بر اساس متنی که در اختیار رویترز قرار گرفته است، در آخرین تماس بین جو بایدن و اشرف غني قبل از آن که طالبان کنترل این کشور را به دست بگیرد؛ صحبتی از احتمال سقوط افغانستان نکرده بودند.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما خبرگزاری رویترز گزارش داد آن‌ها درباره کمک‌های نظامی، راهبرد سیاسی و تاکتیک‌های مرتبط با پیام رسانی با یکدیگر گفتگو کردند,، اما به نظر نمی‌رسید بایدن و اشرف غنی از خطر فوری ناشی از سقوط افغانستان و افتادن آن به دست این شورشیان اطلاع داشته یا خود را برای آن آماده کرده باشند.
بر اساس این گزارش، بایدن و اشرف غنی در روز ۲۳ ماه ژوئیه به مدت ۱۴ دقیقه با یکدیگر گفتگو کردند. در روز ۱۵ ماه اوت، اشرف غنی از کاخ ریاست جمهوری افغانستان فرار کرد و طالبان وارد کابل -پایتخت افغانستان- شد. از آن زمان به بعد، ده‌ها هزار تن از مردم مستأصل افغان از این کشور فرار کردند و طی عملیات تخلیه مملو از آشوب توسط ارتش آمریکا, ۱۳ سرباز آمریکایی و تعداد زیادی از غیرنظامیان افغان در یک حمله انتحاری در فرودگاه کابل کشته شدند.
رویترز رونوشت تماس تلفنی رئیس جمهور آمریکا را مورد بررسی قرار داده و به منظور تأیید صحت و سقم مکالمه به صدای ضبط شده نیز گوش داده است. محتوای این مکالمه توسط یک منبع که خواست نامش فاش نشود در اختیار خبرگزاری رویترز قرار گرفت، زیرا او اجازه انجام این کار را نداشت.
در این مکالمه، بایدن اعلام کرد در صورتی که اشرف غنی بتواند آشکارا و به صورت علنی اعلام کند برنامه‌ای برای کنترل اوضاع آشفته در افغانستان دارد، آمریکا کمک‌هایی را در اختیار کابل قرار خواهد داد. بایدن در این گفتگو گفت: "اگر بدانیم این برنامه چیست، همچنان به ارائه حمایت‌های هوایی خود ادامه خواهیم داد. " چند روز قبل از این تماس، آمریکا به منظور حمایت از نیرو‌های امنیتی افغانستان یک سری حملات هوایی را انجام داد. طالبان اعلام کرد این اقدام نقض توافق نامه صلح دوحه محسوب می‌شود.
رئیس جمهور آمریکا در این گفتگو همچنین به غنی توصیه کرد از افغان‌های قدرتمند در ارتباط با راهبرد نظامی در آینده کمک بگیرد، و سپس یک "مبارز" را مسئول این تلاش کند، واژه‌ای که به ژنرال بسم الله خان محمدی وزیر دفاع افغانستان اشاره دارد.
بایدن از نیرو‌های مسلح افغانستان که توسط دولت آمریکا آموزش دیدند و تأمین مالی شدند، تجلیل کرد. "او به غنی گفت "بدیهی است که شما بهترین ارتش را در اختیار دارید. " او همچنین گفت: شما ۳۰۰ هزار نیروی به خوبی مسلح را در مقابل ۷۰ تا ۸۰ هزار تن در اختیار دارید و آن‌ها به وضوح قادرند به خوبی مبارزه کنند. " چند روز بعد، ارتش افغانستان اقدام به استقرار در مراکز استان‌های این کشور کرد در حالی که نتوانست علیه طالبان مبارزه کند.
