واژه ی جذاب و پر طمطراق مهاجرت معکوس ، شعاری شنیدنی که این روزها بنابر آمار استانداری قم، در استانمان جامه ی عمل پوشیده و انگار ورق مهاجرت برای قمی ها برگشته .
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز قم؛ 18 هزار و 196 خانوار بودند خانواده های روستایی ، این عدد را سرشماری سال ۱۳۹۵ می گوید،جمعیتی بالغ بر ۶۲ هزار نفر .
مسئولان استانداری معتقدند جمعیت روستاهای قم در این سال ها افزایش خوبی داشته، تعداد انشعاب برق روستاهای استان که در دسترس ترین و کاملترین شاخصه محسوب می شود، از 30 هزار اشتراک در سال 1395 به 35 هزار اشتراک افزایش داشته که نشان از اضافه شدن 5 هزار خانوار روستایی ست .
چهره گانی مدیرکل امور روستایی و عشایری استان پارامترهای مختلفی را برای افزایش جمعیت می شمارد که مهمترین آنها و شاخص ترین شان ایجاد اشتغال با دو اهرم قوی امکان واگذاری زمین های کارگاهی در روستا و اهرم بازنگری طرح هادی روستاهاست که استان قم را در این زمینه الگوی کشوری کرده است .
بحث مهم دوم در کنار تسهیلات روستایی ست . وام های اشتغال روستایی که امسال وضعیت بسیار خوبی دارند .
افزایش ۵ برابری وام اشتغالزایی برای روستاییان قم
مدیر کل امور روستایی و عشایری استانداری با اشاره به اینکه ۸۰۷ نفر در سال گذشته این وام‌ها را دریافت کرده اند گفت : با توجه به جذب 103 و نیم درصدی تسهیلات وام اشتعالزایی از ۲۰ میلیون تومان در سال گذشته به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
چهره گانی گفت : در سال ۹۹ تسهیلات روستایی قمی ها ۸ میلیارد تومان سهم استان و ۱ میلیارد و ۱۸۵ میلیون به صورت متمرکز برای دو گروه قالیبافان و سرپرستان خانوار بوده است.
وی افزود : با توجه به جذب بالای وام‌های معیشتی و اشتغالزایی قم در سال ۱۴۰۰ این وام‌ها با ۱۷ میلیارد تومان افزایش داشته است .
چهره گانی گفت : اگرچه حجم تسهیلات حمایتی از روستاییان و بخش کشاورزی نسبت به صنعت کمتر است؛ اما قم عملکرد خوبی در این زمینه داشته است و رتبه چهارم کشوری را در راستای ارائه تسهیلات از محل موضوع جزء ۴ بند و تبصره ۱۶ قانون بودجه کشور کسب کرده ایم.
دغدغه ای به نام خانه
بلدی مدیرکل بنیاد مسکن می‌گوید: 17 هزار سند روستایی تاکنون برای روستاییان استان صادر شده است و میانگین تعداد صدور سند تا ۹۹ سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ سند بوده اما در سال ۱۴۰۰ این تعداد به ۲ هزار سند رسیده است که افزایش چند برابری داشته است .
در زمینه اراضی کارگاهی نیز از سال ۹۶ تاکنون ۸ قطعه زمین مساحت یک هکتار در نظر گرفته شده و به واجدان شرایط در روستاها واگذار شده است.
از موفق ترین روستاهای هدف مهاجرت معکوس روستای طایقان است، روستایی در 5 کیلومتری قم، روستایی ۷۰۰ ساله در بخش سلفچگان، حاج حسن ۹۰ ساله می گوید: آینده طالقان برای جوانترهاست تا بمانند و روستا را بسازند ، با او در کوچه‌های به قول خودش محله بالا گشتی می زنیم و می گوید امکانات روستا بسیار بیشتر شده و همه امکاناتی که در شهر قم وجود دارد برای مردم طایقان در روستا هست، مدرسه ، درمانگاه ، تعاونی ، کتابخانه خانه کشتی، باشگاه ورزشی ، خانه بهداشت و خلاصه هر چیزی که اهالی به خاطرش باید به شهر می رفتند . به سراغ مسئولان روستا می رویم تا از طایقان بیشتر بدانیم .
