سفر رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان به عراق، لبنان و سوریه، حاکی از آغاز مرحله جدیدی از کنشگری مبتنی بر تقویت هویت منطقه‌ای محور مقاومت است.
آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها تلاش کردند تا بلکه بتوانند از تروریست‌های تکفیری و دست‌ساز خود، به‌مثابه عواملی برای به چالش کشیدن قدرت بازدارندگی مقاومت استفاده کنند. اما پایان سیطره شجره خبیثه داعش به دست محور مقاومت و برچیده شدن خلافت خودساخته آن‌ها در مناطقی از سوریه و عراق، رویای خونین تل‌آویو و واشنگتن را تبدیل به یک کابوس واقعی برای دشمنان مقاومت کرد.
این روز‌ها دیگر رفتار محور مقاومت با درایت جمهوری اسلامی ایران در دایره محدود «واکنش‌ها» ترسیم نمی‌شود و هر جا اقتضا کند، مقاومت در قامت یک «کنشگر تعیین‌کننده» ظاهر می‌شود و سفر منطقه‌ای «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان به عراق، لبنان و سوریه در روز‌های اخیر بیانگر ورود محور مقاومت به مرحله‌ی جدیدی از تقویت کنشگری و هویت منطقه‌ای این محور است.
تقسیم منطقه؛ رویایی که هرگز برای آمریکا تعبیر نشد
«هیلاری کلینتون» وزیر خارجه پیشین آمریکا در کتاب خود با عنوان «گزینه‌های دشوار» که در سال ۲۰۱۴ به چاپ رسید، اذعان کرد: «ما داعش را برای تقسیم خاورمیانه ایجاد کردیم». کلینتون در کتاب خود نوشت: ما از طریق دولت اسلامی که قرار بود تشکیل شود منطقه را تقسیم می‌کردیم و پس از آن به سراغ کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می‌رفتیم. ابتدا کار از کویت آغاز می‌شد و به ترتیب به سراغ امارات، بحرین و عمان می‌رفتیم. در پی آن، تقسیمات منطقه عربی به طور کامل تغییر می‌کرد و ما تسلط کامل بر منافع نفتی و گذرگاه‌های دریایی پیدا می‌کردیم.
داعش به باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا احترام و ارج می‌نهد. او موسس داعش است و به داعش کمک مالی کرد.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق آمریکا نیز اوت ۲۰۱۶، باراک اوباما و هیلاری کلینتون را موسس داعش خوانده بود و اعلام کرد: «داعش به باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا احترام و ارج می‌نهد. او موسس داعش است و به داعش کمک مالی کرد».
در همین راستا، «ادوارد اسنودن» پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا فاش کرده بود: سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در شکل گیری گروه موسوم به دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) نقش داشتند و در عملیاتی با نام «لانه زنبور» گروه داعش را تشکیل دادند.
اما رویای آمریکایی‌ها برای منطقه آن طور که خودشان پیش بینی کرده بودند پیش نرفت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۴ در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى تصریح کردند: «سیاست قدرت‌های استکباری در این منطقه، سیاست‌های خائنانه است؛ آشکارا خائنانه است. در عراق، سیاست قدرت‌های استکباری این است که نظام برآمده‌ی از انتخابات و اکثریّت و دموکراسی را سرنگون کنند؛ دنبال این هستند؛ تضعیف کنند، اخلال کنند، نگذارند کار کند ... سیاست ما، درستْ نقطه‌ی مقابل این است؛ ما معتقدیم دولت برآمده‌ی از انتخابات را در عراق باید تقویت کرد؛ معتقدیم در مقابل کسانی که اختلافات داخلی به‌وجود می‌آورند باید ایستادگی کرد، مقاومت کرد، تمامیّت ارضی عراق را باید حفظ کرد. این سیاست، درستْ نقطه‌ی مقابل سیاست استکبار در عراق است».
ما به فکر دنیای اسلامیم، ما به فکر امّت اسلامی هستیم؛ مواضع ما با استکبار این‌جور در مقابل هم قرار دارد.
ایشان در ادامه تاکید کردند: «در سوریه، سیاست استکبار این است که به هر قیمتی هست، دولتی را که شناخته‌شده است به مقاومت در مقابل صهیونیسم، سرنگون کنند؛ سیاست ما ضدّ این است. ما البتّه در مورد عراق، در مورد سوریه، در مورد یمن، در مورد بحرین، در مورد لبنان، در مورد همه‌ی کشور‌ها معتقدیم تصمیم‌گیر، خود ملّتهای آن کشورهایند؛ از بیرون، نه ما و نه غیر ما حق نداریم تصمیم بگیریم نسبت به سرنوشت ملّتها؛ خودشان باید تصمیم بگیرند. این اعتقاد ما است. ما هیچ نفع خاصّ شخصی‌ای در سوریه یا در عراق نداریم؛ ما به فکر دنیای اسلامیم، ما به فکر امّت اسلامی هستیم؛ مواضع ما با استکبار این‌جور در مقابل هم قرار دارد» (۲۷/۰۴/۱۳۹۴).
