وزارت خزانه‌داری آمریکا، صرافی‌های رمز ارز و شرکت‌های ارائه دهنده کیف‌های دیجیتالی را وادار کرد با استفاده از ابزار و فناوری موقعیت‌یابی جغرافیایی، دسترسی کشورهای تحت تحریم‌های آمریکا را مسدود کنند.
بر اساس این بیانیه، الزامات تابعیت از تحریم‌ها در صنعت ارزهای دیجیتالی مانند موسسات مالی سنتی اعمال می‌شود و برای عدم رعایت آنها مجازات‌های مدنی و کیفری درنظر گرفته شده است.وزارت خزانه‌داری آمریکا افزود: دستورالعمل‌های صادر شده امروز نمایی کلی از الزامات تحریم‌ها و نمونه‌هایی از بهترین شیوه‌های انطباق برای فعالان این زمینه از جمله شرکت‌های فناوری، صرافی‌ها، مدیران، استخراج کنندگان و ارائه دهندگان کیف پول دیجیتالی و همچنین موسسات مالی سنتی‌تر که ممکن است با رمزارزها سر و کار داشته باشند، ارائه می‌دهد.
نگرانی آمریکا از فروپاشی تحریم ها
برخلاف تصور موجود، تشدید و دائمی بودن تحریم‌ها برای آمریکا هم ریسک‌ها و هزینه‌های زیادی مانند نگرانی از برخورد نامتناسب طرف مقابل، احتمال مقاوم شدن طرف مقابل و همچنین نگرانی از تبعات جانبی تحریم دارد و حتی می‌تواند منجر به تضعیف سلطه اقتصادی آمریکا در جهان شود.
«تحریم های اقتصادی» از مهمترین ابزارهای فشار برای همراهی سایر کشورها و گروه‌های به اصطلاح بدرفتار است. تاکید بر این ابزار در میان روسای جمهور آمریکا به حدی است که بسیاری از اندیشمندان در جهان، از تحریم‌های آمریکا به عنوان «سلاح اقتصادی» این کشور یاد کرده اند. سلاح‌های اقتصادی یا مالی آثار تخریبی به اندازه یک جنگ دارند، اما در به‌کارگیری آنها نه نیروی انسانی از کشور مهاجم کشته می‌شود، نه جنگ‌افزار نابود می‌شود و نه منابع مالی چندانی نیاز است.
پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی، تحریم‌هایی علیه مسکو اجرایی شد. اقتصاد روسیه از مجموع اقتصاد سایر دولت‌های متخاصم بزرگ‌تر بوده است. کمی بعد، شرکت ملی نفت ونزوئلا و نیکلاس مادورو با تحریم‌های سختگیرانه‌ای روبه‌رو شدند. در زمان تحریم این شرکت، صادرات روزانه آنها ۲/ ۱ میلیون بشکه بود. در ماه‌های اخیر، دولت چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان با تحریم‌های واشنگتن به بهانه دخالت در سرنوشت هنگ‌کنگ روبه‌رو شده است. گویی تحریم‌ها به یک راهبرد مهم در سیاست خارجی رهبران آمریکا تبدیل شده است، اما دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد این سیاست با شکست روبه‌رو شده است. از سال ۲۰۱۷ میلادی، تحریم‌های اعمال شده علیه ونزوئلا سخت‌تر و سخت‌تر شده است، اما مادورو همچنان در قدرت قرار دارد و هیچ چشم‌اندازی برای تغییر حکومت وی وجود ندارد.
پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران (برجام) و اعمال تحریم‌های مختلف علیه تهران، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه وقت آمریکا فهرستی ۱۲گانه از خواسته‌های کشورش از تهران را منتشر کرد. با وجود آسیب‌های قابل‌توجه ایران از تحریم‌های ایالات متحده، هیچ‌کدام از شروط پمپئو محقق نشده و ایران بیش از هر زمان دیگری در دوره ریاست جمهوری ترامپ، قدرتمندتر شده است.
در برابر کره‌شمالی و روسیه، ترامپ پس از دیدار پرسروصدا با «کیم جونگ اون» و تمجید‌های چندباره از شخصیت ولادیمیر پوتین، تحریم‌هایی سختگیرانه اعمال شده است. بهت‌آور نیست که توسعه زرادخانه هسته‌ای پیونگ یانگ همچنان ادامه دارد و هیچ یک از اهداف مورد‌نظر در رویارویی با روس‌ها نظیر تخلیه جزیره کریمه محقق نشده است.
ناکامی در تحقق اهداف
پس از پایان دوره چهارساله ریاست جمهوری ترامپ، سیاست بیشترین فشار علیه دولت‌های مخالف برای تحقق اهداف کاخ سفید با ناکامی روبه‌رو شده است.
