی که تغییر کرده است
زوجی که ده سال از ازدواج آنها گذشته است، هنوز بچه دار نشده اند.
می گویم : مشکل باروری دارید؟
جواب ،خیر است و علت را نداشتن آمادگی و تفاهم برای به دنیا آوردن بچه اعلام می‌کنند.
خانم که به سختی حاضر به مصاحبه است ،می‌گوید :حالا بچه می خواهم چه کار کنم ،هنوز جوانم و وقت زیاد است ،حوصله بچه داری و تَر وخشک کردن ندارم .
سگ فانتزی خودش را که "جِسیکا " نام دارد در بغل می گیرد و می رود،
سئوال های ناتمام من مانده است.
از حدود ۲۰ زن و مرد جوان سئوال های مشابهی را در مورد تَک فرزندی یا بچه دوم پرسیدم .
اکثر آنها تک فرزند بودن و حتی حاضر به فکر کردن در مورد بچه دوم هم نبودند .
علت‌های آنها متفاوت وتا حدودی شبیه به هم بود.
اقتصاد نامناسب ،نداشتن شغل و پول کافی ، بی‌حوصلگی و کم تحملی ، نداشتن خانه ، رفاه لازم و برخی نیز حمایت نکردن دولت از فرزند دوم را از جمله دلایل خود اعلام کردند .
اینکه آیا این مسئله یک انتخاب است یا اثرات شرایط موجود، این افراد شرایط وضعیت سخت امروز را بیشتر موثر می دانستند و اینکه مجبور هستند سبک قدیم را نتوانند در پیش گیرند و لاجرم این نوع از سبک را برای خود انتخاب کرده‌اند. البته برخی مثل آقای فتحی که هم خودش و هم خانمش کارمند هستند ،می‌گوید: من و خانمم تا ۳ساعت سه عصر بیرون ازخانه هستیم و به هیچ وجه امکان داشتن فرزند دیگری را نداریم .
از او پرسیدم : شما خودتان چند عمو ، دایی و خاله داشتید ؟
می گوید: سه عمو ، سه عمه و چهار دایی دارم اما متوجه سئوال شما هستم که پسرم در آینده هیچ کدام از اینها را نخواهد داشت و بارها به این مسئله فکر کرده‌ام .
تنهایی او بیشتر ناراحتم می کند و هیچ نشاط و شوری که ما در گذشته داشتیم دراو نمی‌بینم ،اما شرایط ما هم به نحویست که خانمم حاضر نیست کارش را از دست بدهد و حالا تا ۱۲ سال دیگر هم باید کار کند تا بازنشسته شود وسنش در آن زمان بالای ۵۰ سال می‌رود و امکان بچه دار شدن هم نیست .
در شهر که قدم میزنم رد پای تک فرزندها بسیار زیاد است در کنار آنها روزگار چند فرزندی به سر نیامده و تا حدودی دو یا سه فرزند هم به چشم می‌خورد اما این اندک است و غالب خانواده ها را جمعیت اندک در بر گرفته است.
زاد و ولد در روستاها
روستاها همواره به علت شرایط محیطی و ویژگی های ساختاری دارای خانواده های پرجمعیت هستند و بخش زیادی از نیروی کار و چرخه تولید در مزارع با زاد و ولد های زیاد تامین شده است.
اینکه آیا این رویه اکنون در روستاهای استان کرمان ادامه دارد، آقای موسوی پژوهشگر جمعیت‌شناسی می‌گوید :خیر ،متاسفانه جمعیت روستای ما نیز متأثر از شرایط و ترویج غلط فرهنگ تک فرزندی شده است و آمارها نشان از این میدهد از ده سال گذشته به این طرف جمعیت روستایی که در خانواده‌ها تا شش فرزند نیز دیده می‌شد به تدریج کاهش یافته و اکنون به دو بچه رسیده است .
