جنگ، جنگ روایتها است و مخدوش ترین روایت به وارونه جلوه دادن کمک های جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان برمی گردد.
بعد از قرارداد‌های ننگین گلستان و ترکمانچای در دوره قاجار که منجر به جدایی ۱۷ شهر قفقار از ایران شد، این منطقه سرنوشت متفاوتی پیدا کرد تا سال ۱۹۱۷ تزار‌های روسی بر آن حکومت داشتند و بعد از انقلاب روسیه تا ۱۹۹۱ کمونیست‌های اتحاد جماهیر شوری در این منطقه حاکمیت داشتند.
آران، آذربایجان نامیده می‌شود
در سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ بود که برای نخستین بار "محمد امین رسول زاده" با اقتباس از آذربایجان ایران و علی رغم مخالفت‌های زیاد، نام آذربایجان را برای این منطقه انتخاب کرد، نامی که تا آن زمان غالبا برای مناطق شمال ارس استعمال می‌شد "آران" یا "آلبانیا" بود.
گذر تاریخ سرگذشت منطقه را با فروپاشی اتحاد جماهیر شوری، جور دیگری رقم زد؛ ارمنستان، آذربایجان، و گرجستان در منطقه قفقاز جنوبی مستقل شدند.
اما مردم ایران کمی پیش از فروپاشی شوروی و البته بعد از پیام حضرت امام خمینی به گورباچف مبنی بر شنیدن صدای شکسته شدن استخوان‌های کمونیسم، برای آزاد شدن مسلمانان ساکن در شوروی لحظه شماری می‌کردند.
سال ۶۹ آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی نوروز را به مردم جمهوری آذربایجان تبریک گفتند که از اسارت شوری آزاد شده اند و ایران جز نخستین کشور‌هایی است که استقلال جمهوری آذربایجان را به رسمیت می‌شناسد و از همان ابتدا از هیچ کمکی برای برادران هم کیش و هم زبان خود در آذربایجان مضایقه نمی‌کند.
استقلال جمهوری آذربایجان و آغاز مناقشه قره باغ
استقلال جمهوری آذربایجان با مناقشه قره باغ همراه می‌شود و شروع روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان نیز با کمکهای همه جانبه ایران از جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود.
گلی دیپلمات سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان می‌گوید: ایران در آن زمان به تازگی از جنگ با رژیم بعثی صدام فارغ شده و مشکلات عدیده‌ای در داخل کشور داشت، ولی با وجود این مساله اگر کمکهای ایران به جمهوری آذربایجان نبود، حتما وضعیت حاکمیتی جمهوری آذربایجان و استقلال این کشور با مشکلاتی مواجه می‌شد.
ایران؛ یاریگر همسایه نوپا
این تحلیلگر که راوی تاریخ روابط جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران است می‌گوید: کمکهای مستشاری و نظامی جمهوری اسلامی ایران آن هم به درخواست حیدر علی اف رئیس جمهور وقت آذربایجان صرفا بخشی از حمایت‌های ایران از همسایه نوپای خود در مسیر استقلال است.
با فروپاشی کمونیست و انحلال ارتش، نیاز به آموزش نیروهای تازه نفس است.
سردار اسدبیگی که سال‌های ۷۱ و ۷۲ در قالب نیروهای حافظ صلح، به عنوان ناظر در جمهوری آذربایجان حضور داشت، می‌گوید: در سال‌های نخست اعلام استقلال کشور همسایه (حاکمیت جبهه خلق بعد از فروپاشی شوروی سابق و قبل از حاکمیت خاندان علی اف)، نیروهای ایرانی تحت عناوین نیروهای ناظر بر آتش بس، نیروهای آموزشی و مستشاری فعالیت می‌کردند.
حضوری که در قالب قرارداد‌های ایران و جمهوری آذربایجان انجام شده بود، آن هم با بهره گیری از توان فرماندهان ایرانی که تجربه فرماندهی در ۸ سال دفاع مقدس را داشتند.
