در حالی نخل داران خوزستانی از قیمت خرید تضمینی خرما گلایه دارند که ۱۰ هزارتن خرمای استعمران سال گذشته هنوز در انبار‌ها باقی مانده و صادرات این محصول را با چالش هایی رو به رو ساخته است.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان ؛ خورشید ، پرحرارت‌تر از همیشه بساطش را بر نخلستان‌های خوزستان پهن کرده بود.
بوی شرجی
درهم آمیختگی همین گرما و شرجی که اصطلاحاً به آن خرما پزان می‌گویند، شیرینی خرمای خوزستان را تضمین می‌کند.
حلاوتی که حالا بعد از یکسال آنچنان که باید کام نخلداران را شیرین نکرده است.
دست ما کوتاه و خرما برنخیل
سلمان ۲۵ سال است با جان و دل ، نخلستان ۸۰ هکتاری اش در روستای بیوض را آباد کرده است.
در میان شلوغی‌های فصل برداشت ، عرق پیشانی‌اش را پاک می‌کند پای نخل‌ها نفسی تازه می‌کند و می‌گوید: نخلداری کار آسانی نیست، اما خستگی من از کار در شرجی و گرما نیست ؛ از حاصل دسترنج یک سالهای است که نخل دار سهم ناچیزی از آن دارد.
او به افزایش دو برابری هزینه‌های نخلستانش نسبت به سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: گرده افشانی ، آبیاری ، هدایت خوشه ، هرس برگ ، برداشت و حمل و نقل و .. هزینه‌هایی است که برای هر هکتار ۳۲ میلیون تومان آب می‌خورد.
سلمان قیمت ۹ هزار و ۲۰۰ تومانی خرید تضمینی خرمای درجه ۱ را پاسخگوی هزینه‌های نخل دار نمی‌داند و می‌گوید: در ابلاغیه جدید دولت برای خرید تضمینی خرمای درجه ۱ شرط و شروطی گذاشته شده ( مشخصات کیفی محصول ) که حجم زیادی از خرما‌ها درجه دو به حساب می آید و ۷ هزار و هشتصد تومان ، قیمت گذاری شده است .
او گفت: در این میان دلالان، که سر و کله شان پیدا شده ، قیمت ۸ هزار تومان برای هر کیلو خرما را پیشنهاد می‌دهند و اعلام شدن کف قیمت توسط دولت نه تنها رقابت منصفانه‌ای ایجاد نکرده ، بلکه باعث شده دلالان با پیشنهادِ اندک قیمتِ بالاتر ، محصول را خریداری کنند و توجیهی برای ارزان خریدن خود داشته باشند.
این نخل دار خوزستانی صحبت هایش را این طور ادامه داد: دلالان هنوز معوقات سال گذشته را به من پرداخت نکرده اند، ترجیح می‌دهم حاصل تلاش یک ساله ام را به دولت بفروشم و فروش خرما به دولت راه مطمئن تری است.
اما از دولت انتظار دارم وقتی قیمت خرید تضمینی را اعلام می‌کند به هزینه‌های باغدار توجه کند تا به خاطر اندک سود بیشتر دلالان ثمره کار باغداران را از چنگشان درنیاورند.
او قیمت منصفانه فروش خرما را ۱۱ هزار تومان می‌داند و می‌گوید: چطور می‌شود این خرما ازنخلستان ۷ هزار و هشتصد خریده می‌شود و در بازار حداقل ۲۲ هزار تومان فروخته شود، چه ارزش افزوده‌ای به وجود آمده که باعث این افزایش قیمت شده؟ چرا باغدار که رنج به ثمر نشستن میوه را می‌کشد دراین سود سهمی ندارد؟
او با نشان دادن میوه‌های خشک شده خرمای استعمران که هنوز برداشت نشده بود گفت: استعمران خرمای صادراتی خوزستان است و نیاز به بسته بندی دارد و کشاورز این امکان را ندارد.
بسته بندی ، بازاریابی ، حمل و نقل ، فروش و به نحوی تمام بازار در دستان افراد خاصی قرار گرفته است و ادامه تولید را برای نخل داران سخت‌تر کرده است.
دپوی ۱۰ هزارتن خرمای استعمران در انبار‌های خوزستان
گلایه نخل داران از قیمت خرید تضمینی در حالی است که ۱۰ هزارتن خرمای استعمران سال گذشته هنوز در انبار‌های خوزستان باقی مانده است.
