تیغ طمع سودجویان و کوه خواران چهره‌ی ارتفاعات تنگ سرخ شیراز را خراشید.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، تنگ سرخ؛ منطقه ای بکر با طبیعتی سحرانگیز در شمال شهر شیراز. گنجینه ای بی بدیل از معادن سنگ لاشه و تنوع زیستی که سال هاست مورد تعرض منفعت طلبان قرار گرفته و رد پای تجاورزشان در گوشه گوشه این منطقه قابل مشاهده است.
تنگ سرخ در حال بلعیده شدن توسط کوه خواران
اشتهای سیری ناپذیر و تمام نشدنی کوه خواران در حال بلعیدن پیکر زخمی ارتفاعات، تنگ سرخ شیراز است.
میراث طبیعی ای که ریه شهرراز محسوب می شود، دست درازی به آن، تنفس ساکنان این شهر را تهدید و کیفیت هوا را در مرز هشدار قرار می دهد.
ایزدی کارشناس محیط زیست فارس می گوید: بهره برداران غیرمجاز، سال هاست با استخراج سنگ‌های لایه‌ای و مطبق طبیعی که نقش عمده‌ای در حفظ خاک منطقه دارند، باعث تخریب های گسترده ای در تنگ سرخ شده اند.
او می افزاید: مخربان، سنگ‌های مالون با کاربردهای مختلف ساختمانی این منطقه را به قیمت‌های گزاف در شیراز و شهرک‌های اقماری به فروش می‌رسانند.
این فعال محیط زیست ادامه می دهد: فعالیت‌های غیر مجاز و سود جویانه کوه خواران خسارت های غیر قابل جبرانی به رویشگاه‌های گیاهی و زیستگاه‌های جانوری این منطقه وارد کرده است.
آقای جهاندیده دیگر کارشناس محیط زیست می گوید: هیچکدام از معادن منطقه تنگ سرخ مجوز قانونی از دستگاه های اجرایی به ویژه صنعت و معدن، منابع طبیعی و محیط زیست را ندارند.
او با بیان اینکه بازرسان در این منطقه هیچوقت بهره برداران را ندیده اند، می افزاید: متخلفان همیشه یک قدم از ما جلوتر هستند و بر خلاف کم رنگ بودن حضورشان، در هر بازدید شاهد تخریب و زخم های جدید آن ها بر تَن ارتفاعات تنگ سرخ هستیم.
بیشتر تصرفات غیرمجاز در روزهای تعطیل رخ می‌دهد!
خانوارهای عشایری کوچ رو شاهدان عینی تعرض کوه خواران هستند. آن ها می گویند: متخلفان شب ها، صبح ها، روزهای تعطیل و آخر هفته ها در منطقه حضور دارند.
برای مستند کردن تخلف متعرضان، شبانه در سیاه چادر یکی از عشایر اُتراق کرده در دلِ کوه، کَمین کردیم. بعد از نیمه شب، دست درازی شان به طبیعت شروع شد و قبل از طلوع آفتاب ماشین های باری شان پُر بود از سنگ.
متخلفان در حالی که مشغول بارکردن سنگ ها بودند برای گفتگو با سراغشان رفتیم. اما آن ها بدون توجه به درخواستمان برای گفتگو، سوار ماشین هایشان شدند و منطقه را ترک کردند.
ریزگردها پیامد غارت خاک
آقای ایزدی کارشناس محیط زیست فارس می گوید: ارتفاعات تنگِ سرخ کانال ورودی هوای پاک به دشت شیراز است.
او درباره این منطقه چنین توضیح می دهد: شخم زدن منابع و از بین بردن درختان کارکرد‌های اکولوژیکی منطقه را تغییر داده و علاوه بر آن به زیستگاه حیوانات نیز آسیب جدی وارد کرده است.
این کارشناس محیط زیست تاکید می کند: سنگ های لایه ای و طبیعی این منطقه تثبیت کننده خاک هستند و نقش عمده‌ای در حفظ خاک منطقه دارند و با برداشت های بی رویه و غیر قانونی، این عرصه درآینده به کانون و چشمه ی ریزگردها تبدیل می شود و تهدیدی جدی برای سلامتی ساکنان کلان شهر شیراز است.
خشک شدن سروهای کوهی ۴۰۰ ساله تنگ سرخ
آقای ایزدی این فعال محیط زیست تاکید می کند: منفعت طلبان برای به یغما بُردن سنگ های تنگ سرخ، درختان این منطقه را هم قربانی و خشک کرده اند.
او می گوید: درخت و درختچه‌های جنگلی مانند بادام وحشی، زالزالک، کیکم و سرو کوهی زمین های ملی تنگ سرخ که نقش مؤثری در تعادل آب و هوا دارند به علت تخریب صخره‌ها و استخراج مواد معدنی به شدت آسیب دیده‌اند.
این کارشناس محیط زیست با ابراز تاسف می گوید: برخی از سروهای کوهی ۴۰۰ ساله منطقه که در توازن و تعادل شرایط طبیعی محیط، نقش ارزشمندی دارند، خشکیده‌اند و یا در حال خشک شدن هستند.
کوه خواران سیری ناپذیر
دست درازی به منابع خدادادی که از سالیان دور به زمان ما رسیده هر روز رنگ و بوی تازه ای می گیرد و انگار قرار نیست نسل حاضر به فکر آیندگان باشند.