به گفته سردار اسدبیگی، علاوه بر کمکهای نظامی و مداخلات نظامی و مستشاری در جنگ اول قره باغ از سال‌های ۷۲ تا ۷۴، سه پادگان از طرف وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در اختیار نیروهای ایرانی بود که در نتیجه نزدیک به ۶۵۰۰ نفر نیروی آذربایجانی از آموزش‌های نیروهای ایرانی بهره بردند.
این آموزش‌های نظامی در تقویت ارتش آذربایجان موثر بود و بیشترین پیروزی‌های آذربایجان در جنگ قره باغ مربوط به گردان‌هایی بود که تحت آموزش نیروهای ایرانی بودند.
به گفته وی پشت گرمی دولتمردان جمهوری آذربایجان به فرماندهان ایرانی به قدری بود که "سردار کبیری" در زمان "رسول قلی اف" رئیس مجلس وقت جمهوری آذربایجان در سال‌های ۹۳ و ۹۴ میلادی، در ساختمان مجلس دفتر کار داشت و روابط نظامی دو کشور را هماهنگ می‌کرد.
ایران سایه فاجعه انسانی را از نخجوان رد کرد
نقطه عطف کمکهای ایران، جلوگیری از بروز یک فاجعه انسانی در نخجوان بود.
حسن گلی تحلیلگر مسائل قره باغ می‌گوید: وقتی جنگ قره باغ اتفاق افتاد و نخجوان در محاصره قرار گرفت، راه ارتباطی آذربایجان با مرکزیت باکو با نخجوان قطع شد؛ و ایران بود که با تامین همه نیازمندی‌های نخجوان (حتی نفت مورد نیاز نخجوان) وارد عمل شد.
ایران، ارسال محموله های آرد، تامین انرژی و تامین تمام نیازمندی‌های بهداشتی برای نخجوان را به عهده گرفت.
خسروشاهی که رساله دکترایش به واکاوی زوایای جنگ اول قره باغ اختصاص دارد، این سوال را مطرح می‌کند: وقتی شبه نظامیان ارمنی به راحتی بخش‌هایی از آذربایجان را اشغال کردند آیا نمی‌توانستند با تلنگری نخجوان را که از تنه اصلی جمهوری آذربایجان دور افتاده بود اشغال کنند.
در جریان حفظ نخجوان برای باکو، نیروهای نظامی ایران به دولت ارمنستان اخطار دادند که کوچکترین پیش روی به سمت نخجوان با واکنش ایران همراه خواهد شد.
پشتیبانی ایران از نخجوان، صرفا به آرایش نظامی توپخانه ایران در برابر ارمنستان خلاصه نشد، در حالی که خرمشهر و آبادان ویران و بازسازی اندیمشک آغاز نشده است دولت جمهوری اسلامی ایران با صرف هزینه زیاد جاده مرزی ارس را برای ارتباط نخجوان با جمهوری آذربایجان احداث کرد.
به گفته گلی کارشناس مسائل قره باغ، جاده‌ای در نوار مرزی ارس و از داخل خاک ایران، نخجوان را از طریق جلفا به بیله سوار متصل می‌کرد و با تبادل نیرو و آذوقه، نخجوان را نجات داد.
جاده‌ای که با گذشت یک سال از جنگ ۴۴ روزه آذربایجان و ارمنستان و آزادی اراضی اشغال شده، هنوز هم بستر تردد کامیون‌های نخجوانی است.
کمکهای جمهوری اسلامی ایران، زمانی که حیدرعلی اف رئیس ملی نخجوان بود، نخجوان را به بهشت ارزاق تبدیل کرد، کمک‌هایی که باعث افزایش محبوبیت وی شد و راه را برای تصدی پست ریاست جمهوری وی هموار کرد.
