بنی‌صدر؛ کسی که نمک خورد و نمکدان شکست
ابوالحسن بنی‌صدر، رئیس‌جمهوری که در دام منافقین افتاد، که بود؟
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، بنی‌صدر در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ با هواپیمای حامل امام خمینی (ره) از فرانسه به ایران آمد، یک سال بعد در پنجم بهمن ۱۳۵۸ رئیس جمهور شد، سی‌ام همان ماه به فرماندهی کل قوا منصوب شد، ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ از فرماندهی کل قوا برکنار شد، سی و یکم همان ماه کفایت سیاسی او در مجلس رد شد و یک روز بعد، از پست ریاست جمهوری عزل شد.
پس از آن به زندگی مخفیانه روی آورد و هفتم مرداد همان سال با ظاهری زنانه به همراه مسعود رجوی، سرکرده گروهک تروریستی منافقین، از ایران فرار کرد.
او عضو شورای انقلاب اسلامی، نخستین رئیس جمهور و نخستین فرمانده کل قوای نیرو‌های مسلح کشور بود، اما به‌دلیل عملکرد غیر قابل قبول او، اعتماد عالی‌ترین مقامات سیاسی، اجرایی و امنیتی کشور را از دست داد و در آخر از ایران گریخت، تابعیت فرانسه گرفت و علیه نظام جمهوری اسلامی به توطئه پرداخت.
ابوالحسن بنی‌صدر که بود؟
ابوالحسن بنی‌صدر، دوم فروردین ۱۳۱۲ شمسی در روستای باغچه از توابع شهرستان کبودرآهنگ متولد شد. پدر او آیت‌الله سیدنصرت‌الله معروف به صدرالعلمای همدانی و پدربزرگ او سید صالح معروف به مجدالعلمای همدانی از روحانیون سرشناس استان همدان بودند. او دارای یک برادر به نام سید فتح‌الله بود. پدر او با امام خمینی (ره) سلام و علیک داشت.
ابوالحسن، پس از تأسیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۷ چهار سال در این مؤسسه تحقیقاتی مهم دانشگاه، مشغول کار شد. در هفتم شهریور ۱۳۴۰ در ۲۸ سالگی با عذرا حسینی، دختر همسایه و همشهری خود ازدواج کرد و صاحب دو دختر و یک پسر شد.
ازدواج فیروزه، دختر ۱۸ ساله بنی‌صدر با مسعود رجوی، سرکرده گروهک تروریستی منافقین، به‌دلیل بالا گرفتن اختلافات سیاسی ابوالحسن و مسعود، به اجبار پدر به طلاق منجر شد.
روزگار سیاسی
بنی‌صدر در جوانی، مسئول یک سازمان دانشجویی در دانشگاه تهران بود. او نماینده جمع کوچکی از دانشجویان ضد رژیم شاه بود و دو بار به زندان افتاد.
او در پاییز ۱۳۴۲ با حمایت و همراهی احسان نراقی، کشور را به مقصد فرانسه ترک کرد. تحصیلات عالیه خود را در دانشگاه سوربن ادامه داد و مدرک دکترای اقتصاد و سرمایه‌گذاری گرفت. او به دو زبان عربی و فرانسوی، تسلط داشت.
سال ۱۳۵۰ با درگذشت آیت الله سیدنصرالله بنی‌صدر در نجف اشرف، ابوالحسن ۳۸ ساله و سایر دوستان و اقوام پدر او برای تشییع پیکر به نجف رفتند. او در جریان مراسم تشییع و خاکسپاری با امام خمینی (ره) روبرو شد و به‌تدریج در شمار همراهان امام درآمد!
او در آن سال‌ها تحت تأثیر چند مکتب فکری - سیاسی مختلف و گاه متعارض بود. ناسیونالیسم نهضت آزادی، اسلام‌گرایی، کتاب «کوچک زیباست» شوماخر و سوسیالیست‌های تخیلی دهه‌های ۱۹۷۰ اروپا.