در شورای روستا کار به جوان ها سپرده شده و تمامی اعضای شورای روستا زیر ۳۰ سال هستند، در کنار اعضای سابق و با تجربه روستا که نتیجه آن اجرای ۹۵ درصدی طرح هادی روستا بوده، نقشه های دهیاری را با رئیس شورای جوان روستا که مرور می کنیم متوجه می شویم که مهاجرت در این روستا به خصوص در ۴ سال گذشته تعطیل بود،ه در روستایی که سه هزار نفر جمعیت دارد و 300 جوان فعال مشغول به کارند، بدون حتی یک بیکار .
گل محمدی رئیس شورا می گوید: طایقان بانک دارد ، خانه بهداشت دارد و امکانات فرهنگی ورزشی ویژه نوجوانان و جوانان روستا و از همه مهمتر طایقان مراکز خدماتی و رفاهی دارد که جوان های روستاها در آنجا مشغول به کار هستند، روستا جزو معدود دهیاری‌های خودکفای استان است که ۵ مغازه و ۴ واحد مسکونی دارد که اجاره هایش برای روستا و و اهالی خرج می شود.
طایقان ۱۰ هزار متر مربع آسفالت دارد و این باعث شده یک متر خیابان و کوچه خاکی در روستا وجود نداشته باشد، دلایل مهم مهاجرت معکوس در طایقان امکانات خوبی است که دارد و روند مهاجرت را در این روستا معکوس کرده .
مقصد بعدی شهرستان جعفرآباد و بخش قاهان و روستای ییلاقی وسفونجرد با جمعیتی بالغ بر 103 نفر طبق آخرین سرشماری ست ، این روستا حدود ۹۰ کیلومتر با شهر قم فاصله دارد و امکانات این روستا محدود است، اما در سال‌های گذشته با توجه به ارتقاء طرح هادی روستا و فعال شدن خانه بهداشت وضعیت بهتر شده، در دو سال گذشته با توجه به وجود بسیاری جوانان که از روستا به شهر قم و شهر تهران مهاجرت کرده بودند به روستا برگشتند و مدرسه متروکه روستا که حدود 8 کلاس دارد، به عنوان کارگاه متمرکز روستا و اشتغالزایی برای جوانان مرمت شده است، در این مدرسه ۴ کارگاه وجود دارد و جوانان در آن مشغول کار هستند ، یک کارگاه لباس که زن و شوهر جوانی مدیریت آن را به عهده دارند و در حال حاضر به کشورهای ترکیه ارمنستان و افغانستان سالانه بیش از ۳۰ هزار پوشاک صادر می کنند ، 3 کارگاه دیگر نیز در رشته چرم و صنعت چرم مشغول به فعالیت هستند و کیف و کفش تولیدی آنها به خصوص به پایتخت و استان‌های همجوار صادر می شود، وجود این جوان ها در روستا علاوه بر نشاط افزایی و امیدآفرینی باعث ایجاد اشتغال مستقیم بیش از ۳۰ جوان روستایی بیش از ۹۰ نفر به صورت غیر مستقیم گردیده است .
روستای منهای همکاری مسولان
اما مهاجرت آن روی سیاه خود را نیز دارد ، انگار همین دیروز بود، تا دو سال پیش روستای باقرآباد یکی از قطب های دامداری شهرستان جعفرآباد بخصوص گوساله های پرواری بود، یکی از دامداران جوان روستا می‌گوید: روزانه ۵ تا ۷ ماشین سنگین کار جابجایی دام را از روستا به سمت دامشهر و شهرهای اطراف به عهده داشت ، اما قیمت بالای نهاده ها، معادلات دامداران روستا را این روزها بدجوری بهم زده است، بیش از ۹۵ درصد جمعیت این روستا به خصوص جوانان در ها در کار پروار کردن گوساله بودند، میکروفون را که می‌بیند انگار داغ دلشان تازه شده و از دغدغه‌هایشان می‌گویند ، از مسئولان بسیار دلخورند و می‌گویند آنها روستا را فراموش کرده اند، روستایی که باید سفره شهر را تامین کند .