اگر در جنگ اول قره باغ و در منطقه زنگلان و قبادلو، مداخله توپخانه ایران نبود، و ارامنه را عقب نمی‌راند، سرنوشت ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت این دو شهر که در محاصره ارامنه بودند، به تلخی رقم می‌خورد.
اردوگاه آوارگان ایمیشلی، سندی بر حقانیت حمایت‌های ایرانی
پرده‌ای دیگر از کمکهای ایران به جمهوری آذربایجان نوپا، حمایت از آوارگان جنگ بود.
با آغاز جنگ اول قره باغ و قتل عام‌ها در خوجالی، همه نهاد‌های ایرانی به کمک جمهوری آذربایجان آمدند، اردگاه آوارگان "ایمشیلی" در آن سوی ارس سندی بر حقانیت حمایت ایران از آوارگان جنگ اول قره باغ است.
در منطقه بیله سوار و به سمت جمهوری آذربایجان در خط مرزی دشتی است به نام "ایمشیلی".
جعفری آذر که در اوایل دهه ۷۰ کارمند دفتر امور خارجه ایران در شمال غرب کشورمان بود، از سفر هیات‌های مختلفی که با هماهنگی دفتر شمال غرب ایران برای بازدید از اردوگاه ایمیشلی می‌آمدند، صحبت می‌کند و می‌گوید: زمان جنگ افغانستان با شوری و سیل آوارگان افغانی به داخل سرزمین ایران تجربه‌ای بود تا در قضیه فروپاشی شوروی، ایران آوارگان را در خاک کشور جنگ زده مدیریت کند، در منطقه ایمشیلی که کمتر از یک کیلومتر با مرز فاصله داشت.
وی می‌افزاید: طبق توافق ایران با دولت جمهوری آذربایجان، قرار بود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفر در این اردوگاه اسکان داده شوند، کل آوارگانی که توسط اتحادیه اروپا اسکان داده بود شده بودند به ۲۰ هزار نفر نمی‌رسید.
این کارمند سابق وزارت خارجه از مشاهداتش در آن برهه از تاریخ می‌گوید: ظرفیت اردوگاه تا ۱۲۰ هزار نفر هم می‌رسید، آن زمان، برای ارتزاق اعضای این اردوگاه، کوپنی که برای ارزاق یک شهروند تبریزی و ایرانی داده می‌شد، در نظر گرفته می‌شد، همچنین خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی نیز دریافت می‌کردند.
هر چند دولت آذربایجان تحت فشار امریکا به تعهدات خود عمل نکرد، اما همه نیازمندی‌های اردوگاه با آن حجم عظیم جمعیت از طریق کمیته امداد و هلال احمر ۳ استان آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل تامین می‌شد.
رحیم علمی از پیشکسوتان امداد ونجات جمعیت هلال احمر استان آذربایجان شرقی می‌گوید: از جمله اقدامات ما در بدو ورود به منطقه، برپایی اردوگاه‌های امام سجاد و امام حسن در ایمیشلی و صابرآباد و ساعاتلی بود و در مجموع خدمات هلال احمر جمهوری اسلامی ایران روزانه به ۵۰ هزار نفر از آوارگان تعلق می‌گرفت.
امدادگر هلال احمر آذربایجان شرقی به آوارگان جمهوری آذربایجان در جنگ اول قره باغ می‌گوید که جمهوری اسلامی ایران در برخی از اردوگاه‌های خود تا ۲ هزار چادر هم برپا کرده بود این در حالی بود که ترکیه حدود ۱۲ چادر برپا کرده بود.
رئیس وقت جمعیت هلال احمر آذربایجان شرقی که شاهد زنده‌ای بر ارسال تریلی‌های حامل کمکهای دارویی و ارزاق به باکو است در خصوص کمکهای بشر دوستانه این سازمان در جنگ اول قره باغ می‌گوید: کمکهای ایران به مردم جنگ‌زده‌ی جمهوری آذربایجان معطوف به مواد غذایی و سوختی و مایحتاج ابتدایی نبود و اگر کمکهای پزشکی و پزشکان ایرانی آنجا نبود، وضعیت خیلی بغرنج‌تر می‌شد.