بنی‌صدر، پس از ورود به ایران در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ و برگزاری جلسات سخنرانی در دانشگاه صنعتی شریف با حکم امام خمینی (ره) تا پایان مأموریت شورای انقلاب اسلامی، عضو این شورا شد. او مدتی بعد، وزیر اقتصاد و دارایی شد و در پی استعفای دسته‌جمعی دولت موقت مهندس مهدی بازرگان، به سمت وزیر اقتصاد و دارایی، منصوب شد.
با قبول استعفای دولت موقت از سوی امام خمینی (ره)، شورای انقلاب، مسئول برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری شد. ۹۶ تن، نامزد این انتخابات شدند.
اصلی‌ترین رقیب او یعنی حزب جمهوری اسلامی، به علت تأکید امام خمینی (ره) بر دوری روحانیون از امور اجرایی، نتوانست کاندیدای قدرتمند خود (آیت‌الله دکتر بهشتی) را برای رقابت با بنی‌صدر معرفی کند و کاندیدای مورد حمایت این حزب، یعنی جلال‌الدین فارسی به‌دلیل انتساب به افغانستانی بودن، به علت منع قانونی، نتوانست کاندیدای انتخابات شود.
از سوی دیگر، جامعه روحانیت مبارز از نامزدی بنی‌صدر حمایت کرد.
ابوالحسن بنی‌صدر با حدود ۱۱ میلیون رأی، پنجم بهمن ۱۳۵۸ با کسب ۷۶ درصد آرا، نخستین رئیس‌جمهور ایران شد.
با برگزاری انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی در اسفند ۱۳۵۸ حزب جمهوری اسلامی اکثریت مجلس را در دست گرفت. تنش جدی بین این حزب و بنی‌صدر در معرفی نخست وزیر به مجلس شورای اسلامی بود.
مجلس، همه پیشنهاد‌های بنی صدر برای نخست وزیری را رد کرد و نهایتا با تشکیل شورای مشترک میان مجلس و دولت، محمدعلی رجایی به سمت نخست وزیر انتخاب شد. تصمیمی که با وجود مخالفت بنی صدر اجرایی شد.
با آغاز جنگ، مخالفت بنی صدر با نیرو‌های انقلابی، به‌ویژه بی‌توجهی عمدی او به تأمین نیاز‌های رزمندگان در جبهه‌های جنگ، به‌خصوص مخالفت سرسختانه با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نخستین ماه‌های آغاز جنگ تحمیلی، اصلی‌ترین دلیل کاهش سریع محبوبیت او و عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا و توقیف ارگان او، روزنامه انقلاب اسلامی، بود.
ادامه تنش بین بنی صدر و نیرو‌های انقلاب به سخنرانی او در دانشگاه تهران منجر شد. این سخنرانی، حاشیه‌های زیادی به دنبال داشت.
۲۰ خرداد ۱۳۵۸ بنی صدر از فرماندهی کل قوا برکنار شد.
حکم عزل
امام خمینی (ره) در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۶۰، طی حکمی به ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، بنی صدر را از فرماندهی نیرو‌های مسلح عزل کرد.
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
ستاد مشترک نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران. آقای ابو الحسن بنی صدر از فرماندهی نیرو‌های مسلح برکنار شده‌اند.
روح اللَّه الموسوی الخمینی
پنج روز پس از عزل بنی صدر، در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۵۸ تظاهرات اعتراضی گسترده در تهران و برخی شهر‌های کشور برگزار کردند و خواستار محاکمه و اعدام او شدند.
۲۶ خرداد طرح دو فوریتی برخی نمایندگان مجلس برای سلب کفایت سیاسی رییس جمهور در مجلس به جریان افتاد. با تصویب کلیات آن شور دوم طرح در صحن علنی مجلس به جریان افتاد و پنج روز بعد در تاریخ ۳۱ خرداد با اکثریت قاطع آرا کفایت سیاسی نداشتن بنی صدر به تصویب مجلس رسید و با اطلاع امام (ره) از این تصمیم مجلس، حکم عزل او از ریاست‌جمهوری نیز از سوی ایشان صادر شد.
