عملیات ذوالفقاری آبادان نخستین شکست دشمن بعثی در دوران دفاع مقدس بود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آبادان،در کنار ساحل زیبای رودخانه بهمن شیر قدم میزنم و به یاد خاطراتی هستم که در آنسوی این رودخانه نیروهای ارتش حزب بعث سنگر گرفته و جزیره آبادان را محاصره کرده بودند،به یاد آن روزهای تلخ اما پر عبرت ، به آنسوی رودخانه نگاه میکنم و به یاد می آورم آنروزهایی را که آبادان از همه سو مورد هجوم ادوات جنگی دشمن بود تا شاید مقاومت مردم این شهر را سست کند،روزهایی که پر افتخار ترین روزهای این شهر بوده و خواهد بود.
آری در روزهای سخت است که میتوان افتخار کسب کرد و این روزهای بسیار سخت بر مردم شهرو جزیر آبادان در یک محاصره طولانی سپری شد اما آنها با مقاومت شان عبرتی شدند برای همه تاریخ این مرز و بوم.
موقعیت جغرافیایی شهر آبادان :
شهر آبادان در جنوب غربی استان خوزستان در جزیره ای به همین نام قرار دارد، این جزیره به واسطه وجود اروندرود و در غرب، رودخانه بهمنشیر در شمال و شرق ، و نیز خلیج فارس در جنوب آن بوجود آمده است. .
طول این جزیره حدود ۶۸ کیلومتر، پهنای آن بین ۳ تا ۲۰ کیلومتر و ارتفاع بالاترین نقطه ی آن ۳ متر از سطح دریا است .
در این جزیره بزرگ شهر آبادان قرار دارد که از جانب شمال به شهرستانهای شادگان و خرمشهر از شرق به بندر ماهشهر و رودخانه بهمنشیر، از جنوب به خلیج فارس و از غرب به مرز ایران و عراق و اروند محدود است ، اروندکنار، بهمنشیر و کارون مهم ترین رودهای منطقه محسوب می شوند، آبادان به شکل جزیره ای در کنار خلیج فارس قرار گرفته و دارای آب و هوای اقلیمی گرم و مرطوب است.
اهمیت اشغال آبادان برای دشمن
نیروهای ارتش حزب بعث پس از اشغال خرمشهر در چهارم آبان سال ۱۳۵۹ به سرعت به پیشروی خود ادامه دادند و آبادان رابه محاصره کامل خود درآوردند، ارتش حزب بعث در ۴۰ روز اول جنگ نه شهر را اشغال کرد و در صدد اشغال شهر آبادان بود، اما روند پیروزی‌های حزب بعث به دیوار مستحکمی برخورد کرد.
نیروهای حزب بعث برای اینکه پیشروی‌های خود را در جنوب خوزستان ادامه دهند مجبور بودند آبادان را اشغال کنند، زیرا در صورت پیشروی بیشتر نیروهای دشمن در جنوب خوزستان، آبادان در پشت نیروهای دشمن قرار میگرفت و این امر از نظر نظامی برای دشمن بسیار خطرناک بود، لذا دشمن هم به خاطر اهمیت سوق الجیشی و استراتژیک جزیره و شهر آبادان، و هم به دلیل پیشروی راحت‌تر در جنویب خوزستان، همه نیروهای خود را متوجه اشغال آبادان کرد.
علت انتخاب منطقه ذوالفقاری
منطقه ذوالفقاری در کم عرض‌ترین نقطه جزیره آبادان قرار دارد، لذا اگر دشمن در حمله به منطقه ذوالفقاری موفق میشد، می‌توانست عرض جزیره آبادان را طی کند و خود را به اروند رود برساند، و این جزیره را به دونیمه تقسیم کند که این امر اشغال شهر و جزیره آبادان را بسیار آسان می‌کرد.
نخستین شکست دشمن در دوران جنگ تحمیلی
سردار مکی یازع از فرماندهان دوران دفاع مقدس در این زمینه میگوید: ارتش حزب پس از محاصره آبادان و تصرف روستای سادات در حومه آبادان و همچنین پس از عبور از رودخانه بهمن شیر، سعی کرد از منطقه ذوالفقاری و از محدوده‌ای که امروزه ذوالفقار ۱۱۶ نامگذاری شده وارد جزیره آبادان شده و این جزیره را به اشغال خود درآورد؛ که در این حین یکی از اهالی به نام دریاقلی سورانی متوجه تحرکات شبانه دشمن شد و فرماندهان و نیروهای مردمی را از هجوم دشمن با خبر کرد، لذا نیروهای نظامی و بویژه نیروهای مردمی به مقابله با نیروهای دشمن برخواستند و نخستین شکست در دوران جنگ تحمیلی به نیروهای دشمن وارد شد.
وی افزود: نیروهای دشمن در این عملیات ۲۰۰ کشته و ۲۱ اسیر را متحمل شدند، و نیروهای دشمن که با ادوات نظامی کامل وارد جزیره آبادان شده بودند در تا غروب نهم آبان شکست خورده و از جزیره آبادان بیرون رانده شدند.
سردار مکی یازع در مورد عملیات ذوالفقاری آبادان میگوید: عملیات ذوالفقاری تنها عملیات مردمی بود که در ایران در طی دوران جنگ تحمیلی انجام شد، زیرا حضور نیروهای مردمی در این عملیات بسیار بیشتر از نیروهای نظامی بود، و در واقع این نیروهای مردمی بودند که این عملیات را به سرانجام رساندند.
