ساخت راه‌آهن کردستان از اوایل دهه ۷۰ مطرح و از سال ۸۳ وارد فاز اجرایی شده، اما اکنون پس از گذشت ۱۷ سال هنوز زمان تکمیل و اتمام آن مشخص نیست و میان دولت‌ها دست به دست می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز کردستان، زمانی که قطار در دنیا به راه افتاد ایران در میانه دعوای قدرت‌های بزرگ از این پیشرفت باز ماند.
کشورمان که در گذشته همواره حیاط خلوت قدرت‌های بیگانه تلقی می‌شد، با آمدن خط آهن به اروپا، آن‌ها را به فکر انداخت تا برای تسهیل منافع خود، ایران را نیز صاحب راه آهن کنند.
در سال ۱۳۰۶ شمسی آرزوی ایرانی‌ها برای داشتن یک خط آهن سراسری به واقعیت بدل شد، البته که سرمایه اصلی این پروژه عظیم از چای و قند و شکر ملت ایران تأمین شد؛ به این صورت که با تصویب قانونی مبنی بر انحصار این محصولات، پول حاصل از مالیات این اقلام، به ساخت راه آهن سراسری تعلق گرفت و بالاخره در سال ۱۳۱۷ شمسی انتظار‌ها همزمان با اتمام پروژه راه آهن سراسری به پایان رسید.
ساخت و توسعه خطوط ریلی در ایران پس از انقلاب نیز ادامه پیدا کرد و یکی از رخداد‌های مهم تاریخ راه آهن در ایران، در سال‌های پس از انقلاب اتفاق افتاد و آن برقی کردن راه آهن بود که سال ۱۳۶۱ منعقد شد و بعد‌ها در چند دیگر ادامه یافت تا مسیر مسافرت با قطار کوتاه‌تر شود.
حرکت لاک پشتی قطار کردستان
کردستان از جمله استان‌هایی است که به دلیل سال‌ها جنگ تحمیلی از این قطار جا ماند و بعد از آن هم در فرصت سازندگی، با کندی چند ساله توانست یک دهه قبل خود را به خط آهن برساند.
اوایل تابستان سال ۹۶ بود که راه‌آهن تهران ـ همدان به طول ۲۶۰ کیلومتر افتتاح شد تا علاوه بر حمل‌ونقل داخلی بار و مسافر استان همدان، در آینده کردستان را نیز به شبکه راه‌آهن سراسری متصل کند تا بخشی از مشکلات مردم استان در حوزه راه را برطرف کند.
قرار بود پروژه راه‌آهن تهران ـ همدان ـ سنندج به طول۴۱۰ کیلومتر به‌صورت یک‌خطه با سرعت طرح۱۶۰ کیلومتر در ساعت برای مسافری و۱۲۰ کیلومتر در ساعت برای بار توسعه در این دو استان را شتاب دهد.
مسیر خط آهن راه‌آهن همدان - سنندج در سه قطعه در حال ساخت است که قطعه اول از بهار همدان تا دوسر قروه به طول ۶۴ کیلومتر، قطعه دوم از دوسر قروه تا نزدیکی دهگلان به طول ۵۶ کیلومتر و قطعه سوم از دهگلان تا ایستگاه پایانی سنندج به طول ۳۰ کیلومتر احداث‌شده و بخش‌هایی از آن هنوز در دست اجراست.
این طرح توسعه‌ای از سال ٨۵ آغاز شد، ولی سرعت چندانی تا سال ۹۲ نداشت تا اینکه یک‌بار دیگر در صدر برنامه‌های مدیریت استان کردستان برای پیگیری قرار گرفت.
عملیات ریل‌گذاری مکانیکی راه‌آهن همدان - سنندج (قطعه یک) آبان سال گذشته در محدوده شهر همدان با حضور وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم آغاز شد.
اسلامی همان روز گفت که این طرح ارزش ریالی برابر هزار میلیارد تومان دارد و نهایتا تا تابستان سال آینده به بهره برداری می‌رسد.
حالا چند روز بیشتر از تابستان باقی نمانده و قطار هنوز به کردستان نرسیده که هیچ، حتی ریل گذاری آن به پایان نرسیده است.
