در حالی که مقامات انگلیس مدعی برنامه‌ریزی برای اضافه کردن طالبان به لیست گروه‌های تروریستی هستند، تحلیل گران معتقدند که لندن پشت پرده با طالبان درباره آینده افغانستان توافق کرده و در حال زمینه چینی افکار عمومی برای شناسایی دیپلماتیک این گروه افغان است.
از سوی دیگر ژنرال «ریچارد کمپ»، یکی از رسوای سابق نیرو‌های انگلیسی در افغانستان نیز هشدار داد، در حال حاضر و با وجود سقوط کابل اقدامات خودسرانه و تهاجمی شبه‌نظامیان در داخل خاک انگلیس بسیار محتمل است و سطح تهدید تروریستی در کشور باید به "شدید" افزایش یابد.وی که مشاور سابق مقابله با ترویسم دولت انگلیس بوده، همچنین مدعی شد که طالبان به داعش و القاعده اجازه فعالیت در قلمروی افغانستان را می‌دهد و آن‌ها علیه انگلس دست به حمله می‌زنند.وی همچنین هشدار داد که تهدید جدی از سوی شبه‌نظامیان انگلیسی که به واسطه رویداد‌های افغانستان تهییج شده‌اند، وجود دارد و به دولت لندن تاکید کرد تا سطح تهدید از سوی این گروه‌ها را در کشور افزایش دهند.
طالبان بر اساس مفاد توافقنامه با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا در سال گذشته میلادی قول داده که به القاعده و سایر سازمان‌های تروریستی اجازه ندهد تا در داخل قلمرویی که کنترلش را بر عهده دارد، فعالیت کنند.آمریکا موافقت کرد تا بر اساس همان توافق از افغانستان خارج شود و امید داشت که خطر تهدید‌های امنیتی علیه قلمروی آمریکا را کمتر کند.ممنوعیت طالبان بر اساس قوانین انگلیس به معنای این است که عضویت یا حمایت از این گروه می‌تواند برای انگلیسی‌ها تا ۱۴ سال حبس در پی داشته باشد. انگلیس گفته که عجله‌ای برای به رسمیت شناختن طالبان به عنوان حاکمان افغانستان ندارد و این گروه را به واسطه اقداماتش قضاوت می‌کند نه حرف‌هایش.
تاریخچه حضور استعماری انگلیس در افغانستان
انگلستان به عنوان استعمار پیر در بیش از یکصد سال گذشته از مردم افغانستان شکست سنگینی را متحمل شد و از این کشور گریخت.
مردم افغانستان در سه جنگ خونین ارتش امپراتوری انگلیس را شکست دادند و دولت این کشور را وادار به پذیرش استقلال افغانستان کردند. جنگ اول طی سال‌های ۱۸۳۹ تا ۱۸۴۲ صورت گرفت که ارتش افغانستان موفق به شکست ارتش انگلیس شد. جنگ دوم طی سال‌های ۱۸۷۸ تا ۱۸۸۰ صورت گرفت که در این جنگ نیز ارتش امپراطوری انگلیس شکست خورد.
پیش از آغاز جنگ سوم غازی امان الله خان پادشاه مشروطه خواه افغانستان از دولت انگلیس خواست که به شکل مسالمت آمیز و بدون جنگ ضمن بیرون بردن نیرو‌های نظامیش از افغانستان استقلال این کشور را به رسمیت بشناسد. مخالفت انگلیس با این خواسته امان الله خان باعث شد وی ضد امپراطوری انگلیس وارد جنگ شود و ابتدا جنگ از سه حوزه ولایات قندهار، ننگرهار و پکتیا آغاز شد و به سرعت حوزه‌های وسیعی را ضد ارتش انگلیس در برگرفت.