گقتنی است قهرمان این عملیات، دریاقلی سورانی، که مردم را از هجوم دشمن مطلع کرده بود چند روز پس از واقعه کوی ذوالفقاری بر اثر انفجار گلوله خمپاره، پای راستش را از دست داد و سرانجام بر اثر جراحات وارده به شهادت رسید.
عبدالحسن بنادری از فرماندهان دوران دفاع مقدس هم در مورد این عملیات گفت: این عملیات تقابل نابرابرنیرو‌های دشمن بعثی با مردم و نیروهای ارتش و سپاه بود، زیرا نیروهای ما تجهیزات بسیار کمی داشتند در حالی نیروهای بعثی از تجهیزات بسیار مدرنی استفاده میکردند، نیروهای دشمن سعی کردند با عبور از رودخانه بهمن شیر و ورود به جزیره آبادان شهر آبادان را بطور صددر صد محاصره کنند و خود را به رودخانه اروند برسانند، خوشبختانه یکی از اهالی به نام دریاقلی سورانی متوجه این اقدام دشمن می‌شود و ابتدا مسجد محل و سپس مقر فرماندهی را مطلع میکند و همین امر موجب هجوم شهروندان مستقر در شهر به سمت منطقه ذوالفقاری می‌شود و مدافعان شهر با نیروهای پیشقراول بعثی که همه از نیروهای تکاور و بسیار ورزیده بودند درگیرمیشوند و مقاومت جانانه مردم شهر موجب شکست نیروهای بعثی شد.
وی افزود: اگر دشمن موفق به اشغال جزیره آبادان میشد، بازپس گیری آن کاری بسیار سخت و دشوار بود و بحمدالله دشمن در این اقدام خود با کمک نیروهای مردمی وارتش و سپاه عقیم ماند.
گلوله باران شدید شهر توسط دشمن
دکتر رحمانیان پزشک عمومی و از رزمندگان و مدافع آبادان در دوران دفاع مقدس نیز در این زمینه گفت: بنده به اتفاق سه تن دیگر از برادرانم و همچنین پسر خاله ام در آبادان مشغول دفاع از شهر بودیم، در حین عملیات ذوالفقاری ما مجبور به حفظ سنگر خود در صدا و سیمای مرکز آبادان واقع در حاشیه اروند رود، بودیم، ولی یکی از برادرانم به اسم خسرو که در آن موقع ۱۶ سال داشت به منطقه ذوالفقاری رفت و پس پیروزی مردم بر ارتش بعث شرح ماوقع را برایمان توضیح داد.
این رزمنده دیروز و این پزشک امروز افزود: خوب به یاد دارم که در همان لحظات حمله دشمن به منطقه ذوالفقاری نیروهای ارتش بعث بشدت از همه طرف با آتش توپخانه شهررا میکوبیدند و گلوله باران دشمن بر شهر بسیار شدید وغیر قابل توصیف بود، همه جای شهر زیر آتش توپخانه دشمن بود و آبادان بشدت گلوله باران میشد تا شاید از این طریق مقاومت مردم در برابر نیروهای مهاجم بعثی را در هم بشکنند، ولی خوشبختاننه نیروهای مدافع شهر که اکثر آنان نیروهای مردمی و مردم حاضر در شهر بودند با حداقل تجهیزات موفق شدند دشمن را شکست دهند و آبادان را از یک سقوط حتمی نجات دهند.
پیروزیی که به نام مردم ثبت شد
رضا جوشی یکی از رزمندگان حاضر در عملیات ذوالفقاری در مورد این عملیات گفت: اگر مقاومت مردم در شهر در برابر نیروهای دشمن نبود شهر آبادان و جزیره آبادان اشغال میشد.
وی افزود: نیروهای عراقی شبانه با احداث پل شناور از روی رودخانه بهمن شیر عبور کردند و وقتی که دریاقلی سورانی مردم و فرماندهان را از هجوم بعثی‌ها با خبر کرد همه به سرعت به سمت منطقه ذوالفقاری آمدیم و دیدم که نیروهای ارتش بعث درحال سنگر سازی و استحکام مواضع خود هستند، اما حمله جانانه مردم و نیروهای نظامی که تجهیزات بسیار اندکی داشتند موجب شد که دشمن شکست سختی را متحمل شود و در واقع باید گفت این نخستین شکست دشمن دردوران دفاع مقدس بود که البته مردم و مدافعان مردمی شهر در آن نقش پر رنگی داشتند.
عملیات ذوالفقاری سدی در برابر پیشروی دشمن
نیروهای دشمن که نتوانستند جزیره و شهر آبادان را اشغال کنند در اطراف جزیره آبادان و در آن سوی رودخانه بهمن شیر زمین گیر شدند و جرات پیشروی به سمت شهر‌های شادگاه، بندرامام خمینی و ماهشهر را نداشتند، و همین امر مقدمه‌ای شد برای عملیات بزرگ ثامن الائمه یا همان شکست حصر آبادان و نیز پیروزی‌های بعدی؛ و حالا پیروزی...
حال وقتی در ساحل زیبای بهمن شیر قدم میزنیم قدر همه رشادت‌ها و جوانمردی‌هایی را که رزمندگان ما در این خطه از خود نشان دادند میدانیم.
میدانیم که اگر مقاومت برادران و خواهران ما در شهر نبود سرنوشت جنگ به گونه‌ی دیگری رقم میخورد، جنگی نابرابر دشمنی که همه چیز داشت جز ایمان و شجاعت در مقابل مردمی که بزرگترین قدرتشان ایمان و شجاعت شان بود.
آری ذوالفقاری وآبادان به دست دشمن نیافتند تا ما امروز با غرور در ساحل این رودخانه‌ی زیبا قدم زنان فریاد بزنیم که ما پیروز شدیم.
شاپور زبردست