امسال سالی پر زحمت و پر رنج برای ۳۰۰ هزار شالیکار گیلانی بود ؛ شالیکارانی که با وجود کم آبی ناشی از گرمایِ هوا و کاهش بارش ها، محصول خود را به ثمر رساندند.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان؛ این روز‌ها شالیکاران گیلانی در بحبوحه موج پنجم کرونا، روزهای پایانی برداشت دست رنج شان را سپری می‌کنند و حسابی در تب و تاب برداشت برنج هستند.
آنطور که از آمار‌های سازمان جهاد کشاورزی بر می‌آید؛ از آغاز برداشت برنج در گیلان تاکنون شالیکاران، بیش از ۸۰ درصد از شالیزار‌های این استان را درو کرده اند.
آقا برزو یکی از شالیکارانی است که تولید برنج، امسال برایش بیش از هر سال دیگری زحمت داشت.
او می‌گوید: اگر امسال آسمان با ما همراهی نمی‌کرد و باران نمی‌آمد محصولی نداشتیم.
اما آقا بروز و بسیاری از شالیکاران دیگر امسال خیلی خوش شانس بودند که هم نوبت بندی آب و هم بارش‌ها هنگام داشتِ برنج به دادشان رسید.
تصاویر گزارش‌های اول مرداد یادآور این است که امسال رنج تولید برنج چند برابر بود و روزهای داشت این محصول، روزهای بی آبی و خشکی برخی از شالیزار‌ها به ویژه در مناطق پایین دست سد سفیدرود بود.
گزارش‌های نیمه اول مرداد را که مرور کنیم به آقا نعمت شالیکار شفتی می‌رسیم، شالیکاری که ما را وسط شالیزارش برد و ترک‌های زمین از بی آبی را نشان مان داد.
یا کمی آنسوتر در کیاکلایه لنگرود که شالیکاران از بی آبی شالیزار‌های شان می‌نالیدند.
نگرانی شالیکاران از کمبود آب در تولید برنج، دغدغه امروز و دیروز نیست، فقط امسال کاهش بارش‌ها و خشکسالی به آن دامن زد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاروزی گیلان می‌گوید: برنج یکی از محصولاتی است که آب بیشتری مصرف می‌کند به طوری که در هر هکتار شالیزار ۱۰ هزار و ۷۰۰ متر مکعب است.
آنطور که علی موسوی توضیح می‌دهد: برای به ثمر نشستن ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار گیلان، باید بیش از ۲ و نیم میلیارد مترمکعب آب مصرف شود؛ این در حالی است که گیلان، پر باران‌ترین استان کشور در فصل زراعی جاری سال خشکی را سپری کرد.
هوا بس ناجوانمردانه گرم و آسمان بی بارش
مدیرکل هواشناسی گیلان با بیان اینکه امسال، شاهد خشکسالی و پدیده خشکی در استان بودیم گفت: امسال ۸۰ درصد از مساحت استان، تخت پوشش خشکسالی قرار گرفت که ۲۲ درصد از مساحت استان خشکسالی شدید و خیلی شدید داشت.
وی نگاهی به عوامل خشکسالی در سال ۱۴۰۰ دارد و می‌گوید: افزایش ۴/۲ درصدی دمای هوای امسال نسبت به بلند مدت، افزایش ۳۰ درصدی فراوانی بادگرم، کاهش ۶۱ درصدی بارش برف در گیلان و کاهش ۹۰ درصدی بارش برف در حوزه سد سفیدرود مجموعه عواملی است که باعث شد امسال سال زراعی خشکی را سپری کنیم.
اینجا، سرچشمه سفیدرود، خشک خشک است.
اگرچه سد سفید رود در گیلان و شهر منجیل است، اما آب این سد از مناطق بالادست و استان‌های دیگر تامین می‌شود.
از گیلان به سمت استان زنجان حرکت می‌کنم.
به رودخانه قزل اوزن می‌رسم یکی از رودخانه‌هایی که ۸۰ درصد آب سد سفید رود را تامین می‌کند.
