سایه بحران «آکوس» بر پیمان دو سوی آتلانتیک

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ استرالیا قرارداد عظیم ۵۶ میلیارد یورویی را که در سال ۲۰۱۶ با فرانسه برای خرید ۱۲ فروند زیردریایی امضا کرده بود، فسخ کرد تا قرارداد دیگری به نام آکوس برای خرید همین اقلام با آمریکا و بریتانیا امضا کند. فرانسه این ماجرا را «خنجر از پشت» به خود توصیف کرد.
بدنبال این اقدام در روز‌های اخیر ضرورت تقویت استقلال دفاعی قاره سبز در میان محافل اروپایی بیشتر مطرح شده است.
رسانه‌های فرانسوی اعلام کردند «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه مشغول بررسی گزینه‌هایی برای خروج احتمالی از ساختار فرماندهی ناتو است، در همین حال وزیر خارجه فرانسه قرارداد زیردریایی‌های هسته‌ای بین آمریکا و استرالیا و انگلیس را عامل شکاف در ناتو توصیف کرد، اقدامی که منجر به تقویت استقلال دفاعی اروپا از آمریکا می‌شود.
در واقع موضوع تقویت توان دفاعی اتحادیۀ اروپا از سال ۲۰۱۷ مطرح بود، اما با ادعای جنجالی " امانوئل ماکرون " رئیس جمهور فرانسه مبنی بر "مرگ مغزی ناتو " این بحث دوباره احیا شد و بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، فرانسه به این فکر افتاد تا نقش اصلی و قدرت نظامی برتر را در این زمینه ایفاء کند.
رئیس جمهور فرانسه در این باره می‌گوید: "ما به اروپایی نیاز داریم که بدون اینکه به ایالات متحده وابسته باشد، بتواند بهتر از خود دفاع کند". از نظر مکرون، ایالات متحده به دلیل فاصله جغرافیایی و تفاوت فرهنگی، در نگرانی‌ها و مشکلات اروپا مشترک نیست. ماکرون در کنفرانس امنیتی مونیخ ۲۰۲۰ بر لزوم اروپایی کردن سیاست دفاعی اروپا اصرار و تاکید کرد: "اروپا نمی‌تواند "شریک خردسال" ایالات متحده باقی بماند" از طرف دیگر اتحاد فرانسه با ایالات متحده بیشتر به "اتحاد سرد یا دوستی آشفته " معروف است. از نظر فرانسوی‌ها، آمریکایی‌ها "قدیمی‌ترین متحد" در زمان جنگ و بدترین دشمن در زمان صلح هستند، موضوعی که حالا با وقوع بحران زیردریایی‌ها بیشتر به اثبات رسیده است.
ناکارآمدی ناتو در بحران‌هایی مثل افغانستان، اوکراین و گرجستان، مقامات اروپایی را به این نتیجه رساند که دیگر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی خاصیت دفاعی برای اتحاریه اروپا را از دست داده است و آن‌ها باید همزمان با پذیرش مسئولیت بیشتر در قبال دفاع جمعی، وابستگی امنیتی خود را به ناتو کاهش دهند. ژان لوک ملانشون، نماینده پارلمان فرانسه، معتقد است: " ناتو دیگر مفید نیست و به جای محافظت، به امنیت اروپا آسیب می‌زند".
همچنین اتحادیه اروپا به تقویت نیروی زمینی و دریایی خود نیاز دارد، زیرا در صورت وقوع هر گونه بحرانی فاصله طولانی ایالات متحده مانع از رسیدن به موقع نیرو‌های آمریکایی به اروپا می‌شود.
از طرف دیگر بایدن هم مانند ترامپ اتحاد دفاعی آمریکا و اروپا را در چارچوب سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به معنای مسئولیت‌پذیری بیشتر اعضاء اروپایی ناتو دانسته و با اقدامات یکجانبه مثل خروج از افغانستان اعتبار بزرگترین پیمان دفاعی جهان را زیر سئوال برده است.
در همین حال بحران زیر دریایی‌ها منجر به تقویت موضع اروپا در قبال ایالات متحده و شکاف بیشتر در بین اعضاء ناتو شده است تا جایی که "جوزف بورل " رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: وزرای این اتحادیه در موضوع بحران زیر دریایی‌ها به صورت شفاف همبستگی خود با پاریس را در برابر واشنگتن اعلام می‌کنند.
افول ناتو و ترس اروپا از به دام افتادن جنگ تحریک آمیز ایالات متحده در همسایگی آن‌ها یعنی با روسیه و حالا بحران زیر دریایی‌ها مقامات اتحادیه اروپا را بر آن داشت تا برای رهایی از اعتماد به امریکا راهبرد استقلال دفاعی را در پیش گیرند. در این مورد رئیس جدید کمیسیون اروپا " اورسولا فون درلاین "معتقد است: "حالا اروپا باید زبان قدرت را یاد بگیرد و ارتشی مستقل داشته باشد".
آلمان هم مانند فرانسه ادبیات دستوری ایالات متحده به جامعه یورو و تحمیل هزینه‌های ناتو به اروپا را غیر قانونی می‌داند تا جایی که رویکرد دوگانه کاخ سفید در قبال ناتو، مرکل، صدراعظم آلمان را بر آن داشت تا اعلام کند آلمان و اروپا دیگر نمی‌توانند به آمریکا و ناتو اعتماد کنند و دیگر دوران " سواری رایگان " به ناتو تمام شده است.
در عین حال اقدام کاخ سفید در لغو قرارداد خرید زیر دریایی‌ها منجر به بی اعتمادی بیشتر اروپا به آمریکا شد. "برونو لومر " وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه در این باره اعلام کرد: «اولین درسی که باید از این ماجرا گرفت، این است که اتحادیه اروپا باید استقلال راهبردی خود را بسازد. ماجرای افغانستان، ماجرای زیردریایی ها، نشان می‌دهد که ما دیگر نمی‌توانیم روی ایالت متحده آمریکا برای تضمین حفاظت راهبردی خود حساب کنیم، اروپایی‌ها باید چشمانشان را باز کنند.»
" فواد ایزدی "کارشناس مسائل بین الملل، لغو قرارداد فروش زیر دریایی‌های فرانسه به استرالیا را حاکی از این واقعیت دانست که به آمریکا نمی‌شود اعتماد کرد حتی اگر طرف مقابل، فرانسه باشد.
در واقع اتحادیه اروپا بعد از رویارویی لفظی و انتقاد‌های تند دونالد ترامپ امروز از جو بایدن هم مایوس شده است، زیرا بایدن با این وعده وارد کاخ سفید شد که روابط متزلزل با متحدان خود را ترمیم کند و به تنش‌ها در دو سوی اقیانوس اطلس پایان دهد، اما اقدام آمریکا در لغو قرار داد استرالیا برای خرید زیر دریایی، خشم قدیمی‌ترین متحد آمریکا یعنی فرانسه را برانگیخت و سبب شد حتی لهستان و اوکراین درباره تعهد آمریکا به تأمین امنیت شان سوالاتی را مطرح کنند.
به بیان دیگر ادامه سیاست‌های یکجانبه گرایانه کاخ سفید سبب شد تا اروپایی‌ها پس از یک دوره تحقیر و تهدید به خود آیند و به این نتیجه برسند که باید از وابستگی دفاعی خود به آمریکا بکاهند و از این فرصت برای بازسازی نیروی دفاعی مشترک اروپا استفاده کنند راهبردی که به معنای شمارش معکوس برای پایان یافتن اتحاد دو سوی آتلانتیک است.