در طی این تماس، بایدن بر روی آنچه که او آن را مشکل "برداشت" از دولت افغانستان توصیف کرد، متمرکز بود. بایدن گفت: "نیازی نیست با شما در ارتباط با برداشت‌ها در سراسر جهان و در بخش‌هایی از افغانستان صحبت کنم. بر این باورم برداشت‌ها این است که اوضاع از نظر مبارزه علیه طالبان به خوبی پیش نمی‌رود. " او افزود: " و چه درست باشد یا نباشد باید تصویری متفاوت را ایجاد کرد. "
بایدن به غنی گفت اگر شخصیت‌های برجسته سیاسی افغانستان با یکدیگر یک کنفرانس خبری برگزار و از یک راهبرد نظامی حمایت کنند، این اقدام "سبب تغییر این برداشت می‌شود و فکر می‌کنم این موضوع به نوبه خود سبب ایجاد تغییرات زیادی خواهد شد. "
سخنان رئیس جمهور آمریکا در این گفتگو نشان داد که او یک قیام گسترده و سقوط در ۲۳ روز بعد را پیش بینی نمی‌کرد. بایدن گفت: "ما به تلاش‌های دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی سخت خود همچنان ادامه خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم نه تنها دولت بقاء خواهد داشت بلکه پایدار می‌ماند و رشد می‌کند. "
کاخ سفید روز سه شنبه از اظهارنظر درباره این تماس خودداری کرد.
پس از این تماس، کاخ سفید بیانیه‌ای منتشر کرد که بر روی تعهد بایدن در حمایت از نیرو‌های امنیتی افغانستان متمرکز شده بود و این که دولت در تلاش برای متقاعد کردن کنگره به منظور ارائه کمک‌های مالی به افغانستان است.
غنی به بایدن گفت بر این باور است اگر او بتواند یک "راه حل نظامی را به دست آورد", صلح برقرار خواهد شد. او در عین حال افزود: "ما باید با سرعت این کار را انجام دهیم. "
غنی همچنین گفت: "ما با یک حمله همه جانبه از سوی طالبان روبرو هستیم که به طور کامل توسط پاکستان برنامه ریزی شده است و همچنین از حمایت لجستیکی پاکستان برخوردار است و دست کم ۱۰ تا ۱۵ هزار تروریست بین المللی که اغلب آن‌ها پاکستانی هستند در این حمله حضور دارند. " مقامات دولت افغانستان و کارشناسان آمریکایی همواره به حمایت پاکستان از طالبان به عنوان موضوعی کلیدی در تجدید حیات این گروه اشاره کرده اند.
سفارت خانه پاکستان در واشنگتن این ادعا‌ها را رد کرده است. سخنگوی سفارت خانه پاکستان در گفتگو با خبرگزاری رویترز گفت: "بدیهی است افسانه عبور جنگجویان طالبان از پاکستان متأسفانه یک بهانه و یک تفکر مطرح شده از سوی آقای اشرف غنی برای توجیه شکست خود در رهبری و حکومت داری است. " رویترز تلاش کرد در ارتباط با این موضوع با کارکنان آقای غنی تماس بگیرد، اما در این کار موفق نشد. آخرین بیانیه عمومی صادر شده توسط اشرف غنی -که گفته می‌شود در امارات عربی متحده به سر می‌برد- در روز ۱۸ ماه اوت منتشر شد. او در این بیانیه اعلام کرد به منظور جلوگیری از خونریزی از افغانستان فرار کرده است.
در زمان انجام این تماس، آمریکا در حال برنامه ریزی برای خارج شدن از افغانستان بود که بایدن آن را از ماه مه تعیین شده توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور قبلی آمریکا، به تعویق انداخته بود. ارتش آمریکا در اوایل ماه ژوئیه پایگاه هوایی اصلی خود در افغانستان یعنی بگرام را تعطیل کرده بود.
در زمان گفتگوی این دو رئیس جمهور، شورشیان طالبان کنترل حدود نیمی از مراکز استان‌های افغانستان را در دست داشتند و این موضوع نشان می‌دهد اوضاع امنیتی در این کشور با سرعت رو به وخامت بود.
