آیت الله جوادی آملی و چند تن از مراجع و علما، ارتحال غمبار عالم ربانی آیت الله حسن زاده آملی را تسلیت گفتند.
پیام تسلیت آیت الله جوادی آملی
آیت الله جوادی آملی در پیامی ، ارتحال غمبار عالم ربانی، حکیم متاله، جامع عقل نظر و عقل عمل ، آیت الله حسن زاده آملی را به حوزه های علمیه ، عموم دوستداران و بیت آن عارف کم نظیر تسلیت گفت.
متن کامل پیام تسلیت آیت الله جوادی آملی به مناسبت ارتحال آیت الله حسن زاده آملی بدین شرح است:
انا لله و انا الیه راجعون
ارتحال غمبار و اسفبار عالم ربانی ، حکیم متاله، جامع علوم معقول و منقول، صاحب مآثر سنگین و آثار گرانقدر ، حضرت آیت الله حسن زاده آملی را به محضر مبارک حضرت بقیة الله «ارواح من سواه فداه» و جامعه روحانیت و حوزه‌های علمیه و همه شاگردان و دست پروردگان آن حکیم راحل و عموم مردم بزرگ و بزرگوار آمل و بیت شریف ایشان تسلیت عرض می کنم.
حکیم و عارف کم نظیر حضرت آیت الله حسن زاده آملی جامع عقل نظر و عقل عمل بود؛ هم در مسائل علمی از چهار راه استفاده کرد، هم در مسائل عملی از چهار راه بهره برد ؛ راه‌هایی که انسان می‌تواند از آن راه‌ها به فیض علمی برسد چهارتاست و راه‌های عملی که می‌تواند از آن راه‌های عملی به فوز الهی بار یابد چهارتاست.
خدای سبحان از دو راه به بنده اش فیض علمی و فوز عملی می‌رساند: یکی به وسیله رهبران الهی ، یکی بلاواسطه؛ هم به واسطه رهبران الهی کتاب و حکمت را تعلیم می‌کند و هم بر اساس ﴿هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ﴾، ﴿نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ﴾ و مانند آن، بلاواسطه فیض علمی را القاء می‌کند ؛ اگر کسی بخواهد با خدا راز و نیاز کند و ارتباطی برقرار کند، آن نیز دو را ه دارد: یا با توسل به انبیا و اولیا و رهبران الهی است یا بلاواسطه است ؛ انسان می‌تواند بدون واسطه بگوید یا الله ، با واسطه هم می‌تواند بگوید یا الله. اگر کسی خواست با خدا رابطه برقرار کند چه فیض علمی و چه فوز عملی، دو راه دارد یکی مع الواسطه، یکی بی واسطه و اگر کسی خواست فیضی از خدا و فوزی از خدا ، علماً و عملاً به او برسد، آن هم دو راه دارد، گاهی بلا واسطه فیض الهی می‌رسد گاهی مع الواسطه. این بلاواسطه، در علوم عقلی اثباتش آسان نیست، ولی در عرفان کاملا محقق است و حکیم و عارف گرانسنگی مثل آیت الله حسن زاده آملی، هم راه عقل را هم راه شهود را به خوبی پیمود و توانست از این چهار راه، هم حرف خودش را به خدا برساند، هم فیض و فوز خدا را دریافت کند.
زندگی سراسر فخر این حکیم الهی در آن اربعین گیری‌های او، در آن روزه‌های متصل و مرتبط ماه رجب و شعبان و رمضان او، در آن سحرخیزی‌های ممتد او ، در آن ناله‌ها و گریه‌های او که گفت: «تا جان به لب نرسید جام به لب نرسید» گذشت. از این کار‌ها زیاد داشت، از این ناله‌ها زیاد داشت، از این گریه‌ها زیاد داشت، از این شب زنده داری‌ها زیاد داشت، از این تعلیم و تربیت‌های خالصانه زیاد داشت ؛ شاگردانی تربیت کرد که هم اکنون به فیض الهی از اساتید سرآمد حوزه‌ها هستند و موفق اند و کتاب‌های گراسنگی چه کتاب‌های درسی، چه کتاب‌های مرجعی، یا تالیف کرد یا تصنیف کرد یا تحقیق کرد و آثار گذشتگان را احیا کرد. هم در عرفان، هم در فلسفه ، هم در نجوم ، هم در ریاضیات ، هم در تفسیر ، هم در حدیث ، انسان جامعی شد که توانست انسان‌هایی تربیت کند، توانست آثاری به یادگار بگذارد، شاگردانی تربیت کند و دوستانی را بپروراند که از محضر او فیض و از مکتب او فوز ، از بنان او فیض و از بیان او فوز دریافت کنند ، لذا ارتحال آن بزرگوار بسیار غمبار است.
امیدوارم ذات اقدس الهی به عنوان عطیه‌ای الهی ، این سانحه و این سوگ سنگین را بر همگان آسان کند که بتوانند تحمل کنند و این بار سنگین را بکشند ، روح پرفتوح آن حکیم الهی ، آن منجم ، آن ریاضیدان ، آن عارف ، آن فقیه، آن مفسر و آن محدث را با انبیای الهی محشور کند و صبر جمیل به عموم بازماندگان، شاگردان، کسانی که از کتاب‌های او فیضی بردند و می‌برند و از محضر و مکتبشان استفاده کرده اند، خصوصا مردم بزرگ و بزرگوار آمل که متاسفانه وضع حالم مساعد نیست که در مراسم تشییع و در مراسم بزرگداشت این حکیم در کنار آن‌ها شرکت کنم ، عنایت فرماید. به طایفه محترم ایشان به دوستان ایشان به شاگردان ایشان و به بیت شریف ایشان تسلیت عرض می‌کنم، علوّ منزلت آن حکیم راحل را از خدا مسئلت می‌کنم و صبر جمیل و اجر جزیل عموم بازماندگان را از ذات اقدس الهی مسئلت می‌کنم؛ امیدواریم خدای سبحان حشرشان را با انبیا و اولیا قرار بدهد و دل‌های داغدیده‌ها را تسلی بخشد.