یعقوب خضری رئیس اتحادیه خشکبار خوزستان ، افزایش قیمت خرما را به نفع صادر کننده ندانست و گفت سال گذشته نسبت به سال قبل ۶۰ درصد افزایش قیمت خرمای صادراتی استعمران را داشتیم و این افزایش قیمت با بازار های جهانی سازگاری ندارد.
محصول خرما در بازارهای صادراتی همواره از نرخ ثابتی برخوردار است، طبیعتاً هر چه قیمت تمام شده خرما گران‌تر شود، صادر کننده قدرت رقابت خود را در بازارهای جهانی از دست می‌دهد.
وی گفت: همانطور که دولت باید از تولید کننده وکشاورز حمایت کند، باید از بخش خصوصی که با رقبای فراوان در بازار جهانی کار صادرات و ارزآوری را برعهده دارند نیز حمایت کند.
وی مشکلات صادر کنندگان خوزستانی را برشمرد:
• ثابت نبودن نرخ ارز و قوانین صادراتی
• قیمت تمام شده بالا به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های تولید
• بازاریابی نامطلوب و محدودیت ارتباط با بازارهای هدف
• محدودیت‌های بازگشت درآمد حاصل از صادرات به دلیل مشکلات بانکی
خضری ، رونق صادرات را باعث افزایش اشتغال دانست و گفت: پیشنهاد ما به عنوان صادر کننده این است که دولت تفاوت قیمتی که باعث تعارض منافع کشاورز و تاجر شده است به عنوان یارانه به نخل داران بپردازد.
برای پیگیری موضوع به جهاد کشاورزی خوزستان رفتم.
قیمت گذاری خرید تضمینی بر چه مبنایی بوده است ؟
مدیرامور باغبانی سازمان جهادکشاورزی خوزستان با اشاره به کشت ۷۵ رقم خرما در استان خوزستان گفت: در سال جاری پیش بینی شده است حدود ۲۳۵هزارتن خارک ، رطب و خرما از نخیلات استان برداشت شود.
محمد حسنی نسب گفت: از میان این ارقام، خرید تضمینی دولت مختص خرمای استعمران می‌باشد و سایر ارقام خرما براساس عرضه و تقاضا به بازارهای درون استان و سایر استان‌های کشور ارسال می‌شوند.
وی افزود: بر اساس هدف گذاری انجام شده ۸۵ هزارتن خرمای استعمران به منظور صادرات و ۲۶ هزارتن با قابلیت مصرف صنعتی در استان تولید شده است.
وی عنوان کرد: هر ساله خرید حمایتی پس از اتمام خرید کارگاه‌های بخش خصوصی و با هدف جمع آوری خرمای فروش نرفته نخلداران (مانده) از نیمه دوم مهرماه انجام می‌شد.
اما در سال جاری خرید تضمینی خرما پس از یک دهه وقفه ، همزمان با خرید توافقی از ۲۳ شهریورماه آغاز شده که انتظار داریم تاثیر مطلوبی در جمع آوری و خرید محصول نخل داران داشته باشد.
حسنی نسب در توضیح نحوه محاسبه قیمت خرید تضمینی می‌گوید: در ابلاغیه خرید تضمینی، قیمت خرید خرمای استعمران با احتساب تمامی هزینه‌های تبعی ۹ هزار و دویست تومان تعیین گردیده که از این مقدار ۸ هزار و دویست تومان نرخ هرکیلوگرم خرمای درجه یک و هزار تومان کمک هزینه تبعی خرما (به ازای هر کیلوگرم) شامل صندوق جمع آوری استاندارد و هزینه حمل تا مرکز خرید می‌باشد.
حسنی نسب قیمت خرید تضمینی را قیمت حداقل و پایه دانست و گفت: چنانچه محصول کشاورز دارای کیفیت بالاتری باشد قطعاً با قیمت‌های بالاتر توسط کارگاه‌های بسته بندی و صادرکننده بخش خصوصی خریداری خواهد شد.