جنگ سوم نیرو‌های نظامی افغانستان ضد ارتش انگلیس ششم می‌سال ۱۹۱۹ آغاز و در اگوست همان سال با پیروزی غرور آفرین افغان‌ها به پایان رسید و ۱۹ اگوست مصادف با ۲۸ مرداد معاهده استقلال افغانستان از انگلیس امضا شد. ارتش امپراطوری انگلیس در حالی از مردم افغانستان شکست خورد که خود را شکست ناپذیر می‌دانست و مردم این کشور با اخراج نیرو‌های انگلیسی از کشورشان شکست تلخ و دردناکی را به انگلیس تحمیل کردند که هنوز هم ارتش انگلیس را نگران پیامد‌های حضور نیرو‌های نظامی این کشور در افغانستان می‌کند. از این رو انگیس که طعم تلخ سیاست و موضع ضد بیگانه مردم افغانستان را چشیده است تا سال‌ها خود را از صحنه افغانستان دور نگه داشت تا اینکه در سال ۲۰۰۱ در کنفرانس "بن" که برای افغانستان پس از طالبان تصمیم گیری کرد انگلیس به عنوان متولی مقابله با کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان انتخاب شد. اگرچه در زمان حمله آمریکا به افغانستان در زمان ریاست جمهوری جرج بوش پسر انگلیس در کنار آمریکا قرار داشت.
انگلیس به عنوان اولین کشوری بود که با طالبان در موسی قلعه توافقنامه امضا کرد و با واگذاری امور امنیتی این منطقه به طالبان نه تنها نیرو‌های خود را در حاشیه امنیت قرار داد بلکه اقدام به استخراج و غارت منابع معدنی موسی قلعه از جمله اورنیوم کرد. بنابراین انگلیس حتی زودتر از آمریکا با دشمنان مردم افغانستان وارد معامله شد و طالبان را به عنوان یک گروه تاثیر گذار در افغانستان به رسمیت شناخت.
این در حالی است که آمریکا و متحدان آن در سال ۲۰۰۱ برای به اصطلاح مقابله با طالبان والقاعده به افغانستان لشکر کشی کرده و این کشور را اشغال کرده بودند.نیرو‌های انگلیس در بیش از ۲۰ سال گذشته دست به هر جنایتی در افغانستان زده اند. براساس گزارش‌های منتشر شده نیرو‌های انگلیسی برای تفریح و در اختیار داشتن آمار کشته‌های خود در افغانستان بعد از قتل افغان‌ها انگشتان آن‌ها را قطع می‌کردند.
دلایل و اهداف لندن از حضور در افغانستان
سیر تاریخی دخالت استعمار پیر در افغانستان که اجمالا به آن اشاره شد، نشان می‌دهد که دولتمردان انگلیسی در راستای سیاست استعماری این کشور علاقه خاصی به حضور در افغانستان دارند که مهمترین دلایل آن را می‌توان در موارد ذیل جستجو کرد:
۱- افغانستان به عنوان همسایه شوروی بهترین موقعیت را برای انگلیس و متحدان غربی آن فراهم می‌ساخت تا از نزدیک تحرکات و تحولات شوروی را که بزرگترین رقیب غرب بشمار می‌رفت، رصد نمایند. البته با فروپاشی شوروی سه جمهوری تازه استقلال یافته ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان با افغانستان هم مرز شدند و این دلیل حداقل در دوران بعد از شوروی اهمیت خود را از دست داده است.
۲- همسایه بودن افغانستان با چین نیز از دیرباز برای انگلیس و غرب حایز اهمیت بوده است. از آنجا که چین چه در دوران جنگ سرد و چه در دوران بعد از آن به عنوان یک قدرت نظامی و سیاسی و در دو دهه اخیر به عنوان یک قدرت اقتصادی برای غرب یک خطر بالقوه محسوب می‌شود، غرب برای مقابله با این خطرحضور خود را در افغانستان ضروری می‌داند.
۳- داشتن مرز مشترک طولانی افغانستان با ایران نیز از دیگر دلایل علاقه مندی انگلیس و غربی‌ها به حضور در کشور ما محسوب می‌شود، بخصوص در دو سوی این مرز اقلیت‌های قومی و مذهبی که انگلیسی‌ها از دیرباز حساب ویژه‌ای برای استفاده از احساسات آن‌ها درجهت ایجاد ناامنی درکشور‌های هدف بازکرده اند، زندگی می‌کنند.
