نمایندگان مردم در مجلس با لایحه پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چارچوب حفاظت از محیط زیست دریای خزر موافقت کردند.
براساس ماده واحده این لایحه؛ سند الحاقی (پروتکل) حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر به‌شرح پیوست تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده می‌شود.
همچنین در تبصره این ماده واحده آمده است؛ رعایت اصول هفتاد و هفتم (۷۷) و یکصد و بیست و پنجم (۱۲۵) و یکصد و سی و نهم (۱۳۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اجرای مواد ۲۴ و ۲۲ این سند الحاقی (پروتکل) الزامی است.
سمیه رفیعی در دفاع از لایحه مذکور گفت: دریای خزر ۴۴ گونه اقتصادی دارد که ۲۴ گونه از آن به صورت انحصاری برای ایران است، هر چند می‌توان از این دریا حدود ۲ هزار تن ماهی خاویار برداشت کرد، اما در بیشترین حالت این عدد به چند صد کیلوگرم رسیده است.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس یازدهم با بیان اینکه تنوع زیستی در دریای خزر با مشکلات بسیاری روبرو شده، به گونه‌ای که حتی در ماهی کیلکا نیز با مسائلی روبرو هستیم، افزود: وابستگی معیشت مردم به دریای خزر بیانگر ضرورت امضای این پروتکل است.
وی اضافه کرد: این پروتکل در کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس به دقت بررسی شده و استعلامات پنج گانه و همچنین نظرات سازمان محیط زیست، وزارت امور خارجه، پدافند غیرعامل و مرکز پژوهش‌های مجلس درباره این پروتکل اخذ شده که همه آن‌ها نظر موافق در این زمینه داشته اند.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: چرخه هیدرولوژیکی آب دریای خزر به گونه‌ای است که بیشترین آسیب را در قسمت جنوبی ایجاد کرده و موجب آلودگی و کاهش تنوع زیستی می‌شود، بنابراین جمهوری اسلامی ایران بیشترین منفعت را از امضای این پروتکل به دست می‌آورد.
همچنین براساس این گزارش نماینده دولت در دفاع از لایحه پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر گفت: ۵ کشور در اطراف دریای خزر است که براساس این پروتکل حاکمیت محیط زیست بر دریای خزر حاکم می‌شود و تمامی این کشور‌ها ملزم به رعایت آن هستند.
وی ادامه داد: پیش از این قانون حفاظت از مباحث ژنتیکی در مجلس تصویب شده، بنابراین نگرانی در این خصوص وجود ندارد. براساس پروتکل مذکور کشور‌ها متعهد به حفظ محیط زیست در دریای خزر هستند.
احد آزادی خواه سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون متبوع خود را در خصوص لایحه پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر قرائت کرد.
وی در جریان ارائه این گزارش گفت: یکی از مشکلات جدی ما در دریای خزر حفاظت از گونه‌های آبزیان است که در این لایحه طرفین با همکاری یکدیگر در راستای حفاظت از آن‌ها اقدام می‌کنند.
آزادی‌خواه ادامه داد: اخیراً صدا و سیما اقدام به پخش سریال افرا کرده است که در راستای حمایت از محیط‌بانان می‌باشد، در این سریال سختی کار این عزیزان به نمایش گذاشته شده که باید از ساخت آن تشکر کنیم.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم ادامه داد: تصویب این لایحه باعث می‌شود روابط با ۵ کشور حوزه دریای خزر هر روز بهتر و نقشه دشمنان بر آب شود، امیدواریم بتوانیم از منافع این لایحه استفاده حداکثری داشته باشیم.
محمدتقی نقدعلی در مخالفت با کلیات این لایحه گفت: بر اساس اصول ۷۶، ۱۲۵ و ۱۳۲ قانون اساسی عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید در مجلس به تصویب برسد و ارجاع این لایحه به صحن علنی در همین راستا است.
نماینده مردم خمینی شهر در مجلس با اشاره به اینکه قانونگذار برای بررسی معاهده‌های بین‌المللی به نمایندگان ملت اعتماد کرده است، افزود: در طول تاریخ قرارداد‌های زیادی از قبیل ترکمنچای داشته‌ایم که منافع ملت را به تاراج برده به همین دلیل نمایندگان باید نسبت به تمامی مواد موافقتنامه‌ها دقت کنند.