محمد حسن لواسانی ادامه می‌دهد: زخمی‌های جنگی آنها برای مداوا به بیمارستان شهداء تبریز اعزام می‌شدند، البته در این میان برخی از پزشکان جمهوری آذربایجان نیز آموزش‌های لازم به ویژه عمل جراحی را نزد پزشکان ایرانی می‌دیدند.
اما پس از مدتی و برقراری آرامش در جمهوری آذربایجان روند حضور سایر کشور در جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود.
بعد از ۴ سال تداوم همکاری های، تسلیحاتی، آموزشی و مستشاری و ایفای نقش حافظ صلحی ایران در خاک جمهوری آذربایجان، پس از مدتی حضور برخی کشورها بیشتر می‌شود.
در حالی که انتقال انرژی آذربایجان به اروپا از مسیر ایران، ارزان ترین، راحت‌ترین و امن‌ترین مسیر بود با سنگ اندازی‌های آمریکایی ها، خط لوله با هزینه چندبرابری، برای رسیدن به اروپا، مسیر باکو_تفلیس _جیهان را در پیش می‌گیرد.
تهران حامی تمامیت ارضی باکو
در بررسی تاریخچه حمایت‌های دیپلماسی ایران از جمهوری آذربایجان باید یادآور شد: در حوزه دیپلماتیک حتی زمانی که بخشی از خاک جمهوری آذربایجان در اشغال ارمنستان بود، ایران همواره در جوامع بین المللی به تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان رای مثبت داده است.
خسروشاهی کارشناس قفقاز به واسطه تحقیقی که در مورد کمکهای ایران به آذربایجان کرده است روزنامه‌های سال‌های جنگ را بررسی کرده است.
تیتر‌های اصلی روزنامه‌های سال‌های ۷۰ تا ۷۲ به حمایت‌های سیاسی و اعتقادی از جمهوری آذربایجان اختصاص دارد، آن هم در قالب خطبه‌های نماز جمعه تهران، قم، تبریز، اردبیل، مشکین شهر و ارومیه.
شاه بیت حمایت ایران از آذربایجان به حمایت مقام معظم رهبری از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان مربوط می‌شود، آن هم در سال ۷۲ همزمان با جنگ اول قره باغ و در سفر به تبریز در استادیوم این شهر.
مقام معظم رهبری با اشاره به قره باغ بر لزوم آزادی همه اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان تاکید کردند.
مقام معظم رهبری در پیام به کنگره حج ۷۲ و ۷۳، دیدار با کارگزاران حج ۷۲ و سخنرانی در افتتاحیه اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران، حمایت‌های علنی جمهوری اسلامی ایران از مردم جمهوری آذربایجان را اعلام می‌کند.
جنگ اول قره باغ به پایان می‌رسد، اما با گذشت سالها، مناقشه قره باغ، محوری‌ترین موضوع بین دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان است.
ایران پایبند به اصول همجواری
ایران در این مدت سعی می‌کند، به سبب حسن همجواری، روابط خود را برمبنای برادری و دوستی با جمهوری آذربایجان حفظ کند، از طرفی در کنار جمهوری آذربایجان و ترکیه، با ارمنستان نیز به عنوان کشور همسایه که یکی از راه‌های دسترسی ایران به اتحادیه اروپا است، ارتباط دارد.
در این مدت، تامین سوخت جمهوری آذربایجان و لغو یک طرفه روادید از سوی ایران، با نگاه حمایتی از مردم جمهوری آذربایجان و رونق اشتغال مرزنشینان، از گزینه‌هایی است که در لیست بلندبالای کمکهای ایران به جمهوری آذربایجان قرار می‌گیرد.