او می‌گوید :این در صورتی است که روستاهای ما دارای فضاهای زیاد و محیط های باز و امکانات بیشتر هستند و مثل زندگی در شهر ،خانواده ها در یک آپارتمان ۶۰ یا ۷۰ متری زندگی نمی کنند و از طرفی اکثر زنان روستایی ما خانه‌دار و پدران نیز دارای درآمدهای متعدد هستند، اما این رویه کاهش موالید اکنون بیشتر مورد توجه قرار گرفته و نگران کننده است و این باور غلط نیز در روستاها اثرات خودش را گذاشته است .
زنگ خطر برای سالمندی
اگرچه مقام معظم رهبری بارها و بارها خطر کاهش جمعیت و سالمند شدن کشور را مطرح و حتی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ سیاست های کلی جمعیّت را هم در ۱۴ بند اعلام ابلاغ کرده‌اند ،اما در عمل آنچه شاهد آن بودیم بی‌توجهی دولت مردان به این مسئله و در اولویت نگذاشتن این برنامه است .
حالا نتایج تحقیقات چند ماه گذشته شورای عالی انقلاب فرهنگی حاکی از آن است که بحران جدی در این زمینه وجود دارد و برای اولین بار نرخ رشد جمعیت کشور به پایین تر از یک درصد رسیده است.
طبق این تحقیقات نرخ رشد جمعیت سال ۹۰ معادل 29/1 درصد بوده ، سال ۹۵ به 24/1 درصد رسیده و سال ۹۸ برخلاف تمام پیش‌بینی‌ها به زیر یک درصد آمده است .
آقای محقق استاد دانشگاه می‌گوید :ما در دهه هفتاد شاهد یک تفکر و برنامه غلط در جامعه بودیم .
اگر مردم فراموش نکرده باشند ،عکسی از یک خانواده تک فرزند مشاهده می‌شد که زیر آن نوشته شده بود "فرزند کمتر زندگی بهتر".
اگر در پارک‌ها هم می رفتید حتی روی سطل های آشغال هم این شعار و عکس به چشم می‌خورد.
وی با بیان اینکه در آن زمان بارها و بارها دلسوزان به این برنامه اعتراض کردند و هشدارها هم دادند، اما کسی گوشش به این صحبت‌ها شنوا نبود.
او می‌گوید :حالا کار به جایی رسیده است که نسل امروز ما اگر از ازدواج نترسد از بچه دار شدن می ترسد و علت اصلی آن اقتصاد است و بالا رفتن ِسن برخی زوج ها ،پیشگیری ها و حتی سقط جنین از پیامدهای این مسئله می باشد .
اینکه میزان سِقط جنین در کشور توسط افرادی که مبادرت به این کار می کنند چه میزان است ، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و نماینده رفسنجان می‌گوید :گزارشات نشان میدهد روزانه دو هزارسقط جنین در کشور روی می دهد .
حجت‌الاسلام حسین جلالی با اعلام اینکه این یک زنگ خطر بزرگ برای جامعه اسلامی ما است می‌گوید : آمار غیر رسمی گویای این است که سالانه در کشور ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار سقط جنین روی میدهد و بسیار تکان دهنده است ، زوج‌ها حاضر هستند هزینه‌های زیادی آن را بپردازند اما بچه‌دار نشوند.
صادق زاده مدیرکل بهزیستی استان کرمان هم می‌گوید: رشد جمعیت سالمندی ما دو و نیم برابر رشد جمعیت است و طبق پیش‌بینی‌ها در سال ۱۴۲۰ سهم سالمندان ما از جمعیت به ۱۹.۴ درصد می‌رسد و اگر همین شرایط حاکم باشد در ۳۰ سال آینده ۴۶ درصد جمعیت ما را سالمندان تشکیل خواهد داد.
وی اضافه می کند :جمعیت سالمندی ما در استان کرمان نسبت به جمعیت اکنون حدود ۹ درصد و در کشور ۱۰.۶ درصد است که در ۳۵ سال گذشته دو برابر شده است .