وی افزود: پروتکل مذکور برخی محدودیت‌ها را برای طرفین در نظر گرفته که علت مخالف من نیز اینگونه موضوعات است. برخی از ظرفیت‌های این معاهده قابلیت سوء استفاده در روز مبادا را برای طرفین به همراه دارد. این لایحه در اوضاع مبهم کنونی می‌تواند ظرفیت‌هایی را در اختیار کشور آذربایجان قرار دهد.
این نماینده مردم در مجلس در پایان خاطر نشان کرد: لایحه مذکور با توجه به شرایط کنونی مجدداً به کمیسیون ارجاع داده شود تا با دقت بیشتری آن را بررسی کند.
ضرورت رفع ایرادات و ابهامات این لایحه
علیرضا سلیمی در مخالفت با کلیات لایحه پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر، گفت: اکوسیستم دریای خزر بسیار مهم بوده چرا که ۲۴ گونه انحصاری در این دریا وجود دارد و همچنین ۴۰۰ گونه آبزی در این دریا زیست می‌کنند و بعد از خلیج فارس و سیبری ذخایر گاز و نفت بسیار خوبی داریم، اما مداخله شتاب زده در حوزه این دریا مشکلاتی را ایجاد کرده است که باید حل شود.
نماینده مردم محلات و دلیجان درمجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای امضای این پروتکل ۱۰ سال مذاکره صورت گرفت و کارشناسان کشور‌های حاشیه این دریا بررسی‌های بسیاری صورت دادند و در کشور ترکمنستان توافقات نهایی حاصل شد تا به بهترین شکل از تنوع زیستی این دریا حفاظت شود.
وی افزود: در این گونه لوایح باید به صورت کلی رأی و نظر بدهیم و در جزئیات دخل و تصرفی نداریم چرا که در بسیاری از ماده‌های این لایحه ابهامات و ایراداتی وجود دارد که باید بررسی شود که از جمله آن بند پ و ش ماده یک، بند ز ماده ۵، ۶، ۷، ۸ و ماده ۱۸ ابهاماتی وجود دارد و باید توضیح داده شود که چگونه عملیاتی خواهند شد لذا تا زمانی که این ابهامات وجود دارد نمی‌توان امیدی به این لایحه داشت.
سلیمی گفت: با توجه به ابهاماتی که در این لایحه ذکر شد حتی با اصول قانون اساسی از جمله اصل ۷۵، ۱۲۵ و ۱۳۵ نیز مغایرت دارد و آیا طرف مقابل شرایط و تعهدات را می‌پذیرد و آیا اجرایی می‌کند بنابراین کمیسیون کشاورزی و دولت باید پاسخ جامع و کاملی برای اقدامات مطرح شده داشته باشند تا بتوان به این لایحه رأی مثبت داد.
مهرداد گودرزوندچگینی در موافقات با کلیات لایحه پروتکل حفاظت از تنوع زیستی الحاقی به کنوانسیون چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر یکی از بزرگترین پهنه‌های آبی سطح زمین است که به یک زیست بوم ویژه تبدیل شده و در برابر عوامل خارجی از جمله تغییرات انسانی، آسیب فراوان دیده است. این دریا به دلیل بسته بودن فضا در معرض خطرات بیشتری نسبت به دریا‌های آزاد است.
نماینده مردم رودبار در مجلس شورای اسلامی افزود: فعالیت‌های نفتی بیشترین آلودگی‌ها را در دریای خزر ایجاد کرده، همچنین حفاری در دریا، تخلیه مواد سمی، نوسانات سطح آب دریا، مسائل زیست شناختی و بوم شناختی و همچنین فعالیت‌های صنعتی از جمله عوامل تهدیدکننده محیط زیست دریای خزر هستند. وجود ذخایر نفتی و تنوع زیستی گسترده و توانمندی‌های شیلاتی، این دریا را به یکی از نقاط حساس جهان تبدیل کرده و به عنوان شاهراه اصلی بین اروپای شرقی و آسیای شرقی بسیار حائز اهمیت است.
وی یادآور شد: این پروتکل حفاظت از تنوع زیستی به دریای خزر کمک می‌کند تا در برابر چالش‌ها و حساسیت‌ها کمترین آسیب را ببیند، شتاب برخی از کشور‌ها نیز در بهره‌برداری‌های اقتصادی این دریا را با مسائل زیست محیطی مختلفی روبرو کرده که اگر شرایط ساماندهی نشود و زیستگاه خزر در سلامت نباشد ما در جنوبی‌ترین بخش دریا بیشترین آسیب را خواهیم دید چرا که عمق دریا در بخش‌های شمالی کمتر و در بخش جنوبی که ما قرار داریم بیشتر است.