۴- بافت سنتی قبیله‌ای افغانستان و حضور فرقه‌های متنوع نژادی - قومی و مذهبی در کشور همراه با عقب ماندگی تاریخی آن‌ها در ابعاد فرهنگی و اقتصادی فرصت خوبی را برای انگلیس و متحدان آن فراهم ساخته است تا با استفاده از این شاخصه‌ها اهداف استعماری خود را دنبال نمایند.
۵- افغانستان به عنوان دارنده بیشترین سطح زیر کشت خشخاش و بزرگترین تولید کننده انواع مواد مخدر در دنیا که به گزارش سازمان ملل متحد تنها در سال ۲۰۰۸ میلادی میزان آن به ۶۵ میلیارد دلار رسیده است، قاعدتا برای اهداف خاص انگلیس و متحدان این دولت سوژه بسیار مهمی بشمار می‌رود.
شکاف بین انگلیس و امریکا بر اثر تحولات افغانستان
قانون‌گذاران انگلیس ماه گذشته در نشست ویژه رسیدگی به اوضاع افغانستان، تصمیم «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا را برای خروج نیرو‌های خارجی از این کشور به باد انتقاد گرفته و فاجعه بار خواندند.
در این نشست نمایندگان از احزاب سیاسی مختلف از جمله بوریس جانسون نخست وزیر، نزدیک‌ترین متحد انگلیس را مقصر اصلی بحران کنونی در افغانستان دانستند. آن‌ها بایدن را متهم کردند که با خروج بی‌مسئولانه نظامیان از افغانستان، اوضاع این کشور را بی‌ثبات کرده است.
این برای نخستین بار بود که پارلمان انگلیس سیاست یک رئیس جمهوری آمریکا به‌عنوان نزدیک‌ترین متحد این کشور را سرزنش کردند. فرماندهان ارتش انگلیس هم که نیرو‌های این کشور را در حملات به افغانستان و عراق هدایت می‌کردند، در نشست پارلمان ادعا کردند که تصمیم آمریکا باعث تقویت مواضع روسیه و چین در افغانستان می‌شود.
تحلیل‌گران معتقدند که تحولات افغانستان باعث شکاف در سیاست خارجی انگلیس و آمریکا شده است. این درحالیست که انگلیس درست ۲۰ سال پیش در حمله نظامی علیه افغانستان به بهانه مقابله با تروریسم به آمریکا ملحق شد. نمایندگان مجلس انگلیس دولت بوریس جانسون را متهم کرده و تصریح کردند تحولات افغانستان بدترین فاجعه ۶۵ سال گذشته در سیاست خارجی این کشور است.
«ترزا می» نخست وزیر سابق انگلیس در سخنانی بیان داشت که جانسون پس از خروج آمریکا از افغانستان، به حد کافی از دولت این کشور حمایت نکرده است. نخست وزیر انگلیس که تعطیلاتش را نیمه کاره رها کرد تا در نشست ویژه پارلمان شرکت کند اینگونه پاسخ داد که سقوط دولت افغانستان بسیار سریعتر از آنچه تصور می‌شد، به وقوع پیوست. وی ادعا کرد که لندن در ماموریت افغانستان موفق بوده و «هر اقدامی را که لازم بوده با هدف ثبات در افغانستان» انجام داده است. جانسون افزود: بدون آمریکا و پیشتیبانی لجستیکی این کشور، حضور در افغانستان برای کشور‌های غربی ممکن نبود.
در همین پیوند «کی‌یر استارمر» رهبر حزب اصلی مخالف دولت انگلیس تصریح کرد که هرچند آمریکا متحد مهم انگلیس است، اما نادیده گرفتن این واقعیت که نیرو‌های افغان در سال‌های اخیر در خط مقدم جنگ نبوده و از آمادگی کافی برخوردار نبودند، اشتباه محض است.