افغانستان وعده تغییر راهبرد نظامی خود را می‌داد و شروع به متمرکز شدن بر روی موضوع حفاظت از "مراکز جمعیتی" - در شهر‌های مهم- کرده بود تا مبارزه برای حفاظت از مناطق روستایی. به نظر می‌رسد بایدن در سخنان خود این راهبرد را تأیید کرده است. او گفت انجام چنین کاری نه تنها به شرایط بر روی زمین کمک خواهد کرد بلکه به "برداشت ها" در سطح بین المللی -که برای تقویت حمایت جهانی از دولت افغانستان ضروری است- نیز کمک خواهد کرد.
بایدن گفت: "من یک نظامی نیستم، بنابراین به شما نمی‌گویم که دقیقا باید چه برنامه‌ای داشته باشید. شما نه تنها کمک‌های بیشتری دریافت خواهید کرد بلکه سبب ایجاد این برداشت خواهید شد که در حال انجام تغییراتی هستید. "
اشرف غنی نیز به نوبه خود به بایدن اطمینان داد: "تضمین‌های شما در ارتباط با ارائه این حمایت‌ها تا حد زیادی ما را توانمند می‌سازد و به صورتی جدی ما را بسیج می‌کند. "
بیش از دو هفته پس از تماس بایدن با غنی، طالبان چندین مرکز ولایتی در افغانستان را تصرف کرد و آمریکا اعلام کرد دفاع از این کشور وظیفه نیرو‌های امنیتی افغان است.
جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در روز نهم ماه اوت در سخنانی گفت: "این نیرو‌های نظامی آن‌ها هستند. این‌ها پایتخت استانی آن‌ها هستند. مردم باید از آن‌ها دفاع کنند. "
در روز ۱۱ ماه اوت، گزارش‌های اطلاعاتی آمریکا نشان داد جنگجویان طالبان می‌توانند ظرف ۳۰ روز پایتخت افغانستان را محاصره کنند و احتمالا طی ۹۰ روز می‌توانند آن را به تصرف خود در بیاورند. اما در عوض، پایتخت افغانستان در کمتر از یک هفته سقوط کرد.
در تماس بین بایدن و غنی همچنین بر روی این موضوع تأکید شد که درگیری‌های سیاسی مداوم سبب بروز مشکلاتی برای دولت افغانستان شده است. زمانی که بایدن از غنی خواست با حامد کرزای رئیس جمهور سابق افغانستان یک نشست برگزاری کند، او این موضوع را رد کرد. او گفت: "کرزای فردی مفید نخواهد بود. " او گفت: "او فردی مخالف است و ما نمی‌توانیم تک تک افراد را در این روند دخیل کنیم. ما ماه‌ها با رئیس جمهور کرزای تعامل داشته ایم. آخرین بار ما به مدت ۱۱۰ دقیقه با یکدیگر ملاقات کردیم. او به من ناسزا می‌گفت و مرا متهم می‌کرد که نوکر آمریکا هستم. " بایدن قبل از پاسخ کمی مکث کرد و گفت "قضاوت در این باره را به زمانی دیگر موکول می‌کنم. " با وجود تماس‌های تلفنی با یکی از مشاوران حامد کرزای، نتوانستیم با او به منظور اظهار نظر در این باره گفتگو کنیم.
در تماس بعدی در همان روز که رئیس جمهور آمریکا در آن حضور نداشت، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن، ژنرال مارک میلی و ژنرال مکنزی فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا با اشرف غنی گفتگو کردند. رویترز رونوشت این تماس را نیز به دست آورد.
این تماس نیز بر روی برداشت‌های جهانی از رویداد‌های میدانی در افغانستان متمرکز بود. میلی رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا به اشرف غنی گفت: " برداشت‌ها در آمریکا، در اروپا و رسانه‌ها به نوعی از تقویت طالبان و همچنین پیروزی طالبان حکایت دارد. ما باید به طور جمعی برای تغییر این برداشت و این روایت تلاش کنیم. "
مک کنزی افزود: "بر این باور نیستم زمان با ما یار باشد. باید سریعا کاری انجام دهیم. " سخنگوی مک کنزی از اظهارنظر در این باره خودداری کرد. سخنگوی میلی هم به تماس‌ها پاسخ نداد.