از آن روز ۸۸ کیلومتر ریل گذاری مکانیزه انجام شده و قرار بود که روزانه ۲ کیلومتر ریل گذاری انجام گیرد، آن هم بر اساس وعده‌ای که استاندار از پیمانکاران گرفته بود و اگر این مهم اتفاق می‌افتاد تنها پنج ماه بعد ریل گذاری خط آهن کردستان به اتمام می‌رسید، ولی پاییز دیگری از راه رسید و قطار به کردستان نرسید.
گیر کار در کرونا و اعتبار؟
این روز‌ها مسوولان کردستان ترجیح می‌دهند تا درباره راه آهنی که بهره‌برداری از آن روی سوزن وعده‌هایشان گیر کرده حرفی نزنند، ولی ظاهرا تسهیلاتی که باید انجام می‌شد تا تامین مصالح و رفع معارض در کمترین فرصت انجام شود، روی زمین مانده و حالا کرونا هم پایش را به میدان گذاشته و برخی از پیمانکاران، این بیماری را عامل کند شدن کار در خط آهن همدان – سنندج می‌دانند.
در کنار همه این‌ها تنها دلخوشی این ریل، به اعتباراتی بود که در دولت دوازدهم از اختصاص آن حرف‌های زیادی شده شد، ولی اختصاصش مثل حرف زدن از آن آسان نبود و دیرتر از موعد پرداخت شد و طرحی که قرار بود رییس دولت دوازدهم هفتم مرداد آن را به همراه هفت طرح دیگر راه آهن در کشور بهره برداری کند، عمرش از عمر دولت بیشتر شد و قدم به دولت سیزدهم گذاشت.
ریل‌گذاری برای فردای کردستان
البته نباید فراموش کرد که اجرای این طرح تا همین حالا هم توانسته امیدبخش باشد چرا که شکافتن دل کوه و کمر‌های کردستان، همتی بلند می‌خواست و بخشی از آن عملی شده است.
موقعیت جغرافیایی ایران و قرار گرفتن آن در عرصه‌های جنوب غربی آسیا و منطقه خاورمیانه سبب شده است تا از دیرباز در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جهانی از اهمیت خاصی برخوردار باشد.
وجود شریان‌های ارتباطی راه ابریشم، راه مروارید و راه‌های هند و سند که از ایران قدیم عبور می‌کر، نمایانگر این جایگاه گذرگاهی و ترانزیتی است؛ همچنین ایران نقش مهم ارتباطی بین کشور‌های واقع در مرز‌های شمالی با آب‌های آزاد ایفا می‌کند.
در همین چارچوب، کردستان به دلیل شرایط توپوگرافی و طبیعی و موقعیت ویژه در معادلات و تعاملات ژئوپولیتیکی، تاکنون از ایجاد ارتباط بهینه زمینی (ریلی و جاده‌ای) با مناطق درونی کشور و سرزمین‌های آن سوی مرز و بهره‌مندی از زیرساخت‌های مناسب و متناسب بهره چندانی نبرده و این شرایط به گونه‌ای نبوده که در جایگاه شایسته و مناسب ترانزیتی و اقتصادی به ایفای نقش بپردازد.
در دوران کنونی برنامه‌ریزی برای تجهیز و توسعه محور غرب که کردستان در کمرکش آن قرار دارد، ایجاد ارتباطات ریلی در امتداد همین محور اتصال استان از طریق همدان به شبکه ریلی کشور می‌تواند به رشد و بالندگی اقتصادی - اجتماعی و ارزش افزوده ناشی از تکاپو‌های ترانزیتی، دادوستد، تجارت و اشتغال برآمده از آن در استان را ارتقا دهد.
عملیات اجرایی پروژه ایستگاه راه‌آهن سنندج - همدان با ۱۲۶ میلیارد تومان و در زمینی به مساحت ۵۱ هکتار بهمن ۱۳۹۸ آغاز شد، این طرح ۱۳ هزار و ۲۸۲ مترمربع فضای سرپوشیده دارد که ساختمان اصلی آن چهار هزار مترمربع و بر اساس نیاز ۲۵ سال آینده استان کردستان طراحی‌شده است.
راه‌آهن تهران - همدان - سنندج در حوزه استحفاظی استان کردستان سه ایستگاه مسافری در شهر‌های قروه، دهگلان و سنندج و دو ایستگاه ترافیکی در آونگان، دوسر شهرستان قروه دارد.