همچنین «اد دیوی» رهبر حزب لیبرال دمکرات بیان داشت که خروج آمریکا از افغانستان نه تنها اشتباه بود که از توافق ناقص دونالد ترامپ با طالبان تا تصمیم جو بایدن برای خروج فاجعه بار، اشتباهی جبران پذیر بود.
«تام توگندهات» رئیس کمیته پارلمانی امور خارجی و سلفش «کریسپین بلانت» هم اظهارات بایدن را مبنی بر اینکه سربازان افغان در مقابل طالبان دست به فرار زدند، شرم آور خواندند. «توبیاس الوود» معاون پیشین وزیر امور خارجه انگلیس و نظامی اسبق این کشور هم سیاست‌های آمریکا در قبال افغانستان را تاسف‌بار توصیف کرد. «لرد هووارد» رهبر اسبق حزب حاکم محافظه‌کار هم خاطر نشان کرد که تصمیم آمریکا همواره در طول تاریخ به عنوان یک اشتباه فاجعه‌بار نگاه خواهد شد.
پایان نبرد افغانستان، آغاز درگیری آمریکا و انگلیس
"جنگ لفظی شدید بین آمریکا و انگلیس در پی خروج نیرو‌های نظامی از افغانستان باعث شد تا یکی از وزرای کابینه لندن، بایدن را "دیوانه" خطاب کند و از آن طرف هم، بایدن به درخواست‌های جانسون پاسخی نداده و آن‌ها را رد کرد.
این نبرد لفظی بین دو کشور آمریکا و انگلیس و بروز درگیری جدی در روابط ویژه دو طرف در زمانی اتفاق افتاده که تهدید‌های چین و رادیکالیسم بیش از هر زمان دیگری نیازمند همکاری بین‌المللی است.
این به اصطلاح "جنگ لفظی" بین واشنگتن و لندن که در آن، مقام‌ها از طریق اظهارنظر‌هایی در رسانه‌ها و اغلب به صورت ناشناس، حمله می‌کنند، پس از آنکه جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در آوریل سال جاری میلادی اعلام کرد نیروهایش را از افغانستان خارج می‌کند، شاید به گونه‌ای اجتناب ناپذیر بود.
درحالیکه دولت بوریس جانسون، نخست وزیری انگلیس در ابتدای امر از این تصمیم حمایت کرد، اما این رویکرد باعث خشم و عصبانیت پارلمان از بایدن در پی ناآرامی‌ها در کابل شد که هر دو کشور تلاش کردند تا هر چه سریعتر شهروندان و متحدانشان را در پی سقوط این شهر در ۱۵ اوت به دست طالبان خارج کنند.
همچنین پس از آنکه همین اواخر بایدن به درخواست‌های ملتمسانه انگلیس برای تمدید مهلت قانونی ۳۱ اوت در خروج مردم از فرودگاه کابل بی اعتنایی نشان داد، لندن بار دیگر از آمریکا خشمگین شد، چون عدم تمدید این مهلت باعث شد تا بسیاری از افرادی که انگلیس قصد داشت آن‌ها را از کابل خارج کند، در افغانستان ماندند.
یکی از وزرای انگلیسی که خواست نامش فاش نشود در گفتگویی با روزنامه "دیلی میل"، بایدن را "دیوانه" و "مجنون" توصیف کرد که همین اظهارات در واشنگتن پست هم منتشر شدند. به نوشته روزنامه مذکور، بوریس جانسون، رئیس جمهوری آمریکا را "جو خوابالو" توصیف کرد که احیا کننده نام مستعار مورد علاقه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا برای نامیدن بایدن بود. جانسون همچنین بایدن را "منزوی" و "کم اهمیت" خطاب کرد.