مشوق ها و الگوها
آیا کاهش موالید فقط در کشور ما دیده می‌شود ودیگر کشور برای این مسئله چگونه برنامه ریزی کرده اند؟
در جواب این سوال دکتر محمد احسانی استاد دانشگاه می‌گوید: کاهش زاد و ولد صرف کشور ایران نیست و در دهه های گذشته بسیاری از کشورها با آن مواجه بودند.
اما اینکه آیا آنها توانسته اند برنامه‌ای برای افزایش موالید داشته باشند، باید گفت : بله.
این استاد دانشگاه می افزاید:وقتی یک زوج جوان در کشور ما ازدواج می کند در حالی که نه خانه دارد ، نه شغل ثابت با درآمد کافی ونه حمایت‌های لازم از این زوج صورت می‌گیرد ،چگونه می توانند با آسایش و رغبت خاطر به سمت فرزندآوری یا چند فرزند آوری روی آورند.
کدام مشوق یا مشوق ها از آنها حمایت می‌شود ؟
وی ادامه میدهد:در بسیاری از کشورها که با خطر کاهش موالید و پیر شدن جمعیت روبه‌رو بوده اند، انواع برنامه و مشوق های بلند مدت و دلگرم‌کننده برای زوج ها و حتی افراد چند فرزند در نظرگرفته اند.
افزایش حقوق ،پرداخت‌های ویژه ، اختصاص وسایل رایگان برای کودک ، اختصاص رایگان پرستار، حمایت‌های بیمه‌ای ، خانه رایگان و مرخصی های بلندمدت بخشی از این مشوق هاست که در نظر گرفته شده و البته بسیار موثر و کارساز نیز بوده است.
وی اضافه می‌کند: هرگاه در جامعه حداقل ۷۰ درصد از جمعیت در بازه سنی 15 تا 64 سال قرار گیرند به این وضعیت، فرصت پنجره جمعیت گفته می‌شود. حالا این پنجره جمعیت فرصت طلایی برای اصلاح ساختارهای جمعیتی و همچنین رشد و پیشرفت شتابان یک کشور است که اگر از این فرصت استفاده نشود، آینده کشور در یک تهدید بزرگ قرار می گیرد.
نکته :
جمعیت استان کرمان اکنون حدود ۳ و نیم میلیون نفر است و رد پای پیری در گوشه گوشه استان به چشم می‌خورد، حالا اگر عصا هم نداشته باشی، رنگ رخسار خبر میدهد از سِر ضَمیر.
در این اوضاع و احوال از چند ماه قبل مجلس شورای اسلامی طرح "جوانی جمعیت و حمایت از خانواده‌ها" را به تصویب رسانده است و قرار است به مدت ۷ سال به طور آزمایشی آن را در کشور اجرا کند.
در این طرح قانون گذار مزایای زیادی در حوزه های مختلف در نظر گرفته و تلاش کرده با دادن تسهیلات اشتغال ،مسکن ،تأمین فضای مناسب برای مادر و کودک، آموزش مادران ، حمایت از مادران باردار و درمان ناباروری بخشی از مشکلات و دغدغه‌های زوجین را برطرف کند .
در این طرح برای خانواده ای که تعداد فرزندان خود را بیشتر کند حق تاهل و حق اولاد سرپرست خانوار به صورت تصاعدی افزایش می یابد .
این طرح پس از چندین بار بررسی بلاخره به تصویب شورای نگهبان هم رسید و آنطور که کارشناسان گفته اند، امیدهای بسیاری به این طرح دارند تا از فرصت پنجره طلایی جمعیت برای موالید، بیشترین استفاده را بُرد.
خانواده های پُرجمعیت وپُرنشاط هویت ایرانی هاست که نباید فراموش شود.
نویسنده :سید امان الله احمدی زاده
متولیان امور باید به فکر این امور باشند