گزارش مکتوب؛ اقتصاد چای ایرانی؛ حکایت مرغ همسایه‌ای که غاز است!

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان؛ چای ایرانی صادراتی به قیمت یک دلار از کارخانه دار خریداری می‌شود، و هر کیلو چای وارداتی، اما ۵ دلار است.
این اظهارات قابل تامل مدیر اجرایی سندیکای کارخانجات چای شمال است.
صادق حسنی اسنادی از واردات و صادرات چای دارد و به مانشان می‌دهد که بر اساس آن و طبق آمار گمرگ ایران در ۶ماهه اول امسال حدود ۱۰ هزار تن چای به قیمت کمتر از یک دلار از ایران صادر و ۳۳ هزارو ۴۷۰ تن چای وارد ایران شده است. 
او می‌گفت: با این کار در واقع ما یارانه دولتی را به خارجی‌ها می‌دهیم.
برای پیگیری این موضوع از او خواستم تا با یک صادر کننده چای تماس بگیرد.
وقتی از این صادر کننده پرسیدم که چه مقدار چای برای صادرات خریداری کرده گفت: امسال ۳ هزار تن چای شکسته و قلم را از کیلویی ۲۲ تا ۲۶ هزار و ۵۰۰ تومان از کارخانه داران خریداری کرده ام.
از او پرسیدم که هر کیلو چای را با چه قیمتی در آن طرف مرز می‌فروشد گفت: اول این چای‌های خریداری شده را فراوری و چوب گیری می‌کنیم و بعد با قیمت بالا صادر میکنیم البته تمایلی نداشت که قیمت را اعلام کند.
بعد از او سراغ چند تولید کننده رفتم.

ارزان فروشی به قیمت پرداخت به موقع مطالباتی
آقای هوشمند یکی از تولیدکنندگانی است که ۲۰ سال در کار تولید چای است.
او ما را به انبار چایش برد تا چای‌هایی که روی دستش مانده و به فروش نرفته است را نشان دهد.
آقای هوشمند می‌گفت: از اردیبهشت ماه شروع به برداشت برگ سبز چای کرده و تاکنون ۲۷۰ تن چای خشک تولید کرده که ۱۲۰ تن آن را فروخته و بقیه هم در انبار انباشته شده است.
او اضافه کرد: سعی کردم مطالبات چایکاران را به موقع پرداخت کنم، اما از این به بعد دیگر محبورم چایسالم و بدون اسانسی را که با زحمات فراوان و به عشق هم وطنم تولید کرده ام را علی رغم میل خودم، با قیمت ارزان صادر کنم.
سراغ تولید کننده دیگری رفتم در بدو ورود به کارخانه آقای حسن پور با چای‌های زیادی مواجه شدم که برای صادرات در گونی‌ها جا خوش کرده بود.
این تولید کننده می‌گفت: تا حالا ۲۰ تن چای با قیمت هر کیلو ۲۳ هزار تومان صادر کرده است.
او مقداری چای را در دست گرفت و به من نشان داد و گفت:هر کیلو چای را هم با ۱۳ هزارتومن ضرر فروخته ام.
وقتی از او درباره چرایی ضرری که متحمل شده پرسیدم گفت: با توجه به مهلت ۴۵ روزه سازمان چای برای پرداخت مطالبات چایکاران و کمبود نقدینگی، مجبورم برای ادای دین خود، چای‌های خشک را مفت و با ضرر صادر کنم؛ چون حدود ۲۰۰ تن چای در انبارم موجود است.
آقای حسن پور افزود:چای صادراتی ارزان‌تر از چای موجود در بازار داخل است و اگر سازمان چای فرصت بیشتری به ما می‌داد و ما فرصت فراوری بهتر چای را داشتیم، می‌توانستیم این چای‌ها را در داخل کشور و به قیمت واقعی ۳۵ تا ۴۰ هزارتومان بفروشیم.
البته سازمان چای هم نظر خودش را دارد و به عنوان متولی امور چای باید از چایکاران حمایت کند و پیگیر پرداخت به موقع مطالبات شان باشد.

چوب حراج صادرات بر سر چای‌های داخل
رییس سندیکای چای شمال می‌گوید: وقتی به کارخانه‌های چای سازی فشار بیاورند و چک و سفته شان را به اجرا بگذارند و صاحبان شان را مجبور کنند که باید بعد از خرید برگ سبز تا ۴۵ روز پول چایکاران را پرداخت کنند، نتیجه اش می‌شود این که کارخانه داران خودشان را به آب و آتش بزنند و محصول شان را مفت صادر کنند، تا بدهی شان را پرداخت کنند.
آقای رحمت سمیعی می‌گوید: در چنین شرایطی، طبیعی است که پای صادرکنندگان یه این واحد‌های چای سازی باز شود و چوب حراج به چای‌های خشک بزنند؛ آنهم قیمتی که تاجر تعیین می‌کند نه تولید کننده!
نشانی یک صادر کننده چای را با پرس و جو گرفتم و سراغش رفتم.
چای‌های بسیاری در انبارش برای صادرات روی هم انباشته شده بود.
آقای ناطق می‌گفت: تا کنون هزار و ۲۰۰ تن چای با قیمت ۲۲ تا ۴۵ هزار تومن خریداری کرده ام و در بین این چای‌ها، چای ممتاز را هم که در داخل کشور به قیمت کیلویی ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، با همین قیمت پایین خریده ام.
او گفت: قرار است ۳ هزار تن دیگر چای خریداری کنم و بعد به کشور روسیه که در آنجا کارخانه‌ای دارم، صادر کنم.
آقای ناطق می‌گفت: وقتی چای ایرانی در داخل حمایت نمی‌شود، چاره‌ای جز صادرات آن باقی نمی‌ماند و ما هم پول کارخانه داران را نقدا پرداخت می‌کنیم.

