شاید یکی از مهم ترین موضوعاتی که در ارتباط با تحولات جدید افغانستان مطرح می شود ماهیت نظام حکومتی جدید حاکم بر این کشور به رهبری طالبان است.
طالبان در بیانیه ای که در ارتباط با حکومت جدید صادر کرده از امارت اسلامی نام برده است اما کشورهایی که در برابر آن موضوع گرفته و انتظارات خود را بیان کرده اند از دولت فراگیر نام برده اند.
در اینجا به روشنی می توان دو نگاه و رویکرد کاملا متفاوت را مشاهده کرد. کسانی که علاقمند هستند حاکمیت و حکومت جدید در افغانستان شکل و شمایل یک دولت را داشته باشند طبعا با این پیش فرض همراه است که طالبان وظایف ، مسئولیت ها و الزامات یک دولت وستفالیایی موجود درجهان را پذیرا باشد و به آن متعهد باشد اما درست برعکس هیچ یک از این مفاهیم و معانی در قالب امارات اسلامی که مد نظر طالبان است نمی گنجد و این اصطلاح چه در تاریخ جهان اسلام و چه در تاریخ روابط بین الملل و پیدایش دولت مدرن و حکومت داری نوین نوعی بدعت محسوب می شود.
از منظرتاریخ اسلام، امارت انحرافی از امامت و خلافت و نوعی قرابت با سلطنت محسوب می شود و ازمنظر روابط بین الملل هم تشکیل دولت مدرن وستفالیایی به منزله پایان دادن به امپراتوری ها و کشورگشایی ها بوده و این روند با وجود برخی کشورگشایی های ناپایدار کماکان ادامه یافته است.
نتایجی که از تشکیل امارت های اسلامی در عراق و سوریه حاصل شد این موضوع را به اثبات رساند که این حرکت در جهت تجزیه کشورهای اسلامی گام بر می دارد و بر همین اساس هم گفته می شد که حامیان تجزیه خاورمیانه به کشورهای کوچک تر در پشت این طرح قرار دارند که در راس آن احزاب و گروه های دست راستی در فلسطین اشغالی و امریکا قرار دارند.
حال باید دید امارات اسلامی مورد نظر طالبان چه تفاوت یا تفاوت هایی با امارات اسلامی مورد نظر داعش و یا دیگر گروه های تکفیری دارند. در صورتی که طالبان امارات اسلامی مورد نظر خود را از امارات اسلامی داعش و یا دیگر گروه های تکفیری متمایز سازد و آن را به دولت اسلامی نزدیک کند که اصول و قواعد حاکم بر جامعه و نظام بین الملل را بپذیرد و در عین حال زمینه را برای مشارکت برابر و فراگیر سایر گروه ها فراهم کند در این صورت از ضریب استقرار بیشتری برخوردار خواهد شد اما درست برعکس اگر این تفاوت و تمایزها را مشخص نسازد و یا همچنان در مسیر تشکیل امارت اسلامی بجای دولت فراگیراسلامی گام بردارد در این صورت ضریب استقرار و ثبات آن تضعیف خواهد شد و چه بسا شناسایی بین المللی به تاخیر خواهد افتاد و یا حتی صورت نخواهد گرفت.
-----------------------------------------
احمد کاظم زاده