مادر صنعت فولاد ایران با بازچرخانی گازهای فرایندی حاصل از سوختن باتری‌های واحد کک سازی و کوره بلند علاوه بر تأمین نیاز خود ۴۰ مگاوات برق هم به شبکه سراسری تزریق می‌کند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز اصفهان، در روز‌هایی که خاموشی‌های پی در پی مشکلات متعددی برای تامین برق صنایع کوچک و بزرگ و خلل در روند تولید ایجاد کرده بود با دیدن خبری از صرفه جویی فولاد در حوزه انرژی در سایت‌های خبرگزاری شگفت زده شدم، این خبر نوید دهنده موفقیت شرکت ذوب آهن اصفهان با تکیه بر دانش داخلی در تولید برق از گازهای فرآیندی بود.
در روز‌های خاموشی، نخستین تولید کننده فولاد درکشور در تولید انرژی برق برای به کمک وزارت نیرو، جهادی به میدان آمد و مرهمی بر درد کمبود تولید این حامل انرژی در کشور شد، تصمیم گرفتم ابتدا به سراغ دست اندرکاران توزیع برق استان در روز‌های خاموشی تابستان که مشترکان خانگی وصنایع با آن دست و پنجه نرم می‌کردند بروم، سید محمدرضا نوحی سخنگوی شرکت توزیع برق استان اصفهان که همراهی ذوب آهن در خودکفاییِ تولید برق را تحسین می‌کند، می‌گوید: خاموشی‌ها در تابستان امسال علاوه بر خسارت میلیارد‌ها تومان به مشترکان خانگی با آسیب رساندن به لوازم خانگی، در حوزه صنایع کوچک و بزرگ هم ضرر وزیان توقف را در تولید صنایع به دنبال داشته است.
ذوب‌آهن اصفهان اولین و بزرگترین کارخانه تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در ایران و بزرگترین تولید کننده محصولات طویل در خاورمیانه است که با ظرفیت ۳ میلیون و ۶۰۰ هزارتن فولاد، انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی را تولید می‌کند؛ این کارخانه تاسیس سال ۱۳۵۰ در جنوب غربی استان اصفهان نقش مهمی در شکل گیری دیگر صنایع فولادی ایران ایفا می‌کند و به همین دلیل، لقب مادر صنعت فولاد کشور را دارد.
۷۵ درصد تولید فولاد به روش کوره بلند در مادر صنعت فولاد ایران
با توجه به لزوم نگاه آینده محور به منابع زیرزمینی کشور و نیاز روز افزون بسیاری از صنایع تولیدی به صنعت پایه فولاد لازم است به بهینه سازی مصرف انرژی در این صنعت بیش از گذشته توجه شود، سرپرست محیط زیست کارخانه ذوب آهن که کوله باری تجربه از کارنامه این کارخانه بزرگ در مسیر صنعت سبز دارد، می‌گوید: امروزه فرآیند تولید فولاد در دنیا به دو روش کوره بلند و احیای مستقییم است که ۷۵ درصد آن سهم کوره بلند است و بهره گیری از این روش موجب صرفه جویی چشمگیری در انرژی‌های تجدید پذیر شده است.
کوره بُلَند کوره‌ای عمودی است که در کارخانه‌های ذوب فلز برای استخراج فلز به ویژه آهن، از سنگ معدنی استفاده و به عنوان اصیل‌ترین روش جداسازی از سنگ آهن محسوب می‌شود و قلب تپنده تولید را در این واحد کلیدی می‌توان به طور ملموس احساس کرد.
محمدحسین غلامی، ۹۰ درصد فرآیند تولید فولاد را در ایران به روش احیای مستقیم اعلام می‌کند و می‌گوید: ۱۰ درصد دیگر که به روش کوره بلند تولید می‌شود، فناوری آن تنها در انحصار شرکت ذوب آهن اصفهان است.
وی از دغدغه‌های این شرکت در فرآیند تولید محصول با حفظ محیط زیست می‌افزاید: باتوجه به نوع فناوری تولید فولاد که به روش کوره بلند است این شرکت سالانه با استفاده از گازهای فرآیندی ناشی از پروسه تولید در بخش‌های کوره بلند و واحد کک سازی بیش از ۸۵۰ هزار مترمکعب گاز تولید می‌کند که با دستیابی به این فناوری ارزشمند در سال حدود ۶۰ درصد در مصرف انرژی صرفه جویی حاصل می‌شود.
خودکفایی درتولید انرژی معادل مصرف گاز پنج شهرستان استان
اصغر امینی مدیر انرژی و بهینه سازی مصرف سوخت شرکت ذوب آهن اصفهان هم می‌گوید: درصورتیکه از گازهای فرآیندی تولید فولاد استفاده بهینه نمی‌شد، علاوه بر آسیب‌های جدی به محیط زیست، سالانه باید ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی مورد نیاز تولید فولاد را از دولت تامین می‌کردند که این میزان معادل مصرف گاز طبیعی پنج شهرستان استان درسال است.