چای وارداتی، مهمان ناخوانده قطب چای ایران
جالب اینکه قصه پر غصه چای به همین جا ختم نمی‌شود و حالا در این آشفته بازار چای داخل و در روز‌هایی که صادرات ارزان قیمت چای، کام تولید کنندگان را تلخ کرده، حدود ۱۰ تن چای خشک سیاه از کنیا بدون اطلاع سازمان چای کشور وارد شهرستان چای خیز لاهیجان شده است.
برای پیگیری این موضوع سراغ رییس سازمان چای کشور رفتم.
آقای جهانسار در پاسخ به سوال که چرا وقتی حدود نیمی از چای‌های تولیدی امسال درکارخانه‌ها موجود است و هنوز به فروش نرسیده، چای از کنیا وارد لاهیجان شده است؟ گفت: نه تنها سازمان چای، بلکه هیچ مسئولی در گیلان در جریان واردات این چای‌ها نبوده است و ماهم آن را زیبنده استان چای خیز گیلان نمی‌دانیم.
وی با بیان اینکه به طور جدی پیگیر این موضوع هستیم تا دوباره تکرار نشود گفت: کنیایی‌ها حدود ۱۰ سال پیش یک کارخانه چای سازی درلاهیجان خریداری کرده‌اند که این واحد سال‌ها است تعطیل است و باتوجه به فشار دستگاه‌های نظارتی برای از سر گیری فعالیت واحد‌های تولیدی، صاحبان آن آمده اند و این چای‌ها را هم با خود آورده اند تا بگویند واحدشان فعال است.
رییس سازمان چای می‌گوید: این کارخانه قرار بود برای کمک به صنعت چای راه اندازی شود، اما الان حالا نتیجه عکس داده است.
حبیب جهانساز افزود: کنیا، چای کله مورچه‌ای تولید می‌کند، اما این چای‌های وارداتی که به لاهیجان آورده اند چای ارتودکس یا چای سیاه است و مطمئنا اهدافی درسر دارند و گرنه می‌توانند چای‌های صادراتی کارخانه‌های ایران را بگیرند و فراوری و بازاریابی کنند و در بازار داخل بفروشند.

زور دلالان واردات بیشتر می‌چربد 
ریبس اتحادیه صادر کنندگان گیلان که خود در املش کارخانه چایسازی دارد می‌گوید: زور وارد کنندگان چای بیشتر می‌چربد.
رضاییان اضافه کرد: ما در چای یک تشکل وارد کننده داریم که قدرتمندند و هیچوقت هم‌به کمک محصول داخلی نیامده اند وآنقدر تو سر مال تولید داخل زدند که محصولی را که تا ۲۰ سال پیش تولیدش را تا ۷۰ هزارتن رساندیم حالا به حدود ۳۰ هزارتن رسیده است.
دوباره سراغ رییس سندیکای کارخانجات چای شمال می‌روم.

چاره چیست؟
رحمت سمیعی تنها راه نجات این صنعت را حمایت از چایکاران و افزایش تولید چای کیفی می‌داند و می‌گوید:تولید کننده نه در بخش کشاورزی و نه در بخش فرآوری حمایت می‌شود.
او معتقد است؛ باید ردیف بودجه‌ای ویژه‌ای برای حمایت تولید و بازرگانی چای باشد والبته اگر از چایکاران حمایت وکیفیت تولید در واحد سطح بیشتر شود و نیز فرصت بیشتری به کارخانه داران برای پرداخت مطالبات داده شود، کارخانه داران چای دیگر مجبور نیستند بخشی از چای را با قیمت کمتر از هزینه تمام شده صادر کنند.
او می‌گوید: اگر یک کیلوگرم چای تولید داخل در کشور به مصرف برسد حدود ۴ دلار به اقتصاد کشور کمک میکندو با اینکه سال هاست صحبت از استفاده چای ایرانی در نهاد‌ها و سازمان‌ها و قرار گرفتن در سبد خانوار مطرح شده تا کنون اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته است.
اگرچه برای تامین نیاز چای کشور نیازمند واردات هستیم، اما آنچه مهم است اینکه مسولان باید همواره از تولیدکنندگان این صنعت حمایت کنند.

نویسنده: مریم دورباش