فشار‌های اقتصادی در پاره‌ای از موارد با موفقیت‌هایی روبه‌رو می‌شوند، اما در بسیاری از موارد با ناکامی همراه بوده است.سیاستمداران و کارشناسان باید ارزیابی همه‌جانبه‌ای از هزینه‌ها و دستاورد‌های این ابزار ارائه کنند. مردم کشورهای مقابل، آسیب‌های زیادی از تحریم‌های واشنگتن متحمل شده‌اند، اما دولت‌ها تلاش کرده‌اند از سایه این اقدامات رهایی یابند.
تحریم‌های ایالات متحده به دلیل ایستایی و فقدان همراهی دولت‌ها و شرکت‌ها با موفقیت زیادی همراه نبوده‌اند. راهبرد تهاجمی دولت آمریکا با مخالفت‌های پنهان و آشکار روبه‌رو است، لذا کارایی آن با ابهام مواجه شده است. دولت‌های متخاصم با ایالات متحده برای نشان دادن ناکارایی تحریم‌ها با توان بیشتری به اقدامات مورد‌نظر واشنگتن می‌پردازند. کره‌شمالی در حال توسعه موشک‌های هسته‌ای خود است، روسیه پروژه‌های مختلفی را در شبه جزیره کریمه اجرا می‌کند. با افزایش تعداد افراد، شرکت‌ها و سازمان‌های تحریم شده، پیگیری موفقیت این راهبرد، دشوارتر از گذشته است. تداخل تحریم‌های خزانه‌داری و سازمان ملل متحد نیز بر پیچیده شدن شرایط تأثیر گذاشته است.
تعدادی از تحریم‌های واشنگتن علیه جنگ بالکان ۲۸ سال سابقه دارند، تحریم‌های زیمباوه سابقه‌ای ۱۷ ساله دارد و تحریم‌های لبنان از ۱۳ سال پیش تاکنون وجود دارند. هیچ پایان مشخصی برای پایان این تحریم‌ها وجود ندارد و رئیس‌جمهور های آمریکا سالانه این محدودیت‌ها را تمدید می‌کند. تحریم‌های کنونی به شکاف در جبهه غرب و ناخشنودی متحدان کلیدی واشنگتن منجر شده است. از سوی دیگر، کشورهای تحریم شده به راهکار‌های مختلفی برای عبور از چاله تحریم‌ها نظیر تغییر بازار‌ها و استفاده از روش‌های جدید تجاری دست یافته‌اند. این گلوله برفی پس از سال‌ها بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شده است، اما به دلیل افزایش کاغذبازی‌ها و بروکراسی‌های اداری و پدیدآمدن هزاران کارشناس تحریم، شاهد کلاف سردرگمی هستیم.
کاهش جایگاه دلار در جهان به علت افزایش تحریم ها
تحریم‌های چند سال اخیر آمریکا، باعث کاهش جایگاه دلار در جهان شده به طوری که بر اساس آمار‌های سوئیفت میزان تراکنش‌های یورو در ماه اکتبر از دلار پیشی گرفته است.
دلار آمریکا قربانی سیاست‌های تحریمی واشنگتن شده چرا که این سیاست‌ها بازیگران سیاسی را مجبور کرده تا با کنار گذاشتن دلار از ارزهای ملی در مبادلات دو جانبه و چندجانبه خود استفاده کنند.بر اساس آمار‌های سوئیفت، در حالی که دلار در سال‌های گذشته به عنوان یک ارز اصلی و مهم در تراکنش‌ها و پرداخت‌های بین المللی محسوب می‌شد، اخیراً و برای اولین بار در ۷ سال گذشته توسط یورو کنار گذاشته شد.بر اساس این آمارها؛ ۳۷.۸ درصد مبادلات سیستم سوئیفتی در ماه اکتبر یورو بوده و در این مدت سهم دلار به ۳۷.۶ درصد کاهش یافته است.
از آنجایی که واشنگتن فشار از طریق تحریم بر رقبای ژئوپلیتیکی خود را افزایش می‌دهد و از دلار آمریکا به عنوان ابزاری برای تقویت دستور کار سیاسی‌اش استفاده می‌کند، جمهوری اسلامی ایران، چین، روسیه و ترکیه ممکن است برای مقابله با تسلط دلار آمریکا به یک ارز بین‌المللی جدید نیاز داشته باشند.
«سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه در ۲۲ مارس در جریان دیدار دوجانبه با چین گفت مسکو و پکن باید با تقویت استقلال فناوری‌های خود از طریق انجام پرداخت‌ها به پول‌های ملی خود و ارزهای جهانی که به عنوان جایگزینی برای دلار به شمار می‌روند، خطرات تحریم‌ها را کاهش دهند. این نخستین بار نیست که روسیه خواستار کنار گذاشتن دلار و جایگزین کردن آن با پول‌های ملی است: در جولای ۲۰۱۹، مسکو و پکن، قراردادی امضا کردند تا تجارت دوجانبه را با پول‌های ملی خود انجام دهند و در عین حال، توافق مشابهی در اکتبر ۲۰۱۹ میان مسکو و آنکارا امضا شد.