این اظهارات باعث خشم واشنگتن شد. منابع پنتاگون به روزنامه پولتیکو گفتند که مقام‌های انگلیسی، دولت آمریکا را برای باز گذاشتن یکی از دروازه‌های فرودگاه کابل که بعدا هدف حمله انتحاری داعش قرار گرفت، تحت فشار قرار دادند؛ اتهامی که باعث انکار صریح‌اللحن «دومینیک راب»، وزیر خارجه انگلیس شد. روزنامه تلگراف نیز گزارش کرد، بایدن برای سه روز به تماس‌های جانسون برای بررسی اوضاع کابل پاسخی نداد.بایدن که ویژگی منحصر به فردش لج کردن است، مدت‌ها با احتیاط با جانسون رفتار کرده، همین سال گذشته میلادی او را "مینی ترامپ" توصیف کرد. همچنین گزارش‌هایی درباره لجبازی‌های بایدن درباره جنگ لفظی بین واشنگتن و لندن منتشر شده است.
به نظر می‌رسد روابط بین آمریکا و اروپا به پایین‌ترین خود برسد و باز هم به نظر می‌رسد که بایدن به همکاری آمریکا در ناتو لطمه زده است.
"لرد رابرتسون"، دبیرکل ناتو در زمانی که نیرو‌های عضو این ائتلاف در سال ۲۰۰۱ وارد افغانستان شدند، روز پنجشنبه در یک رویداد با عنوان "تغییر سیاستگذاری"، خروج نیرو‌ها از این کشور را تسلیم "عجولانه" و "احمقانه" افغانستان به کسانی توصیف کرده که زمانی ناتو با آن‌ها می‌جنگید و ۲۰ سال قبل، آن‌ها را شکست داد.او می‌گوید: ناتو و غرب یا هر چیزی که ما دوست داریم فکرش را کنیم، ضعیف شده و وحدت و همبستگی قابل توجه ۲۰ سال قبلش لطمه دیده و آمریکای قدرتمند تحقیر شده است.اما دلایل قانع کننده‌ای وجود دارد که روابط آمریکا و اروپا می‌تواند این آسیب را احیا کند.
کاملا و به صورت واضح مشخص است که دولت انگلیس ترجیح می‌دهد با بایدن و پایبندی او به نهاد‌های چند جانبه مانند ناتو و سازمان ملل همکاری کند تا ترامپ غیر قابل پیش‌بینی و دمدمی مزاج و رابطه بین آمریکا و اروپا مدت‌هاست که به همین منوال نجات یافته و نشان‌دهنده ظرفیتی برای حفظ و بقا با وجود انزجار بین رهبران دو کشور است.
"آلیستر برت"، معاون سابق وزیر خارجه انگلیس در امور آسیا از جمله افغانستان به بیزنس اینسایدر گفت: من همیشه بر این باور بوده‌ام که عمق روابط بین آمریکا و انگلیس به قدری قوی است که اشخاص نمی‌توانند بر آن اثر بگذارند.اما اگر این نبرد لفظی به این زودی‌ها پایان نپذیرد، در سال‌های آتی ممکن است بیش از این‌ها روابط دو کشور متاثر شود.برت ادامه داد: این نبرد لفظی علنی هر چه سریعتر باید پایان یابد. از این نبرد لفظی چیزی عاید آمریکا و انگلیس نمی‌شود و تنها می‌تواند باعث خوشایند دشمنان دو طرف شود.این دشمنان از داعش گرفته تا روسیه و چین مواضع استراتژیکشان به واسطه اختلافات در قدرت‌های ناتو تقویت می‌شود.
آلیستر برت ادامه داد: به وضوح مشخص بود که در نتیجه شرایط و وضعیت اسفبار کابل، چنین اظهاراتی بین انگلیس و آمریکا رد و بدل می‌شود. اما حالا زمان آن رسیده که این نبرد لفظی پایان یابد و همه باید متوجه شوند که ادامه ارتباط بین آمریکا و انگلیس در حوزه‌های دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی تا حد امکان باید حفظ شود.»