برداشت های غیرمجاز از معادن سنگ تنگ سرخ، همه ی ماجرای تعرض کوه خواران نیست؛ چند سالیست که با توسعه کلان شهر شیراز، بخشی از زمین های تنگ سرخ جزو نقشه ی جدید این کلان شهر شده و سودجویان برای تصرف زمین ها حریص تر شده اند.
آقای جهاندیده کارشناس محیط زیست، با دست جنگل ها و زمین های بکری را نشان می دهد که در ۲ سال گذشته توسط سودجویان شخم زده و سنگ چین شده است.
این کارشناس محیط زیست استان فارس، مالکیت این زمین ها را دولتی می داند و می گوید: به استناد نقشه های موجود، وجب به وجب زمین های تنگ سرخ، ملی است و حتی یک سانتی متر هم عرصه مستثنیات وجود ندارد.
سودجویان به چشمه ها هم رَحم نکردند
تعرض متخلفان تنها به خاک نیست، آن ها به چشمه های این منطقه هم هجوم برده اند.
آقای نورافشان دوستدار محیط زیست و یکی از افراد مطلع از ماجرای کوه خواری در تنگ سرخ می گوید: سودجویان برای کشت زمین های تصرف شده به چشمه های این منطقه هم رحم نکرده اند و در این منطقه حتی یک چشمه هم از تعرض سودجویان مصون نمانده است.
او با بیان اینکه چندین دهانه چشمه در این منطقه وجود دارد، ادامه می دهد: منفعت طلبان سودجو با لوله گذاری و انتقال آب از چشمه ها به زمین ها و باغ های غیرمجاز، سبب خشک شدن بستر رودخانه ای شده اند که تا چند سال قبل قرار بود، سد تنگ سرخ در مسیر آن ساخته شود.
این شهروند دوستدارِ محیط زیست می افزاید: سدی که به علت مخالفت مسوولان محیط زیست و اساتید دانشگاه ساخت آن متوقف شد. چون بیم خشک شدن دریاچه مهارلو در جنوب شهر شیراز و تبدیلش به کانون ریزگرد می رفت.
تلاش محیط زیست برای حفاظت از تنگ سرخ
ظهرابی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان فارس به پیوستن تنگ سرخ شیراز به مناطق شکار ممنوع اشاره می کند و می گوید: برای در امان ماندن این منطقه از گزند و آسیب متخلفان، این اتفاق بزرگترین رویداد چند سال گذشته در حوزه حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی در استان بوده است.
او با تاکید بر ضرورت حفظ و نگهداری از آب، هوا و خاک مناطق مختلف و نقش موثر آن ها در جلوگیری از آسیب‌ها و بلایای طبیعی همچون سیل و ریزگرد می گوید: گیاهان و جانوران حامل ارزش‌های ژنتیکی ای هستند که در هزاران سال به ثبات رسیده و نابودی آن‌ها به‌معنای نابودی ثروت‌های ملی است.
ورود و پیگیری دستگاه قضا در بحث کوه‌خواری
تصاویر ضبط شده از کوه خواری در ارتفاعات تنگ سرخ را در اختیار رییس کل دادگستری فارس قرار دادیم.
حجت الاسلام و المسلمین موسوی با دیدن تصاویر، برای جلوگیری از غارت و تاراج زمین های ملی به دادستانی شیراز دستور رسیدگی ویژه داد.
او می گوید: سنگ ها و معادن تنگ سرخ منافع ملی است و به سودجویان اجازه نمی دهیم با منفعت مردم بازی کنند.
ابراهیمی معاون دادستان شیراز به جلسات متعدد با مسوولان محیط زیست درخصوص پیگیری مشکلات منطقه تنگ سرخ اشاره می کند و می گوید: دادستانی شیراز به صورت جدی از نهادها و دستگاه های متولی برای سهل انگاری و روی دادن این حجم از تخلف، مطالبه گری می کند.
معاون دادستان شیراز تاکید می کند: با ساختار جدید طراحی شده، شرایط زمین خواری در استان فارس تغییر می کند و راه های دسترسی ساخته شده بر روی سودجویان بسته می شود.
حکمی که اجرایی نشد
با ورود دستگاه قضا به ماجرای تنگ سرخ، امیدوار به کوتاه شدن دستِ چپاولگران از معادن و زمین های این منطقه بودیم.
پس از بررسی های دستگاه قضا و ثابت شدن جرم متخلفان، قاضی پرونده حکم صادر کرد.
حُکمی که قرار بود با حضور قاضی و مسوولان اجرا شود، به مذاق سودجویان خوش نیامد و با سنگ، چوب و چماق جلوی اجرای آن ایستادند.
برای تن زخمی و رنجور تنگ سرخ باید کاری کرد
به هر حال معضل کوه خواری و زمین خواری در نقاط مختلف استان فارس و به ویژه در ارتفاعات تنگ سرخ شیراز به صورت وسیع در حال گسترش است. اگر نظارتی جدی و عزمی راسخ برای حفظ و نگهداری زمین های ملی نباشد، به زودی شاهد از بین رفتن میراث های طبیعی و دست های خالی مان برای آیندگان هستیم.
اگر امروز به داد تنگ سرخ کاری نرسیم، فردا دیر است...
* فریبا غلامی
خبرگزاری صدا و سیما مرکز فارس