بر همین اساس پس از ظهور گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه، دولت‌های این کشور‌ها از ایران درخواست کمک کردند؛ جمهوری اسلامی ایران هم به دنبال این درخواست به فرماندهی سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی به یاری مردم عراق و سوریه شتافت. پس از ورود محور مقاومت به عرصه نبرد با داعش، شهر‌های مهم سوریه و عراق، یکی پس از دیگری از داعش پس گرفته شدند.
آخرین سنگر داعش در سوریه شهر «بوکمال» بود؛ بوکمال یکی از سه شهر بزرگ استان بیابانی دیرالزور و مهمترین و آخرین پایگاه داعش در سوریه بود؛ لذا از نظر راهبردی، بسیار اهمیت داشت و آمریکا به همراه داعش نمی‌خواستند کنترل این شهر را از دست بدهند، اما محور مقاومت به فرماندهی سردار سلیمانی در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶)، بوکمال را آزاد کرد تا پرونده داعش در عراق و سوریه بسته شود.
سردار سرلشکر حاج قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۳۰ آبان ۱۳۹۶ در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اسلامی، پایان سیطره شجره خبیثه داعش را اعلام کرد و این پیروزی بزرگ را به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و جهان اسلام تبریک گفت.
رهبر معظم انقلاب نیز در پاسخ به این نامه ضمن شکرگزاری ریشه کنی شجره خبیثه داعش در عراق و سوریه به دست بندگان صالح، این پیروزی را ضربه به سیاست خباثت‌آلود دشمنان و ضربه به دولت‌های قبلی و کنونی آمریکا و رژیم‌های وابسته به آن در منطقه دانسته و متلاشی ساختن این توده سرطانی و مهلک را خدمتی بزرگ به همه ملّتها و بشریّت و «نصرتی الهی» برشمردند.
ارتقا روابط با کشورهای همسایه؛ مهمترین اولویت سیاست خارجی ایران
یکی از مهمترین اولویت‌های سیاست خارجی ایران در دولت سیزدهم ارتقای روابط با دوستان و همسایگان است موضوعی که از همان روز تحلیف «سید ابراهیم رئیسی» خطوط آن ترسیم شد و رئیس جمهوری کشورمان در این مراسم تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران، کشور‌ها و ملت‌های همسایه را خویشاوند خود می‌داند و مهمترین و اصلی‌ترین اولویت سیاست خارجی خود را ارتقا روابط با کشورهای همسایه خود دانسته و خواهان عزت و اعتلای آن‌ها است.
در همین حال، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان ششم شهریور در اولین سفر خارجی خود و به منظور شرکت در نشست منطقه‌ای «حمایت از عراق» به بغداد سفر کرد. امیرعبداللهیان در این نشست تاکید کرد: عراق جدید رها شده از تروریسم، امروز نیازمند بازسازی و تقویت داخلی و گسترش و توسعه همکاری‌ها در منطقه است و جمهوری اسلامی ایران ضمن حمایت از ثبات، امنیت، استقلال، تمامیت ارضی، عزت، اقتدار و ارتقای جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی عراق، آماده توسعه همکاری‌های دو جانبه و منطقه‌ای در این زمینه است.
جمهوری اسلامی ایران، کشور‌ها و ملت‌های همسایه را خویشاوند خود می‌داند.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین روز بعد از این نشست (هفتم شهریور) به دمشق سفر کرد و با مقامات سوریه دیدار و گفتگو کرد. امیرعبداللهیان پس از دیدار با «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه گفت: همکاری‌های بخش خصوصی و تجار دو کشور ایران و سوریه از جمله موضوعاتی بود که در این سفر مورد توجه جدی دو طرف قرار گرفت.
«محمد ثامن الخلیل» وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه هم درباره حل مشکل نقل و انتقال پول اعلام کرد: گفتگو‌هایی بین بانک تجارت سوریه و ۳ بانک ایرانی در جریان است که این گفتگو‌ها پیشرفت‌های خوبی دارد تا شرکت‌ها و تجار و فعالان اقتصادی بتوانند در این مسئله به راحتی مبادلات مالی را انجام دهند.
ایران؛ یک متحد صادق و دوست وفادار
امیرعبداللهیان سه شنبه هفته گذشته (۱۳ مهر) نیز به دعوت سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در صدر هیأتی بلند پایه به مسکو سفر کرد. بعد از همکاری موفق تهران و مسکو در تحولات چند سال اخیر سوریه، ایران و روسیه به عنوان کنشگرانی فعال و موثر در حفظ ثبات و امنیت منطقه، مصمم به همکاری و تقویت چند جانبه گرایی در مورد طیف وسیعی از مسائل دوجانبه، بین المللی و منطقه‌ای هستند.