پیام تسلیت آیت الله نوری همدانی
متن کامل پیام آیت الله نوری همدانی به شرح زیر است:
انالله و اناالیه راجعون
رحلت حکیم متأله و عالم فرزانه حضرت آیت الله العظمی علامه حسن زاده آملی (رضوان الله تعالی علیه) موجب تأثر و تأسف فراوان گردید.
جامع بودن در علوم عقلی و نقلی، تربیت و پرورش شاگردان برجسته، و برخوردداری از فرهنگ انقلابی در سطح بسیار بالا از ویژگی‌های ممتاز ایشان بود که تألیفات متعددی در حوزه‌های مختلف علوم در جهت ترویج و تبین معارف اسلامی و نشر تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) از خود به یادگار گذاشتند که حقاً در جامعیت و ذوفنون بودن کم نظیر بودند.
فقدان آن عالم وارسته علم و عمل و تقوا را به حوزه‌های علمیه، جامعه علمی، شاگردان و علاقمندان و فرزندان معظم له و خاندان مکرّم ایشان تسلیت عرض نموده از خداوند قادر متعال غفران و رحمت واسعه الهی را برای آن مرحوم مسئلت می‌نمایم.
پیام تسلیت آیت الله علوی گرگانی
متن کامل پیام آیت الله علوی گرگانی به شرح زیر است:
إذا مات المؤمن الفقیه ثلم فی الإسلام ثلمه لایسدّها الشیء
ارتحال عالم پارسا و ذوالفنون حضرت آیت الله حسن زاده آملی رحمة الله علیه که عمر خویش را در راه تألیف و تبیین معارف الهی صرف نمودند موجب تأثر گردید.
تبحر در علوم مختلف فقه، اصول، فلسفه، عرفان، ریاضی، نجوم، ادبیات و تربیت شاگردان فرهیخته در کنار تهذیب نفس از خصوصیات این عالم وارسته می‌باشد.
اینجانب این ضایعه مولمه را در درجه اول به محضر امام زمان علیه السلام همچنین به مراجع عظام تقلید، حوزه‌های علمیه، ارادتمندان و شاگردان ایشان و مردم شریف آمل و بیت مکرم آن عالم با تقوا تسلیت گفته، علو درجات را برای ایشان از خداوند مسئلت می نمایم.
پیام تسلیت آیت الله مکارم شیرازی
متن پیام آیت الله ناصر مکارم شیرازی به شرح زیر است:
رحلت عالم ربانی آیت الله حسن زاده آملی (رحمة الله علیه) موجب تأثر گردید.
این عالم ربانی در طول عمر خویش آثار فراوانی در علوم مختلف از خود به یادگار گذاشت و شاگردان فراوانی را پرورش داد.
این ضایعۀ مولمه را به حوزه علمیه، همه علاقه‌مندان و بیت مکرم ایشان تسلیت عرض نموده، صبر و اجر فراوان برای همۀ بازماندگان خواهانم.
آیت الله جنتی رئیس مجلس خبرگان رهبری هم در پیام خود با بیان اینکه آیت‌الله حسن زاده آملی، عالمی ذوالفنون و وزنه‌ای در ساحت علم، تقوا و عرفان ناب اسلامی به شمار می‌رفتند، گفت: رحلت ایشان حقیقتاً ثلمه به اسلام و جامعه علمی است.
آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، نیزضمن عرض تسلیت ارتحال حکیم فرزانه، مرحوم آیت الله حسن حسن زاده آملی، آورده است: این دانشمند فاضل با سلوک معنوی و اخلاقی و مجاهده علمی، خود را به مکارم اخلاق و صلابت و اتقان علمی آراسته ساخت و شاگردان بسیاری را از بینش و دانش خود مستفیض و بهره‌مند گرداند.
آیت الله سیدمحمد سعیدی تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه (س) در پیام تسلیت به مناسب ارتحال علامه ذوالفنون، آیت الله حسن زاده آملی با اشاره به مراتب علمی آن عالم سفر کرده، آورده است: ایشان از جمله شخصیت‌های بزرگ تاریخ هستند که عیار علمیت ایشان را آیندگان درک خواهند کرد.
آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه، در پیام خود با عرض تسلیت ارتحال آیت الله حسن زاده آملی، تاکید کرده است: حضور این عالم پارسا در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، مردمی و نقش آفرینی در صحنه‌های انقلاب اسلامی و همراهی با انقلاب اسلامی و امامین انقلاب اسلامی درس آموز و الهام بخش و سخنان نغز و دلنشین ایشان در مسند خطبه و خطابه و وعظ و ارشاد راهنمای جویندگان مسیر سعادت بود و پس از سال‌ها خدمت و نورافشانی و درایام اربعین سالار شهیدان (ع) به لقای الهی شتافت.