پشتکار پولادین روش استخراج گازهای فرایندی
در کنار کوره‌های بلند عمودی شکل و سربه فلک کشیده این شرکت با مدیرعامل کارخانه ذوب آهن اصفهان همراه شدم، منصور یزدی زاده از روز‌های سخت آزمون وخطای متخصصان در اجرای این فرآیند در دستیابی به روش استخراج گازهای فرآیندی از کوره بلند می‌گوید و می‌فزاید: روش استخراج گازهای فرآیندی در مجموعه ذوب آهن از دو طریق کوره بلند و همچنین احتراق کک در واحد کک سازی است.
گاز حرارتی در کوره‌های بلند از سه کوره به ارتفاع ۷۰ متر با فعل وانفعالات شیمیایی و واکنش‌های موجود در داخل کوره‌ها ایجاد می‌شود که ارزش حرارتی آن بین ۸۰۰ تا هزار کیلوکالری در مترمکعب است، مسلم نصیری سرپرست گازرسانی واحد کوره بلند شرکت ذوب آهن اصفهان هم با اعلام این مطلب می‌گوید: گاز حرارتی حاصل از گازهای فرآیندی کوره بلند که سازگار با محیط زیست است هم در بویلر‌های نیروگاه و هم باتری‌های کک سازی استفاده می‌شود.
خودکفایی ۱۰۰ درصدی ذوب آهن در تامین برق مورد نیاز
در محوطه کارخانه به همراه مدیر تولید و توزیع برق شرکت ذوب آهن اصفهان درخصوص لوله‌هایی پیچ در پیچ دور تا دور شرکت سوال کردم، محسن شیرازی این لوله های خمیده را زنجیره چرخه تولید انرژی و تصفیه گازهای فرآیندی حاصل از تلاش مهندسان پرتلاش و سخت کوش این کارخانه می داند و می‌گوید: بخش اعظمی از این گازهای فرآیندی حاصل از تولید در کوره بلند از طریق شبکه‌ای به طول هفت کیلومتر به نیروگاه برق راه اندازی شده در این شرکت متصل می‌شود که با استفاده از این گاز‌ها و احداث نیروگاه‌های مناسب در ذوب آهن برق مورد نیاز به میزان ۲۲۰ مگاوات بر ساعت برای بهره گیری در فرآیند تولید استخراج می‌شود.
مسعود ملکی که سرپرست نیروگاه برق شرکت ذوب آهن است و دردستیابی به این فناوری ارزشمند دستی برآتش دارد، هم می‌گوید: در روز‌هایی که صنایع از خاموشی‌ها سه ساعته می‌نالند و تولیدشان متوقف می‌شود این شرکت بدون خاموشی چرخه تولید را همچنان فعال نگه داشته و حتی وقفه‌ای در تولید ایجاد نشده است.
وی دستیابی به این میزان خودکفایی در تولید حامل‌های انرژی را از افتخارات ملی این شرکت بیان می‌کند و می‌افزاید: با تولید انرژی به میزان ۲۲۰ مگاوات بر ساعت می‌توان برق بیش از ۲۲۰ هزار خانوار را تامین کرد و جلوگیری از برداشت این میزان انرژی از شبکه سراسری دستاوردی مهم در صنایع محسوب می‌شود.
مسعود ملکی می‌گوید: حتی در برخی موارد اگر پیک مصرف نباشد می‌توانیم تا ۴۰ مگاوات برق به شبکه سراسری تزریق کنیم که ارزش این میزان برق تولیدی روزانه سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال است.
با وجود این مزیت‌ها چرا برای تولید ۱۰ درصد فولاد کشور از روش استخراج انرژی از گازهای فرآیندی کوره بلند استفاده می‌شود، مهندس نصر معاون برنامه ریزی و توسعه شرکت ذوب آهن اصفهان در پاسخ به این سوال می‌گوید: ارزانی حامل‌های انرژی در ایران باعث شده فولادسازان دغدغه تامین این حامل‌ها را نداشته باشند و در تولید فولاد از روش کوره قوس الکتریکی یا احیای مستقیم استفاده کنند درصورتیکه با میزان صرفه جویی حاصل از روش کوره بلند می‌شود با صادرات این حامل‌ها میلیون‌ها دلار ارز حاصل می‌شود.
حرکت در مسیر صنعت سبز نگرش زیست محیطی ذوب آهن اصفهان
هدف و نگرش ذوب‌آهن اصفهان این است که در سه بخش آب، هوا و خاک، کمترین آلایندگی را داشته باشد و در این راه در حد توان خود اقدامات لازم را انجام می‌دهد و در مسیر صنعت سبز در حرکت است.
این کارخانه فولادی در راستای خط مشی زیست محیطی و تعهد مدیریت عالی شرکت ذوب آهن مبنی بر حفظ و صیانت از محیط زیست پروژه‌های زیست محیطی شرکت ذوب آهن در قالب طرح های بازسازی، بهسازی و نوسازی در بخش های هوا، آب، پساب، پسماند و انرژی اجرا کرده است.
نتیجه گیری اهمیت استفاده بهینه از حامل‌های انرژی در کشور‌ها
بدون شک استفاده مطلوب از منابع انرژی علاوه بر تصمین زندگی برای نسل‌های آینده می‌تواند همراه خود رونق در اقتصاد، اشتغال وخودکفایی همچنین حفظ محیط زیست که از اهمیت بسیار بالایی برای سلامت مردم برخوردار است را به ارمغان آورد.
نگارنده: اکرم قائدی