تلاش برای دلارزدایی در سراسر جهان
چین اکنون با بین المللی سازی «یوآن» در کشورهای شرکت کننده در طرح «کمربند و جاده» به رهبری پکن؛ این اقدام را پیش می‌برد.
به نوشته فایننشیال تایمز، بعلاوه، این کشور یک پروژه یوآن دیجیتال ارائه داده است که می‌تواند، یک روز، سلطه دلار در تجارت جهانی را به چالش بکشد. در سال ۲۰۱۷، چین، روسیه، ترکیه و ایران، ۳۰ درصد تولید جهان و تقریبا ۲۸ درصد از کل تجارت صادراتی جهان و ۳۵ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده اند. درحالی که، سهم آمریکا از کل تولید در جهان ۱۲ درصد است و سهم این کشور از تجارت صادراتی تنها ۱۳ درصد است.
در دوره ریاست ۸ ماهه روسیه بر سازمان همکاری‌های شانگ‌های در سال ۲۰۲۰، روسیه فعالانه از توسعه یک سیستم پرداخت به پول‌های ملی در داخل این اتحادیه حمایت کرد. کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های (SCO) به همراه ۴ کشور ناظر، تقریباً نیمی از جمعیت جهان و یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد.
تلاش کشورهای گروه بریکس
در این گروه نیز، بانک توسعه جدید آن نیز تلاش می‌کند تا بر وام دهی بر پایه پول‌های محلی متمرکز شود. روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز در آگوست سال ۲۰۱۹ به نقل بانکداران این سازمان نوشت هرچند بانک توسعه جدید این گروه برای تامین بودجه عمدتا به سرمایه پرداختی دلار خود متکی بود، اما ۵۰ درصد پروژه هایش باید با پولی محلی تامین شود. رئیس این بانک در ۲۰ آوریل ۲۰۲۰ اعلام کرد یک چهارم ۱۵ میلیارد دلار کمک مالی پرداخت شده در سال ۲۰۱۹ با پول‌های ملی بوده است.
تصمیم اروپا برای کنار گذاشتن دلار
روزنامه فایننشیال تایمز طی گزارشی نوشت: اروپایی‌ها با عبرت گرفتن از تحریم‌های ایران، در حال تدوین طرحی هستند که از وابستگی اقتصاد منطقه خود به دلار کم و موقعیت جهانی یورو را تقویت کنند.
این طرح نشان می‌دهد، بروکسل در مورد آسیب پذیری در برابر محدودیت‌های اقتصادی برون مرزی آمریکا نگران است. همانند آنچه در مورد ایران پس از توافق هسته‌ای و اعمال تحریم‌ها علیه این کشور اتفاق افتاد.
چندی پیش بانک مرکزی روسیه نیز اعلام کرد دلار آمریکا قربانی سیاست‌های تحریمی واشنگتن شده چراکه این سیاست‌ها بازیگران سیاسی را مجبور کرده تا با کنار گذاشتن دلار از ارزهای ملی در مبادلات دو جانبه و چندجانبه خود استفاده کنند. بر اساس آمار‌های سوئیفت، در حالی که دلار در سال‌های گذشته به عنوان یک ارز اصلی و مهم در تراکنش‌ها و پرداخت‌های بین المللی محسوب می‌شد، اخیراً و برای اولین بار در ۷ سال گذشته توسط یورو کنار گذاشته شد. بر اساس این آمارها؛ ۳۷.۸ درصد مبادلات سیستم سوئیفتی در ماه اکتبر یورو بوده و در این مدت سهم دلار به ۳۷.۶ درصد کاهش یافته است.
صندوق بین المللی پول گزارش داد سهم دلار آمریکا از ذخایر ارز خارجی در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۰ به ۶۰.۴ درصد کاهش یافته است. این رقم در سه ماهه دوم ۶۱.۲ درصد بود.فیرستین، کارشناس آمریکایی موسسه پلنت پونزی، طی مصاحبه‌ای با برنامه کایزر ریپورت در مورد پیشامد‌های سال ۲۰۲۱ پیش بینی کرد بسیار واضح است که شما نمی‌توانید کاری کنید که ارزش دلار به زیر صفر برود، اما ارزش آن باز هم کاهش خواهد یافت و سلطه دلار به پایان خواهد رسید. وی توضیح داد، اگر شما به سال ۱۹۱۳ به بعد نگاه کنید، حدود ۱۰۰ سال یا بیشتر است که بانک مرکزی آمریکا تاسیس شده، اما ارزش دلار ۹۷ درصد کاهش یافته است و این رقم بسیار بزرگی است.