در راهی که تقریبا با رودخانه قزل اوزن هم مسیر است بر بستر این رودخانه بزرگ قدم می‌گذارم.
رودی که کاملا خشک است و تا جایی که چشم کار می‌کند، مسیر رود پر از سنگ‌های خاکی رنگ است، دریغ از یک قطره آب.
مومنی مدیرامور سد‌های گیلان می‌گوید: امسال بدترین سال آبی را در طول سال ۶۰ سال بهره برداری از سد سفید رود داشتیم به طوری که از ۱۳ خرداد رودخانه قزل اوزن خشک شد؛ این درحالی است که به طور معمول در این ماه ورودی آب این رودخانه ۱۰۰ میلیون متر مکعب بود.
سالی که از اول معلوم بود بوی خشکسالی می‌دهد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان هم نگاهی به آمار حجم ورودی آب سد سفیدرود دارد و می‌گوید: حجم ورودی آب سد سفید رود که تامین کننده آب زراعی ۱۷۲ هزار هکتار از شالیزار‌های گیلان است، امسال ۴۰۰ میلیون مترمکعب بود؛ این در حالی است که در سال ۹۹ حجم ورودی آب این سد ۲ میلیارد مترمکعب بود و در سال قبل‌تر یعنی سال ۹۸ این حجم ۳ میلیارد مترمکعب اعلام شده است.
وحید خرمی افزود: امسال سال بسیار سختی بود و با یک سوم آورد آب این سد و حدود ۷۰ درصد کاهش ذخیره منابع آبی مواجه بودیم.
البته این مقام مسئول در بهمن سال ۹۹ در مصاحبه‌ای با اشاره به ذوب شدن و از بین رفتن بیش از ۶۰ درصد ذخیره برف کوهستان‌های حوزه سد سفیدرود و کاهش بارش‌ها اعلام کرده بود: از آنجا که برف حوزه سد سفید رود به طور تدریجی ذوب و ذخیره آب این سد را تامین می‌کند، در سال زراعی یعنی امسال، با مشکل کاهش کم آبی مواجه می‌شویم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان همان موقع گفت: برای جبران این مقدار کاهش دبی ورودی آب، نوبت بندی آب را از ابتدای فصل کشت و کار شروع می‌کنند و این یعنی اینکه مدیریت منابع آب زراعی از زمستان پارسال در دستور کار متولیان جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای گیلان قرار گرفته بود، اگرچه در برخی مناطق که شالیزارهایش آبخور سد سفیدرود نیستند، شالیکاران با مشکل کم آبی مواجه شدند.
همه دست در دست هم برای حل مشکل کم آبی
وحید خرمی توضیح می‌دهد:برای مدیریت آب در سال زراعی کم آب، افزون بر نوبت بندی آب، با بسیج همه امکانات از جمله، تجهیز، مرمت و بهره برداری از حدود ۶۰۰ حلقه چاه آب و بیش از ۵۰۰ ایستگاه پمپاژ آب و نیز همکاری کشاورزان توانستیم سال زراعی را پشت سر بگذاریم و محصول برنج به بار بنشیند.
مسئولان جهاد کشاورزی هم به این همکاری و همدلی شالیکاران برای رعایت تقویم زراعی و مدیرت توزیع آب در نوبت بندی‌ها اذعان دارند.
در کنار همکاری شالیکاران، آسمان هم امسال سخاوت به خرج داد و به یاری کشاورزان گیلانی آمد.
شالیکاران می‌گویند: اگر باران در فصل داشت برنج، دست تولید را نمی‌گرفت تا ۵۰ درصد محصول مان از بین می‌رفت.
درنهایت
شالیکاران گیلان، امسال با همه نگرانی‌ها محصول شان را برداشت کردند، اما از همین حالا، برنامه ریزی‌ها، برای ذخیره سازی و مدیرت آب زراعی باعث می‌شود کشاورزان در سال‌های بعد دغدغه کمتری برای تامین آب زراعی برای تولید برنج داشته باشند.
امید که آسمان هم یاری و سرچشمه‌های سفید رود را سیراب کند تا شالیزار‌ها تشنه نمانند.