وی تصمیم گیری درخصوص قیمت خرید تضمینی را از اختیارات شورای قیمت گذاری محصولات کشاورزی اعلام کرد و گفت: اعضا این شورا متشکل از نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی ، سازمان برنامه و بودجه ، وزارت اقتصاد و دارایی ، نمایندگان مجلس ، سازمان نظام مهندسی کشاورزی ، نمایندگان چندین تشکل کشاورزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و ۲ نفر از کشاورزان خبره می‌باشد.
وی تصریح کرد: درجه بندی محصول خرما در ابلاغیه، براساس استاندارد‌های ملی و بین المللی می‌باشد که طی تمام خرید‌های حمایتی و تضمینی ثابت می‌باشد و شرط و شروط اضافه‌ای نسبت به قبل اضافه نشده است.
وی در پاسخ به سوال چرایی حضور دلالان در بازار خرما گفت: همه‌ی کسانی که خریدار خرما هستند لزوماً دلال نبوده و همانند سالهای گذشته بخش زیادی از خرمای استعمران صادراتی و صنعتی توسط کارگاه‌های بخش خصوصی به صورت توافقی خریداری می‌شود.
حسنی نسب با اشاره به این که خرما توسط کارگاه‌های بسته بندی و صادرکننده بخش خصوصی با قیمت مصوب، از کشاورزان خریداری می‌شود گفت: کشاورزان می‌توانند نسبت به انتخاب نحوه فروش تضمینی یا توافقی محصول اقدام نموده و از فروش به دلال خودداری نمایند.
سرنوشت ۱۰ هزارتن خرمای دپو شده سال قبل
وی درباره ۱۰ هزارتن خرمای دپو شده سال گذشته در انبار‌های خوزستان گفت: خرمای مانده از سال قبل، به تدریج توسط کارگاه‌های بخش خصوصی در حال بسته بندی و صادرات به کشورهای هدف می‌باشد و مشوق‌هایی نیزدر نظر گرفته شده تا فضای لازم برای خرید خرمای سال جدید ایجاد شود.
خرید تضمینی خرما تا پایان مهرماه در مراکز تعاون روستایی
مدیر تعاون روستایی خوزستان اعلام کرد: خرید تضمینی محصول خرما در تمامی شهرستان‌های خرماخیز از تاریخ ۲۳ شهریور ماه، آغاز شده است.
محمد امین معین راد با بیان این که یکی از مزایای کم نظیر خرمای استعمران، عدم نیاز به فضای سردخانه‌ای جهت نگهداری می‌باشد گفت: ۷ مرکز خرید خرما در شهرستان‌های خرما خیز آبادان، شادگان، خرمشهر، اهواز، کارون وماهشهرراه اندازی نموده ایم وآماده ایم تا مراکز را به ۱۵ عدد افزایش دهیم.
وی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت بسیار بالای انبارداری شبکه تعاونی روستایی، این اطمینان به نخلداران داده می‌شود که مراکز خرید تضمینی خرما تا پایان مهرماه آمادگی خرید خرمای تولیدی را دارند و هیچ گونه محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.
وی خاطر نشان کرد: خرید تضمینی براساس سطح کشت ثبت شده‌ی هر نخل دار و برآورد میزان تولید محصول (طبق سامانه جامع پهنه بندی سازمان جهاد کشاورزی) انجام می‌شود و از افرادی که نخل دار نیستند ، خرید تضمینی انجام نمی‌شود.
صنایع تبدیلی ، تکمیل کننده زنجیره ارزش آفرین خرما
خرما مصارف بسیار متنوعی دارد. از جمله در برخی غذاها، به صورت شیره، سس خرما، کمپوت، مربا و نیز در صنایع الکل سازی، تولید اسید سیتریک، مخمر‌ها استفاده می‌شود.
هرساله بخشی ازخرمای استان خوزستان به دلیل نبود صنایع تبدیلی و فرآوری به خوراک دام تبدیل می‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی اهواز فعالیت واحد‌هایی که در حال حاضر در زمینه بسته بندی و فرآوری خرما مشغولند را فاقد تکنولوژی‌های لازم دانست و گفت: این کارگاه‌های بسته بندی که حدوداً ۱۳ واحد را شامل می‌شوند، در طول ۱۴ سال گذشته متولی خرید توافقی خرما بوده اند.
وی تصریح کرد: این واحد‌ها امسال به دلیل مشکلات تورمی و افزایش هزینه‌های مختلف از جمله حمل و نقل و همچنین قیمت تمام شده تولید خرما با مشکل تامین مالی روبرو شده اند.