گودرزوند چگینی با اشاره به آلودگی‌های فاضلاب و پساب‌ها و صید بیش از حد ماهی و تأثیر آن‌ها در فرسایش‌های زیست محیطی دریای خزر گفت: آلودگی‌های وارد شده به دریا یا دچار تغییرات شیمیایی شده یا در رسوبات دریا انبار می‌شوند که این نابودی بسیاری از زیست‌های دریایی را موجب می‌شود. مشکلات دریای خزر باید بین همه کشور‌های حاشیه دریا توزیع شودو بهره‌برداری از منابع آن نباید برای کشور‌های حاشیه شمال باشد و مشکلات زیست محیطی را کشور‌های حاشیه جنوب دریا متحمل شوند بنابراین مدیریت یکپارچه برای بهبود محیط زیست دریای خزر ضروری است.
این نماینده مردم در مجلس یازدهم با اشاره به مفاد لایحه مذکور ادامه داد: تمام اصول قانون اساسی در این لایحه رعایت شده، این لایحه به حفظ محیط زیست دریای خزر کمک می‌کند و موجب جلوگیری از آسیب به تنوع زیستی می‌شود، همچنین مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی، همکاری با سازمان‌های بین‌المللی، راهکار‌های جلوگیری و حل و فصل اختلافات، به رسمیت شناختن حق مالکیت و دسترسی به فناوری اطلاعات و همکاری‌های علمی و پژوهشی نیز در این لایحه پیش‌بینی شده است.
وی تصریح کرد: دریای خزر پل ارتباطی بین ایران و اروپا است و چگونگی رفع آلودگی‌های زیست محیطی آن می‌تواند دوستی و همکاری بین کشور‌های حاشیه دریا را تقویت کند.
محمدرضا احمدی نیز در موافقت با کلیات لایحه مذکور گفت: با توجه به توسعه علم، صنعت و تجارت و در کل موضوع حفاظت محیط زیست توجهات بیشتری به منابع آبی شده است، اقتصاد آب‌ها ناظر بر استفاده از منابع آبی با حداقل ضایعات و آسیب‌های زیست محیطی و توسعه اقتصادی، امنیت غذایی، بهره‌برداری‌های دارویی و شیمایی، انرژی و گسترش اشتغالزایی است، تلاش نهاد‌ها و جوامع بین‌المللی نیز حاکی از تبدیل شدن اقتصاد آبی به عنوان یکی از بلوک‌های مهم اقتصادی در آینده است که با پیوند با عرصه‌های نوآورانه، فناوری و محیط زیست می‌تواند توسعه جهان را در آینده رقم زند.
نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه همه کشور‌های حاشیه دریای خزر برای حفاظت از محیط زیست دریا احساس مسئولیت کنند، افزود: خزر بزرگترین دریاچه خاکی ما است که خط اکوسیستم آن، آن را به یک خط حیاتی بشری برای اطرافیان دریا تبدیل کرده است. مرگ دریا به معنای پایان حیات مردم این ناحیه است، اما در قرن بیستم خزر با تهدیدات زیست محیطی فراوانی روبرو شد، اساتید و دانشگاهیان نیز در سمینار‌های بین‌المللی هشدار‌های لازم را دادند.
وی در ادامه اظهار کرد: با گرم شدن کره زمین سطح آب‌های دریا کاهش پیدا خواهد کرد و با افزایش فاضلاب‌های صنعتی مرگ جانوران، محیط زیست و ماهیان افزایش پیدا می‌کند. اقتصاد دریا به حفظ محیط زیست آن بستگی دارد. متأسفانه وضعیت زباله و پسماند سراوان به آلودگی‌های خزر دامن زده است. مردمان این منطقه که در سرمنشأ آلودگی دریای خزر قرار دارند بار‌ها اعتراض کردند و خواهان رفع مشکلاتشان هستند.
احمدی با اشاره به وضعیت رودخانه‌های منتهی به دریا افزود: صیانت از محیط زیست این رودخانه‌ها نیز به بهبود وضعیت دریای خزر کمک می‌کند. بسیاری از مسافرین و گردشگران سواحل دریای خزر به دلیل بیماری‌های پوستی و گوارشی کاهش پیدا کردند و نبود مسافر اقتصاد خرد و کلان استان‌های شمالی را مورد تهدید قرار می‌دهد در صورتی که آلودگی دریا افزایش پیدا کند و گونه‌های مختلف جانوری و ماهی از بین رود با خیل عظیمی از بیکاری صیادان مواجه خواهیم شد.