دومین نشست تخصصی آویشن و اندیشه با عنوان «نبرد روایت‌ها در دفاع مقدس» با تاکید بر عملیات رمضان در اراک برگزار شد.
در این نشست علیرضا رحیمی، مدیر سرای نوآوری صنایع خلاق فرهنگ و هنر دانشگاه آزاد، اسماعیل نادری، مدرس دانشگاه، فرمانده اسبق گردان امام حسین (ع) و نویسنده دفاع مقدس، مجید مالکی، پژوهشگر دفاع مقدس، مریم طالبی، مدیر دفتر فرهنگ و ادبیات پایداری حوزه هنری استان مرکزی و علی اکبر فراهانی، معاون اسناد و کتابخانه دفاع مقدس اداره کل حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس استان مرکزی حضور داشتند.
علیرضا رحیمی اظهار کرد: خوشبختانه مدتی است که مجموعه‌های فعال فرهنگی مانند اداره کل تبلیغات اسلامی، خبرگزاری مهر و کانون خانه حکمت به بخش مغفول انقلاب که کمتر به آنها پرداخته شده است ورود می‌کنند که باعث ایجاد فضاهای جدید در استان مرکزی می‌شود. در مورد عملیات رمضان همین نکته بس که در کتابی خواندم بزرگترین عملیات نظامی جهان بعد از جنگ جهانی دوم بود و در آن شهدای بسیاری تقدیم کردیم.
وی بیان کرد: نقش دانشگاه‌ها، مراکز علمی پژوهشی و رسانه‌ها در روایت دفاع مقدس بسیار پررنگ است. می‌توان گفت جنگ ۸ ساله تازه آغاز شده، زیرا گسترش فضای مجازی موجب تقابل روایت‌ها در محیط رسانه شده است.
مدیر سرای نوآوری صنایع خلاق فرهنگ و هنر گفت: ۳۵ درصد از هجمه‌های علیه انقلاب و دفاع مقدس مربوط به تقابل روایت‌ها و اختلاف مسئولین در نوع بیان روایت‌ها است. به طوری که تشکیک در روایت از رخدادهای جنگ (نوع عملیات، تعداد شهدا و…) باعث ایجاد شبهاتی است که باید پاسخ داده شوند.
رحیمی در پایان افزود: در دانشگاه‌ها می‌شود برای رفع این شبهات، بازشناسی روایت‌ها و تولید محتوا قدم‌های مؤثری برداشت و درب دانشگاه آزاد به روی خانواده شهدا، پژوهشگران و فعالان عرصه دفاع مقدس باز است.
اسماعیل نادری در ادامه این نشست اظهار کرد: انتخاب کلمه نبرد برای تحریک اذهان مناسب است اما با روایت تناسبی ندارد و پیشنهاد بنده این است که با واژه‌ای ملایم‌تر جابه‌جا شود. کسانی که در دفاع مقدس نقش‌آفرینی کرده‌اند، هنر نوشتن یا درک پیام رسانی دقیق را ندارند و صرفاً عناصری بوده‌اند که در جنگ هر کدام سهمی داشته و انجام وظیفه کردند.
وی بیان کرد: به عبارتی وظیفه ما رساندن پیام آنچه در حوادث جنگ دیده‌ایم و دیگران ندیده‌اند به نسل امروز است. صاحبان قلم و اهالی معرفت از صحنه‌های جنگ دور بوده‌اند و یکی از دلایل به وجود آمدن و روایت‌های مختلف از دفاع مقدس شده است.
فرمانده اسبق گردان امام حسین (ع) با اشاره به عملیات رمضان تاکید کرد: عملیات رمضان خیلی حرف دارد و همه مطالب را نمی‌شود گفت. عراق بعد از عملیات رمضان ما را تجزیه و تحلیل کرد و فهمید با چه نیرویی می‌جنگد و اینکه چطور می‌تواند با آن مقابله کند. رمضان شروع رودررویی عراق به صورت مدیریت شده با ما بود. در این عملیات عراق در ۵۰ روز به اندازه ۲ سال کار مهندسی کرد و به‌همین خاطر با مشکل مواجه شدیم.
در ادامه نشست مجید مالکی عنوان کرد: بین ما و گذشته حجاب و سدی ایجاد شده که صدای اتفاق‌های گذشته به گوش آیندگان نمی‌رسد. پرداختن به تاریخ شفاهی ضرورت اصلی برای هویت‌سازی ماست، بنابراین برای من تاریخ شفاهی و خاطره نگاری ضرورت دارد تا این سد را بشکنم.
این پژوهشگر دفاع مقدس گفت: باید بین حافظه و خاطره تفاوت قائل شد. وقتی رخداد را در حافظه می‌پرورانیم تبدیل به خاطره می‌شود و پردازش ما بر اساس آن چیزی است که در ذهن ما اتفاق می‌افتد. گذر زمان، تنوع مخاطب، سانسورها و ملاحظات میدانی و سیاسی در این پردازش بسیار مؤثر است.
مالکی در پایان سخنانش افزود: میان تاریخ شفاهی و خاطره نگاری باید تفاوت قائل شد. خاطره زاییده ذهن راوی است و از شخص خاصی بیرون می‌آید که می‌توان آن را استناد درونی نامید، ولی در تاریخ شفاهی استناد بیرونی اتفاق می‌افتد.
مریم طالبی در ادامه نشست اظهار کرد: به نبرد میان روایت‌ها کم‌کم و در خلال مصاحبه‌ها برخورد کردیم. مثلاً در خصوص شهید حاج عباس نجفی که خاطراتش را ضبط می‌کردیم، دیدیم روایت‌ها متفاوت و مختلف است.
وی ادامه داد: بحث اصلی این است که از خاطره برای رسیدن به تاریخ شفاهی کمک بگیریم. به همین منظور خاطره‌ها باید با جزئیات دقیق همراه باشد و برای دستیابی به تاریخ شفاهیِ واقعی باید جزئیات را به طور دقیق از خاطرات بیرون کشید. علت تحریف روایت‌ها بر اساس بیانات مقام معظم رهبری، دو چیز است، اول تفاوت زاویه دید آدم‌ها و دیگر فراموشی.
مدیر دفتر فرهنگ و ادبیات پایداری حوزه هنری گفت: در مورد عملیات رمضان به طور خاص کاری نشده اما در ذیل خاطرات راویان جنگ از آن گفته شده است. شهید صیاد در مورد این عملیات می‌گوید قرار بوده یک رخنه عمیق در دشمن ایجاد کنیم اما بچه‌های سپاه آن‌قدر شور و هیجان داشتند که ۸ رخنه ایجاد کردند و همین باعث شد دیگر عمق نداشته باشد که در نهایت به شکست انجامید.
علی اکبر فراهانی در ادامه نشست با اشاره به اینکه نبرد روایت‌ها وجود دارد، افزود: در سازمان اسناد دفاع مقدس، موضوع حفظ اسناد مهم است اگرچه در حوزه نشر نیز فعالیت داریم. حجم عمده روایت‌ها از یک موضوع، نشان از اهمیت آن داشته و حقیقت نیز از همین راه آشکار می‌شود.
وی در پایان بیان کرد: بحث جمع‌آوری تاریخ شفاهی جایگاه بالایی دارد. به خصوص اگر در حجم کلان دیده شود. در این زمینه اسناد مکتوب، فیلم، عکس و صوت‌ها تا حد زیادی راهگشا هستند.