استان مرکزی به عنوان رنگین کمان معدنی عناصر نیازمند آزمایشگاه انالیز مواد معدنی است.
محسن همتی‌چگنی اظهار کرد: عناصر معدنی که در معادن یافت می‌شوند باید مورد آنالیز و آزمایش قرار بگیرند، لذا به دلیل اینکه استان مرکزی فاقد آزمایشگاه معدنی است، این عناصر به تهران ارسال می‌شوند. براساس گزارشات خانه معدن سالانه سه هزار عنصر برای آنالیز به تهران ارسال می‌شود که پاسخ آنها در خوش‌بینانه‌ترین حالت پس از سه هفته دریافت می‌شود.
وی با تاکید بر گستردگی و وسعت معادن استان افزود: لزوم تاسیس این آزمایشگاه در جلسات مختلفی با مسئولین سازمان صمت و شورای معادن بارها مطرح شده و مورد موافقت قرارگرفته، اما تامین بودجه آن مشکل است و گویا خارج از موافقت‌هاست. متاسفانه فعالیت معدن‌داران به دلیل هزینه‌ای که برای آنالیز مواد معدنی‌شان متقبل می‌شوند، کم شده است. حجم دیتاهای استان نیز با توجه به داده‌ها و آنالیزهای شیمیایی که مبنای اکتشاف است، پاسخگوی اکتشافات استان نیست.
همتی‌چگنی ضمن اشاره به اینکه اکتشاف معادن امری پرهزینه، اما در حال پیگیری است، ادامه داد: برخورداری از شرکت های تخصصی در حوزه ژئوشیمی و ژئوفیزیک و همچنین دستگاه‌ها و کارشناسان متخصص این حوزه‌ها در استان نیز از الزامات اصلی اکتشاف است. خوشبختانه در زمینه استفاده از پهباد و عکسبرداری هوایی، استان مرکزی در جایگاه خوبی است.
وی بیان کرد: در سه سال اخیر با توجه به اینکه مشکلات معادن تنها به یک سازمان محدود نمی‌شود، طی جلسات مختلفی به این نتیجه رسیدیم که وجود یک واحد مشترک بین سازمان‌های صمت، نظام مهندسی، خانه معدن و دانشگاه صنعتی الزامیست. دوسال پیش اساسنامه اصلی و موافقت‌نامه آن امضا شده و یک سال و دوماه از فعالیت کلینیک معدن می‌گذرد. این کلینیک دارای ۷ کارگروه تخصصی است.
وی درخصوص فعالیت‌های کلینیک معدن افزود: تاکنون حدود ۹ جلسه در این کلینیک برگزار شده است و یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین فعالیت‌های آن بررسی و رده بندی معادن و سپس شناسایی مشکلات آنها و برطرف‌سازی آن بوده است که این فعالیت و در حقیقت کسب این دستاورد، ۶ ماه به طول انجامیده است. همکاری با ماشین‌سازی اراک نیز از جمله فعالیت‌های این کلینیک است.
همتی ادامه داد: معادنی که مشکلات آنها طی این مدت برطرف شد اغلب دارای مشکلات فنی یا قانونی بوده‌اند. متاسفانه عدم به رسمیت شناختن این کلینیک موجب کند شدن روند پیشروی فعالیت‌های آن شده است، لذا خواهشمندیم که سازمان صمت و خانه معدن اقداماتی جهت رسمیت بخشی به کلینیک معدن انجام دهند. علاوه بر این، همه‌گیری ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده و نتوانستیم مسائل و مشکلات وسیع‌تری را بررسی کنیم.
رئیس کلینیک معدن دانشگاه صنعتی اراک اظهار کرد: با در نظر گرفتن قدمت تاریخی استان مرکزی و وجود سنگ نوشته‌ها و سنگ‌نگاره‌ها در اطراف معادن می‌توان به این معضل نیز اشاره کرد که وجود این منابع تاریخی مخل فعالیت معادن است. همچنین کاشت کتیرا، گون و محصولات دیگر گیاه در اطراف معادن، مانع فعالیت آنها شده است. حضور دو کارشناس در حوزه‌های محیط زیست و میراث فرهنگی در کلینیک و برگزاری جلساتی حول این محورها و برطرف‌سازی این مشکلات، با تاکید بر این نکته که هر معدن بیش از ۱۰ خانواده را تامین معاش می‌کند، الزامی است. امید است کلینیک معدن با ورود به این مسائل بتواند تغییرات چشم گیری را ایجاد کند.
همتی‌چگنی گفت: هنوز بودجه‌ای نه از طریق بخش خصوصی و نه دولتی، برای فعالیت‌های کلینیک در نظرگرفته نشده است و این موضوع چالش بزرگی است که با آن مواجهیم و قادر به پرداخت دستمزد کارشناسان خود نیستیم این در حالی است که برای اقدامات خود دروسعت بالاتر نیازمند کارشناسانی در حوزه‌های دیگر هستیم.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر اطلاعی درخصوص تامین اعتبارات سازمان صمت نداریم و این مسئله که این سازمان قادر به پرداخت بودجه به بخش خصوصی است، مشخص نیست، اما از بخش خصوصی و معدن‌داران خواهان همکاری جهت تامین اعتبار برای کلینیک هستیم.
همتی‌چگنی با ذکر اهمیت بررسی سریع مشکلات معدن‌چیان و روستاییان تاکید کرد: استان مرکزی دارای جمعیت متراکم و روستاهای بسیاری است و تداخل حوزه‌های کشاورزی و معادن با یکدیگر امری انکار نشدنی است. اگر پروژه‌ای حول محور آب و مشخص کردن حدود فعالیت معادن در روستاها و مجاورت زمین‌های کشاورزی، تعریف شود حدود ۵۰ درصد مشکلات معادن برطرف خواهد شد.
وی بیان‌کرد: استان مرکزی دارای ۴۹۵ معدن است که در یکسال گذشته ۱۰۰ معدنی که قابلیت رفع مشکل داشتند را براساس اولویت در کنار یکدیگر قرار دادیم و خوشبختانه با پیگیری‌های پی‌درپی کلینیک، مشکلات حدود ۶۳ معدن برطرف شد و باقی نیز در دست انجام است.