آغاز جنگ دوم قره باغ
می‌رسیم به سال ۹۹، و آغاز جنگ دوم قره باغ و ایفای نقش ایران در قبال دو همسایه خود.
خسروشاهی می‌گوید: مقام معظم رهبری صریح‌ترین موضع ایران در قبال دو طرف را همزمان با ۱۷ ربیع الاول اعلام کردند.
به گفته این پژوهشگر مسائل قفقاز، مواضع رهبر انقلاب اسلامی در این سخنرانی بر ۵ اصل تاکید داشت: اولا، جنگ مقوله خانمان سوزی است و باید متوقف شود، ثانیا، این اراضی برای جمهوری آذربایجان است و باید به جمهوری آذربایجان برگردد.
رهبر معظم انقلاب در سومین اصل تاکید کردند که حقوق ارامنه ساکن در این منطقه محترم شمرده شود و اصل چهارم نیز این بود که طرفین باید به مرز‌های بین المللی برگردند و هیچ تغییر ژئوپلوتیکی در این منطقه نباید اتفاق بیفتد.
پنجمین اصل مورد تاکید رهبر انقلاب مربوط به حضور عناصر تکفیری در این جنگ بود که یادآور شدند: این عناصر حق نزدیک شدن به مرز‌های ایران را ندارند و جمهوری اسلامی ایران در صورت مشاهده برخورد خواهد کرد.
آتش بس و آزادی اراضی اشغالی
جنگ ۴۴ روزه سال ۹۹ منجر به آزاد سازی بخشی از اراضی اشغالی آذربایجان می‌شود، با آزادی بخش‌های اشغال شده، ایران استقبال می‌کند و بیانیه ائمه جمعه استان‌های شمال غرب کشور در اول جنگ موید این موضوع است.
در پایان این جنگ، الهام علی اف سرخوش از پیروزی، مرز‌های ایران را با دست نشان داده و می‌گوید: این مرزها، مرز‌های صلح و دوستی است.
او همچنین در پایان جنگ و در مصاحبه با رسانه‌های مختلف اعم از ترکیه و اسپانیا، در پاسخ به سوالات مشکوک خبرنگاران که قصد القاء کمک ایران به ارمنستان را دارند، با صراحت اعلام می‌کند: "جمهوری اسلامی ایران با بستن مرز‌های خود برای ارسال سلاح به ارمنستان، به ما کمک کرد، و ما از ایران سلاح خریدیم".
در حالیکه مواضع الهام علی اف مبنی بر برادری و دوستی با ایران اتخاذ می‌شود، زمزمه‌های حضور اسرائیل در منطقه تقویت می‌شود.
شواهد نشان می‌دهد، رژیم صهیونیستی به دنبال انتقام گیری از جبهه مقاومت، با بهانه‌هایی به حضور در این منطقه راغب است.
رژیم صهیونیستی؛ آتش بیار معرکه
دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان وقتی روابط دیپلماتیک خوبی داشته باشند، نقشه اسرائیل عملی نخواهد شد، پس برای اینکار سفیر رژیم صهیونیستی در باکو آتش بیار اصلی معرکه اختلافات ایران و آذربایجان می‌شود و با ارائه مشاوره‌هایی دولتمردان این کشور را به اشتباه محاسباتی می‌کشاند.
رد پای اسرائیل در ترور دانشمندان ایرانی
در تائید پایگاه‌های غیر رسمی اسرائیل در آذربایجان می‌توان به ایفای نقش اسرائیل در ترور دانشمندان ایران و ساقط شدن پهپاد‌هایی در آسمان ایران که توسط صهیونیست‌ها از جمهوری آذربایجان برخواسته بود اشاره کرد و این برخلاف قوانین همجواری است.
مصطفی خوش چشم کارشناس مسائل بین الملل می‌گوید: صهیونیست‌ها بار‌ها از آذربایجان، پهپاد به ایران فرستاده اند که یک بار نوع هرمس را داخل ایران زدیم و سرقت اسناد هسته‌ای هم کار آنها بود.