نقطه اشتراک حیاط های روستا باربند ها و دام هایی بوده که همه خانواده را بسیج می کرده است، از مرد و زن و کودک خانواده ، اما به قول آقای زیرک دهیار روستا در حال حاضر 60 درصد دامداری ها فعال اند و بقیه تعطیل و نیمه تعطیل .
این مشکل فقط مشکل روستای باقرآباد نیست و در سطح روستاهای استان به یک معضل تبدیل شده و باید دید چه راهکار های استانی و کشوری برای کمتر شدن این مشکلات خواهد داشت، چون دود کم شدن دام‌ها در روستا علاوه بر روستاییان در چشم شهری ها و پای سفره هایشان هم می رود .
چرا مسئولین ؟ ! همه چیز از خودمان شروع می شود
سه راهی معروف روستای جنت آباد و شهرک لبن با بیش از ۳۹۹ واحد دامداری ۲۱۲ واحد آن بهره برداری شده و در حال حاضر ۱۲۰ واحد فعال دارد .
آمار تولید شیر در استان ۱۵۰ هزار تومان است که ۵۰ هزار تومان در شهرک لبن تولید می شوند، بیش از ۷۰ درصد کارگران این شهرک از روستاهای اطراف همین شهرک هستند .
آقای نصیری می گوید: بعد از گرفتن پول بازنشستگی و اندک سرمایه ای که همراه فرزندانش تامین کرده با مشورت آنها در شهرک لبن و به کمک روستاییان دامداری بزرگی را به راه انداخته است کار را با ۳۰ راس گوساله آغاز شده و الان بیش از 3۰۰ راس دام شیری و گوشتی دارد و سهم خوبی از تولید شیر و گوشت شهرک دارند .
اینجا برای بیش از ۴۰ نفر به صورت مستقیم و بیش از ۱۰۰ نفر به صورت غیر مستقیم اشتغال ایجاد کرده و کارنامه قابل قبولی از تولید را دارد، مهمترین عامل موفقیت اش را در این می‌داند که منتظر کسی نمانده به خصوص مسئولان و با کمک و حمایت خانوادش امروز بسیار موفق است .
پسر کوچکتر خانواده فوق دیپلم دامپزشکی دارد و مسئول فنی دامداری است . او از دغدغه‌های هم صنف هایش می گوید که با وجود اشتغال ایجاد اشتغال برای جوانان روستا هیچ حمایت مالی و معنوی از او و برادران و پدرش نشده است و نوسان مختلف و هر روزه قیمتهای گوشت و نهادها عرصه را برای آنها تنگ کرده اما آنها امیدشان به هم و توکل شان به خداست .
همه اینها را گفتیم تا بگوییم روستائیانی که در دهه های گذشته به سمت شهرها هجوم آورده اند، عاشق چشم و ابروی شهری ها نبودند، بلکه نبود کار و حمایت های مسئولان برای رونق روستاها، آنها را به سمت شهرها کشانده، دلیل این ادعای ما نیز همین مهاجرت معکوسی ست که در روستاهای قم آغاز شده، روستاهایی که جوانانشان سالها منتظر حمایت های مسئولان ماندند و وقتی دیدند آبی از مسئولان گرم نمی شود، خود دست به کار شدند و حالا نتیجه هنرنمایی هایشان زینت بخش خانه های شهرنشینان است.
فاطمه امینی - خبرگزاری صدا و سیما - قم