ایران همواره بر امنیت درونزا، بومی و منطقهای تاکید داشته و معتقد است کشورهای منطقه میتوانند در یک سازوکار و نظم امنیتی منطقهای با همکاری نزدیک، صلح و ثبات پایدار را در افغانستان و منطقه تامین کنند.
دور اول نشست همسایگان افغانستان به میزبانی پاکستان به صورت مجازی در چهاردهم شهریورماه در سطح نمایندگان ویژه و در هفدهم شهریوماه سال جاری در سطح وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان برگزار شده بود.
در بیانیه پایانی اجلاس نخست آمده بود؛ همسایگان در فضای تفاهم متقابل و با رویکردی سازنده به گفتگو پرداخته و بر این مواردی، چون لزوم ایفای نقش موثر مردم افغانستان در آینده این کشور، حراست از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی، تشکیل دولت فراگیر و عدم تهدید و مداخله سایر کشورها تاکید شد.
بر همین مبنا؛ نشست تهران نیز با تمرکز بر همین موضوعات و با هدف اجراییسازی آن از طریق تشریک مساعی و تقویت همگرایی منطقهای با محوریت عدم دخالت نیروهای فرامنطقهای برگزار شد.
ایران به عنوان یکی از همسایگان افغانستان که مستقیماً از حوادث این کشور تأثیر میپذیرد، اهمیت زیادی برای تقویت همکاریهای منطقهای برای کمک به روند صلح در افغانستان قائل است و چنانچه قبلا نشان داده، در تمامی مقاطع حساس و سرنوشتساز تاریخ افغانستان در کنار ملت افغانستان بوده است.
در دولت سیزدهم نیز با توجه به اینکه یکی از ارکان سیاست خارجی کشور، گسترش روابط با همسایگان عنوان شده، به طریق اولی موضوع افغانستان و کمک به تحقق صلح، شکوفایی و امنیت آن در دستور کار قطعی دولت قرار دارد، خاصه اینکه ایران همواره بر امنیت درونزا، بومی و منطقهای تاکید داشته و معتقد است کشورهای منطقه میتوانند در یک سازوکار و نظم امنیتی منطقهای با همکاری نزدیک، صلح و ثبات پایدار را در افغانستان و منطقه تامین کنند.
برای تحقق اهداف این نشست، اما الزاماتی وجود دارد:
نخست؛ راهحل برونرفت افغانستان از چالشهای جاری را تنها باید در گفتگوهای بینالافغانی بدون مداخله خارجی جست، پس تلاش همه طرفها برای تشکیل دولتی فراگیر با مشارکت همه گروههای قومی-مذهبی ضروری است.
دوم؛ افغانستانِ باثبات، امن، توسعهیافته و با اقتصادی شکوفا، قطعا تامینکننده منافع همه همسایگان نیز خواهد بود، پس همگرایی و داشتن نگاه معطوف به حل مسئله از سوی همه همسایگان الزامی است.
سوم؛ برای جلب و تامین نظر همه آحاد مردم و اقشار مختلف در افغانستان، ضروری است گروه حاکم چنانچه پیشتر وعده داده بر ایفای تعهدات غیرقابل انکار خود از جمله تامین امنیت همه گروههای مذهبی و قومی، مبارزه با گروههای تروریستی و تضمین آزادیهای فردی و اجتماعی به ویژه حقوق زنان متعهد باشد.
چهارم؛ برای میزبانی بهتر از مهاجرین افغان در کشورهای همسایه، کمکهای مالی و سیاسی جامعه بینالمللی اعم از دولتها و نهادها به کشورهای میزبان ضروری است و هیچیک نباید از نقش و سهم خود در این مسئله شانه خالی کنند.
پنجم؛ ارسال کمکهای بشردوستانه به افغانستان از دیگر الزامات این مسئله است و همه باید مانند ایران در این بخش فعال باشند.
ششم؛ خطر بازگشت مجدد داعش در افغانستان و ضرورت مبارزه مشترک با پدیده تروریسم به ویژه از سوی کشورهای منطقه الزام دیگری است که همسایگان و گروه حاکم بر افغانستان باید بدان متعهد باشند.