زمینه چینی انگلیس و آمریکا برای شناسایی رسمی طالبان
«مارکوس پاپادوپولوس» تحلیل‌گر مسائل سیاسی در انگلیس و سردبیر مجله پولیتیکس فرست روز پنجشنبه اعلام کرد، آمریکا و انگلیس پشت پرده با طالبان درباره آینده افغانستان توافق کرده و در حال زمینه چینی افکار عمومی برای شناسایی دیپلماتیک این گروه افغان هستند.
مارکوس پاپادوپولوس گفت: باور این مساله که طالبان توانست یک کشور به بزرگی و تنوع افغانستان را در عرض چند هفته فتح کند دشوار است و به همین خاطر من اعتقاد دارم که انگلیسی و آمریکا با طالبان پشت پرده توافق‌هایی را انجام داده‌اند. وی با بیان اینکه تاریخ نشان داده آمریکا و انگلیس فقط زمانی از یک کشور عقب نشینی می‌کنند که به لحاظ نظامی شکست بخورند عنوان کرد که نه طالبان این دو کشور را شکست و نه آن‌ها طالبان را شکست دادند.
پاپادوپولوس به این ترتیب نتیجه گرفت که طبق توافق پشت پرده و غیر رسمی میان انگلیس و آمریکا با طالبان، آن‌ها تواستند در کابل پیشروی کنند، قدرت را دست بگیرد و ارتش افغانستان مقاومت چندانی از خود نشان نداد. در عوض طالبان که امروز قدرت را در افغانستان دست گرفته، اطمینان حاصل می‌کند که منافع اقتصادی و نفوذ استراتژیک واشنگتن و لندن در افغانستان حفظ شود.
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی افزود: باید این مساله را درک کنیم که آمریکا و انگلیس برای کنترل افغانستان دیگر نیازی به حضور نظامی در این کشور ندارند. در عوض آن‌ها می‌توانند همین تسلط را از طریق کانال‌های اقتصادی و توافق با جریان سیاسی در این کشور حفظ کنند.
وی در این رابطه توضیح داد که سفر اخیر مدیران سرویس‌های جاسوسی انگلیس و آمریکا به افغانستان و دیدار با طالبان شاهدی بر این ادعاست که طالبان نفوذ این دو کشور در افغانستان را تضمین کند. این درحالیست که به گفته وی آمریکا و انگلیس از طریق طالبان همچنین تلاش خواهند کرد تا امنیت ملی روسیه را از طریق ایجاد بی ثباتی در آسیای مرکزی و مرز‌های ایران با افغانستان تهدید کنند.
پاپادوپلوس در پاسخ به سووالی درباره ارزیابی او از سفر اخیر وزیر امور خارجه انگلیس به قطر و پاکستان هم گفت که این مساله شاهد دیگری بر ادعای اوست که یک توافق پشت پرده بین واشنگتن، لندن و طالبان بسته شده است؛ چراکه به گفته او طالبان روابط نزدیکی با قطر و پاکستان دارد و این دو کشور بر روند پیشروی طالبان در افغانستان نظارت داشتند. «در واقع پاکستان و قطر گوش و چشم غرب در افغانستان هستند تا اطمینان حاصل کنند که طالبان به تعهدات پشت پرده‌اش پایبند است.»
وی درباره آینده افغانستان به کنفرانس خبری طالبان پس از فتح افغانستان و اینکه آن‌ها به توئیتر وصل شده‌اند اشاره کرد و گفت این مساله نشان می‌دهد که چطور روابط شرکت‌های غربی با طالبان، به دستور انگلیس و آمریکا در حال شکل‌گیری است. این تحلیل‌گر انگلیسی افزود که واشنگتن و لندن افکار عمومی را نسبت به طالبان جدید و طرفی که بتوان با آن روابط دیپلماتیک و تجاری داشت و به طور بالقوه با داعش مقابله کند مهیا می‌کنند. وی تصریح کرد که به این ترتیب زمینه برای روزی که آمریکا و انگلیس روابط رسمی با طالبان داشته باشند آماده شده است.