رأی کفایت سیاسی نداشتن
آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۱ به حضرت امام (ره)، نتایج رأی‌گیری مجلس درباره کفایت بنی صدر را به اطلاع ایشان رساندند.
بسم اللَّه الرحمن الرحیم
محضر شریف حضرت آیت اللَّه العظمی امام خمینی- ادام اللَّه ظله. محترماً به عرض می‌رساند، رأی مجلس شورای اسلامی در جلسه مورخ ۳۱/ ۳/ ۱۳۶۰ پس از بحث و بررسی با حضور ۱۹۰ نفر به شرح زیر:
آرای موافق: ۱۷۷
رأی مخالف: یک نفر
آرای ممتنع: دوازده نفر
در مورد آقای ابوالحسن بنی صدر بر این قرار گرفت که «آقای ابوالحسن بنی صدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران، کفایت سیاسی ندارد.» به موجب اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مراتب برای اتخاذ تصمیم به خدمت امام عظیم‌الشأن گزارش می‌شود.
رئیس مجلس شورای اسلامی
عزل از ریاست‌جمهوری
امام خمینی (ره) نیز در پاسخ نوشتند:
«بسم اللَّه الرحمن الرحیم
پس از رأی اکثریت قاطع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی مبنی بر این‌که آقای ابوالحسن بنی صدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارد، ایشان را از ریاست جمهوری اسلامی ایران عزل کردم.»
اول تیر ۱۳۶۰
امام راحل در همین روز در سخنانی خطاب به بنی‌صدر بیان کردند: «من بسیار متأسفم از این‌که کوشش کردم در این دوره اول جمهوری اسلامی این طور مسائل پیش نیاید و این طور عزل و نصب‌ها نشود؛ لکن با کمال کوششی که کردم، این‌ها نتوانستند بفهمند. من با زبان‌های مختلف، آنها را دعوت کردم به این‌که رها کنند این راهی که در پیش دارند و با ملت ایران این طور نکنند.»
امام (ره) همچنین از نصیحت و خیرخواهی برای بنی‌صدر فروگذار نکردند. «من الآن هم نصیحت می‌کنم آقای بنی صدر را به این‌که مبادا در دام این گرگ‌هایی که در خارج کشور نشستند و کمین کردند بیافتید و این آبرویی که از دست دادید، بدتر بشود.»
سقوط در دامن منافقین
بعد از عزل بنی صدر از همه مناصب سیاسی خود در نظام جمهوری اسلامی ایران، تنها گروهی که پذیرای او بود، گروهک تروریستی منافقین بود. اعضای سازمان مجاهدین در زمستان ۱۳۶۰ در اعتراض به عزل بنی صدر! دست به تظاهرات خیابانی زدند و خواستار سرنگونی حکومت نوپای سیاسی ایران شدند!
پس از واقعه هفتم تیر و بمب‌گذاری مقر حزب جمهوری اسلامی و شهادت آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی، بنی صدر به صورت علنی وارد جنگ مسلحانه با نظام جمهوری اسلامی شد.
چند روز پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی محمدعلی رجایی، بنی صدر همراه با مسعود رجوی با یک فروند بوئینگ ۷۰۷ که سرهنگ معزی از فرودگاه مهرآباد ربود، از کشور گریخت و به فرانسه رفت.
با فرار بنی صدر از ایران، همسر او عذرا حسینی بازداشت شد، اما با دستور مستقیم آیت الله سیدمحمد بهشتی و اقدام سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، از زندان آزاد شد.
بنی صدر در فرانسه، تقاضای پناهندگی سیاسی کرد. رابطه بنی صدر با منافقین نیز بسیار نزدیک و دوستانه بود، اما اختلافات این دو بر سر پاره‌ای مسائل، بالا و او سال ۱۳۶۲ از همراهی با منافقین کناره گرفت.
خبر مرگ بنی صدر، پس از یک عمر فرار، بر اساس اطلاعیه خانواده او پس از یک دوره طولانی بیماری در پاریس، امروز شنبه ۱۷ مهر منتشر شد. او ۸۸ سال سن داشت.