احداث شهرک تخصصی فناوری خرما در استان خوزستان
عموری ازسرمایه گذاری بخش خصوصی برای احداث شهرک تخصصی فناوری خرما در استان خوزستان خبر داد و گفت: بعد از ۶ سال پیگیری، فاز اول این شهرک در مجاورت نخیلات شهرستان شادگان (منطقه دارخوین) در مساحتی بالغ بر ۳۰ هکتارقرار است به زودی احداث می‌شود.
رئیس اتاق بازرگانی اهواز گفت: این شهرک در زمینه فرآوری، بسته بندی و صنایع تبدیلی محصول خرما با استفاده از به روز‌ترین تکنولوژی‌ها فعالیت خواهد داشت وبا تکمیل آن ، بیش از یک هزار فرصت شغلی در شهرستان محروم شادگان ایجاد می‌شود.
وی هدف از جانمایی این شهرک در منطقه دارخوین را نزدیکی مسافت این پروژه به محل تولید و همچنین گذرگاه‌های مرزی و صادراتی عنوان کرد.
بیشتر بخوانید : خوزستان رتبه نخست در صادرات خرما
بنادر خوزستان گشاینده درب‌های صادرات خرما
رئیس اتاق بازرگانی اهواز بیان داشت: اتاق بازرگانی اهواز در چند ماه گذشته ، تلاش کرد، محصول خرمای تولید شده در استان خوزستان را به کشورهای مختلف معرفی کند.
وی افزود: اتاق بازرگانی اهواز از طریق رایزنی با سفارت جمهوری اسلامی ایران در کشور هندوستان موفق شد تا تجار علاقمند به خرید محصول خرمای استان خوزستان را معرفی کند و بتواند زمینه ایجاد ارتباط بین صادرکنندگان خرمای استان و تجار کشور هندوستان را فراهم کند.
وی با اشاره به ظرفیت بنادر استان در توسعه صادرات گفت: گفتگو با شرکت‌های کشتیرانی داخلی و خارجی برای تسهیل صادرات ازمبادی بندر‌های استان به مقصد بازارهای هدف در حال انجام است.
عموری با بیان این که اخذ مشوق‌های لازم برای فعالیت شرکت‌های کشتیرانی با محوریت صادرات خرما در آستانه نهایی شدن است گفت: امیدواریم سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی، مشوق‌های اساسی را در اختیار فعالان اقتصادی و صادرکنندگان خرما اختصاص دهد.
خوزستان از استان های برتر صادرات خرما در کشور
سال گذشته حدود ۵۰ هزار تن خرمای استعمران تنها توسط بخش خصوصی به صورت توافقی به قیمت هرکیلوگرم ۶۷هزار ریال و بخشی نیز به صورت حمایتی توسط تعاون روستایی خریداری و پس از ضدعفونی و بسته بندی به خارج صادر شد.
خوزستان با میانگین صادرات سالانه ۸۰ هزار تن خرما از استان های برتر صادرات این محصول باارزش در کشور است .
بیشترین حجم خرمای استعمران از نخلستان های شهرستان شادگان و آبادان برداشت می شود .
ارائه راهکار جهت توسعه صادرات خرمای خوزستان
- انجام مطالعات و تهیه نقشه راه خرمای خوزستان- ایجاد گروه‌های تجاری - صادراتی در سطح استان
- اعطای وام کم بهره و طولانی مدت جهت خرید خرما به تجار
- اختصاص تسهیلات ارزان قیمت به بخش تولید خرما و کاهش هزینه‌های جاری تولید مانند درنظرگرفتن یارانه خرید سموم و کاهش آب بهاء نخیلات
- حمایت از توسعه مکانیزاسیون در راستای هرس کردن، برداشت، گرده افشانی و پوشش خوشه خرما به صورت مکانیزه (کاهش قیمت تمام شده محصول)
- یکپارچه سازی باغات و افزایش بهره وری ( همخوانی نداشتن سطح زیر کشت و میزان صادرات )
- افزایش نظارت و آموزش جهت ارتقا سطح بهداشتی واحد‌های بسته بندی و نگه داری خرما
- بازاریابی در کشورهای هند، مالزی، روسیه و اندونزی (بازارهای هدف در کشورهای پر جمعیت)
نویسنده : زهرا کیانی