از زمان مذاکرات برجام این سوال مطرح بوده( و البته به صورت درخواست از سوی طرف مقابل مطرح می شد) که آیا مذاکرات تنها به موضوع هسته ای محدود شود و یا اینکه به سایر مسائل مورد اختلاف هم تعمیم داده شود؟
با توجه به اینکه طرف ایرانی به طرف مقابل بخصوص امریکا اعتماد نداشت نمی توانست با این درخواست موافقت کند و همه تخم مرغ هایش را در یک سبد قرار دهد و البته اگر طرف یا طرف های مقابل هم به تعهدات خود عمل می کردند شاید بی اعتمادی طرف ایرانی هم کاهش می یافت و اعتماد به نفس لازم را برای ورود به مذاکرات فراگیر پیدا می کرد.
اما خروج یکجانبه امریکا از برجام در دوره ترامپ و برنداشتن گام های اطمینان آفرین و اعتماد بخش از سوی دولت بایدن هنوز زمینه و شرایط لازم را برای ورود به مذاکرات فراگیر فراهسته ای فراهم نکرده است. با این حال به نظر می رسد یکپارچه شدن ساخت قدرت در داخل این امکان را ایجاد کرده است که طرف ایرانی آمادگی لازم را حتی برای ورود به مذاکرات فراهسته ای و فراگیر پیدا کند. به ویژه اینکه تهران در خصوص توسعه طلبی رژیم صهیونیستی در منطقه و عدول این رژیم از قطعنامه های سازمان ملل و همچنین نقش آفرینی و پیشتازی ایران در مبارزه با تروریسم و حضور نامشروع امریکا در عراق و سوریه و همچنین ارائه طرح 4 ماده ای برای پایان جنگ یمن حرف بسیاری برای گفتن دارد.
ورود به این مذاکرات از این مزیت برخوردار است که بتوان از هم افزایی بین مسائل و موضوعات بهره گرفت و قدرت چانه زنی را تقویت کرد. این موضوع از این جهت نیز لازم به نظر می رسد که طرف یا طرف های مقابل منتظر مذاکرات هسته ای نمانده و اهداف و سیاست های خود را در موضوعات منطقه ای نیز همچنان پیگیری می کنند.
ایجاد پل ارتباطی بین رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهای عربی مانند امارات و بحرین در حوزه خلیج فارس در پوشش توافقنامه های موسوم به توافقنامه های ابراهیمی و یا پیگیری ابعاد غیرفلسطینی طرح موسوم به معامله قرن که از میراث دوران ترامپ به شمار می رود از جمله مصادیق روشن در این زمینه به شمار می رود و این موارد نشان می دهد که اتفاقا رژیم صهیونیستی بیشترین نفع را از خلاء مذاکرات فراگیر برده و در چارچوب زنده نگه داشتن پروژه ایران هراسی, امریکا را در دوره ترامپ به خروج از برجام وا داشت و اکنون هم در دوره بایدن از بازگشت امریکا به برجام جلوگیری می کند.
از این منظر به نظر می رسد ورود ایران به مذاکرات فراهسته ای می تواند ابتکار عمل را از رژیم صهیونیستی بگیرد و مانع از این شود که با نزدیک شدن به کشورهای عربی و غیرعربی آنها را در ائتلاف بندی های خود قرار دهد.
------------------------------------------
احمد کاظم زاده