حتی در بررسی پرونده ترور دانشمندان هسته‌ای نیز شواهد حاکی از آن است که ضارب توسط نیروهای رژیم صهیونیستی آموزش دیده است و از این کشور همسایه وارد ایران شده بود.
باوجودی که رژیم صهیونیستی از خاک جمهوری آذربایجان برای اقدامات خرابکارانه و ضد امنیتی در منطقه و ایران استفاده می‌کند، اما ایران سعی می‌کند همسایه خود را مجاب کند تا وارد این بازی نشود.
آغاز بازسازی‌ها در قره باغ
باز برگردیم به موضوع پایان جنگ دوم قره باغ و آغاز بازسازی‌ها.
خسروشاهی پژوهشگر مسائل قفقاز می‌گوید: در یک تصمیم درست، جمهوری آذربایجان تصمیم می‌گیرد، بازسازی این شهر‌های آزاد شده را از صفر شروع کند و شهر‌های هوشمندی در این اراضی بسازد، بودجه سنگینی هم برای سال ۲۰۲۱ برای این موضوع اختصاص داده می‌شود.
با وجود اینکه جمهوری آذربایجان با وزارت دفاع ایران مذاکراتی برای مین روبی از اراضی تازه آزاد شده دارد، بعد از کلی مذاکره قرار داد مین روبی را با یک شرکت ترکیه‌ای امضا می‌کند.
حتی رایزنی‌هایی برای حضور شرکت‌های فنی مهندسی ایرانی در بازسازی صورت می‌گیرد، اما به سرانجام نمی‌رسد.
گفته می‌شود جمهوری آذربایجان نخستین قرارداد بازسازی آن هم در یکی از روستا‌های هم مرز با شهر خدافرین را به یک شرکت اسرائیلی واگذار می‌کند، شرکتی که ادعا دارد، مزرعه هوشمند پرورش گاو میش راه اندازی خواهد کرد.
کارشناسان در پی برنده شدن یک شرکت اسرائیلی در این مناقصه می‌گویند: رژیم صهونیستی وقتی مدعی ساخت مزرعه هوشمند با تجهیزات مدرن می‌شود، آن هم در جدار مرزی با ایران، در تدارک برای برپایی ایستگاه جاسوسی در نردیک مرز است.
تحلیلگران مسائل بین الملل معتقد هستند که اسرائیل در منطقه شامات از جبهه مقاومت زخم خورده است و مدت‌ها است برای خالی کردن زهر خود و نزدیک شدن به مرز‌های ایران، در این منطقه سرمایه گذاری می‌کند، سرمایه گذاری در پوشش‌های کشاورزی، اقتصادی و نظامی است، تا ریشه‌های خود را در منطقه محکم کند.
از سوی دیگر، پیگیری می‌شود با طرح کریدور زنگه زور، بخشی از مرز ارمنستان با ایران که از گمرک نوردوز می‌گذرد تغییر یابد.
کارشناس قفقاز می‌گوید تنوع ارتباطی ایران به اروپا به سه کشور جمهوری آذربایجان، ترکیه و ارمنستان مربوط می‌شود و در تلاش هستند مسیر ارتباطی ایران از ارمنستان را قطع کنند.
با همه سعه صدری که ایران در قبال همسایه خود نشان می‌دهد، جمهوری آذربایجان این بار با نقض کنوانسیون حقوقی دریای خزر، مانور دریایی با مشارکت ترکیه برگزار می‌کند.
این در حالی است که طبق توافق سران کشورهای حاشیه‌ای دریای خزر هیچ کشوری غیر از کشورهای حاشیه دریای خزر، حق حضور در دریای خزر را ندارد.