وزیر خارجه کشورمان پس از این سفر در توییتی نوشت: «در این سفر بر انجام هماهنگی‌های نزدیک دو کشور در مسائل منطقه و موضوعات جهانی و همچنین گسترش همکاری‌های دو جانبه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و روابط فرهنگی توافق کردیم.»
امیرعبداللهیان پس از پایان سفرش به روسیه، بامداد پنجشنبه گذشته (۱۵ مهر) وارد لبنان شد و با مقام‌های ارشد این کشور از جمله میشل عون رئیس جمهوری، نبیه بری رئیس پارلمان، نجیب میقاتی نخست وزیر و عبدالله بوحبیب وزیر خارجه دیدار و درباره مسائل دوجانبه و منطقه‌ای با آن‌ها گفتگو کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان در این سفر همچنین با نمایندگان گروه‌های مقاومت فلسطینی در بیروت از جمله زیاد النخاله و جمعی از رهبران جنبش جهاد اسلامی فلسطین و اسامه حمدان مسئول روابط خارجی جنبش حماس دیدار و رایزنی کرد.
«سید حسن نصرالله» دبیرکل جنبش حزب الله لبنان نیز از حسین امیرعبداللهیان و هیأت همراه استقبال کرد. دبیرکل حزب الله با قدردانی از جمهوری اسلامی ایران به دلیل ایستادگی در کنار دولت و ملت و مقاومت لبنان از دهه‌های گذشته تاکنون گفت: ایران اثبات کرده است که یک متحد صادق و دوست وفادار است که دوستان خود را هر چقدر که شرایط دشوار باشد، تنها نمی‌گذارد.
ایران اثبات کرده است که یک متحد صادق و دوست وفادار است که دوستان خود را هر چقدر که شرایط دشوار باشد، تنها نمی‌گذارد.
وزیر امور خارجه کشورمان صبح روز گذشته (شنبه، ۱۷ مهر) نیز وارد دمشق شد. وزیر خارجه کشورمان در دیدار با «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه، تماس‌های گسترده میان مقامات عالی دو کشور را نشانگر عمق روابط میان ایران و سوریه خواند و پیروزی‌های سیاسی، بین‌المللی و میدانی سوریه را تبریک گفت و اظهار داشت: فضای دیپلماتیک در نشست‌های اخیر مجمع عمومی سازمان ملل نشانگر آن بود که اوضاع به نفع سوریه تغییر کرده است.
امیرعبداللهیان با اشاره به عملگرا بودن دولت جدید در جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: ما یک برنامه توسعه پایدار اقتصادی را در نظر داریم که حتی با فرض تداوم تحریم‌های ظالمانه علیه ایران آن را دنبال خواهیم کرد.
جمع بندی
تحولات چند سال اخیر نشان می‌دهد با وجود اقدامات مخرب آمریکایی‌ها و متحدانش، محور صهیونیستی - آمریکایی - تکفیری در سایه وحدت و هماهنگی محور مقاومت در رسیدن به اهداف خود شکست خورده است. اکنون کشورهای حامی محور مقاومت با این تجربه موفق، در حال ترسیم نقشه توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری برای مقابله با تحریم‌های ظالمانه دشمنان و مبارزه با تروریسم اقتصادی هستند.
سفر‌های اخیر رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز در همین چارچوب قابل ارزیابی است. کشور‌هایی همچون سوریه و عراق در حال بازسازی اقتصادی و نیازمند ساخت بستر‌های متعدد هستند؛ در نتیجه در شرایط کنونی، تقویت همکاری‌های مشترک در زمینه صنعت، انرژی، سرمایه گذاری، تجارت، بنادر و سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌های مشترک به منظور مقابله با تحریم‌های ظالمانه اهمیتی راهبردی دارد.
هویت منطقه‌ای که جمهوری اسلامی ایران بر آن تاکید داشته و دارد، این است که هر گونه ترتیبات سیاسی، امنیتی و اقتصادی در منطقه با حضور و مشارکت همه کشورهای منطقه، بدون دخالت بیگانگان محقق می‌شود؛ بنابراین پس از همکاری‌های دفاعی محور مقاومت و پایان سیطره داعش و مقابله با بیگانگان، همگرایی اقتصادی این محور می‌تواند بر چالش‌های مشترک غلبه کند و به منزله برداشته شدن گامی مهم برای اتحاد آینده منطقه است.
همچنین همگرایی محور مقاومت در زمینه‌هایی اقتصادی و دفاعی در کنار زیاده‌خواهی آمریکا در عرصه سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌تواند زمینه را برای اجماع درباره ضرورت تغییر رفتار‌های آمریکا در سایر مسائل بین‌المللی نیز ایجاد کند.
نویسنده: محسن ایراندوست