اعتراض ایران به این رزمایش با واکنش جمهوری آذربایجان مواجه می‌شود؛ اما به فاصله کمی بعد از آن مانور مشترک سه کشور پاکستان آذریجان و ترکیه در شهر شوشا برگزار می‌کند.
طبق تحلیلی که خسروشاهی ارائه می‌دهد، این رزمایش سه جانبه، تمرین تغییر ژئوپولتیک منطقه را مخابره می‌کند، حال آنکه ایران بار‌ها تاکید کرده است که ژئوپولتیک منطقه نباید آسیب ببیند.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران، رزمایش فاتحان خیبر را در مرز‌های شمال غرب خود برگزار می‌کند.
همین چند وقت پیش، روابط ایران و جمهوری آذربایجان با بازداشت دو راننده ایرانی در مسیر اصلی ترانزیت کالا میان دو کشور در منطقه قره باغ خبرساز می‌شود.
امیرعبدالهیان وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگوی تلفنی با همتای خود در جمهوری آذربایجان تاکید می‌کند دو کشور باید مانع سوء تفاهم در مناسبات فی مابین شوند و شایسته است به سرعت روابط خود را در مسیر درست و روبه رشد ادامه دهند. البته پس از مدتی این دو راننده آزاد شدند.
در این میان، متهم کردن ایران به قاچاق مواد مخدر، مودت و برادری را نشانه رفته است.
حجت الاسلام نظری در واکاوی تحولات اخیر قره باغ، می‌گوید: رژیم صهیونیستی پس از سیلی محکمی که در بلندی‌های جولان خورده است، سعی دارد، در این منطقه در نزدیکی مرز‌های ایران حضور داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: وقتی نظام سلطه در عراق، سوریه و افغانستان تحقیر شدند و در باتلاق بلندی‌های جولان زمین گیر شدند، می‌خواهند با تغییر منطقه عملیات، نقشه خود را اجرا کنند.
او یادآور می‌شود:، اما واقعیتی که رژیم جعلی اسرائیل در این محاسبات خود نادیده گرفته این است که مردم مسلمان جمهوری آذربایجان اجازه شیطنت به صهیونیست‌ها را نخواهد داد در ضمن ایران با اقتداری که دارد پیام خود را ارسال کرده است.
گلی نیز به اشتراکات تمدنی، تاریخی، عاطفی و فرهنگی و مذهبی مردم ایران و جمهوری آذربایجان اشاره می‌کند و می‌افزاید: متاسفانه این اشتراکات از دید دولتمردان جمهوری آذربایجان نادیده گرفته شده است.
امنیت عاریتی نیست
رهبر معظم انقلاب اسلامی در ارتباط تصویری با مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح در دانشگاه افسری امام حسین علیه‌السلام، حضور نظامی بیگانگان در منطقه را مایه اختلاف و خسارت و ویرانی برشمردند و تأکید کردند: صلاح منطقه در این است که همه کشورها از ارتشی مستقل و متکی به ملت خود و هم‌افزا با ارتش‌های همسایگان برخوردار باشند.
رهبر انقلاب افزودند: ارتش‌های منطقه می‌توانند امنیت منطقه را تأمین کنند و نباید اجازه دهند که ارتش‌های بیگانه برای حفظ منافع خود، دخالت یا حضور نظامی داشته باشند.
فرمانده کل قوا افزودند: حوادثی که در شمال‌غرب ایران، در برخی کشورهای همسایه در جریان است باید با همین منطق پرهیز از دادن مجوز حضور بیگانگان حل شود.
ایشان گفتند: نیروهای مسلح کشور عزیز ما همواره با اقتدار همراه با عقلانیت عمل می‌کنند و این عقلانیت باید الگویی برای دیگر کشورها و عامل حل مسائل موجود باشد و همه بدانند که اگر کسی برای برادران خود چاه بکَند اول خودش در چاه می‌افتد.
گزارش مکتوب: اعظم قربانی _ خبرگزاری صداوسیما_ تبریز