روستای کفراج در دامنه کوه گرین که ۷۰ درصد جمعیت آن پرورش دهنده عسل هستند، سالانه 400 تن عسل تولید می کنند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز لرستان، کفراج روستایی از توابع بخش خاوه شهرستان دلفان در لرستان است که عسلی ترین روستای ایران نام گرفته است .
از گذشته تا کنون از عسل در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده شده است. مهمترین خاصیت عسل، ضد میکروب بودن آن است. عسل یک ماده کاملاً خوراکی است و بایستی محیط خوبی برای پرورش میکروب‌ها باشد، ولیکن میکروب‌ها در معرض عسل نابود شده و اجساد آن‌ها نیز به مرور از بین می‌رود، زیرا عسل حاوی آنتی بیوتیک و آنزیم دیاستاز است. عسل طبیعی از ۲ هزار و ۵۰۰ سال پیش توسط انسان‌ها در اقصی نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته است.
عسل به‌طور کلی یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهمترین قند‌های عسل فروکتوز، گلوکز و ساکاروز هستند. میزان کالری عسل حدود ۳۲۵ کیلو کالری انرژی در هر ۱۰۰ گرم است.
عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذا‌ها دارد، از این دسته مواد می‌توان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. تعدادی از ویتامین‌های اصلی هم در عسل وجود دارند، اما مقدار آن‌ها قابل توجه نیست.
میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است و عسل‌های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهمترین آن‌ها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است.
عسل دارای انواع پروتئین، اسید‌های آمینه، اسید‌های آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است.
عسل به علت مقدار بسیار اندک آب، به سختی فاسد می‌شود و از همین روی نگهداری، انتقال و تجارت آن آسان است.
قبل از کریستال سازی شربت نیشکر و تهیه شکر، عسل تنها ماده غذایی بود که جهت شیرین‌کنندگی توسط بشر استفاده می‌شد.
مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل ایجاد سم بوتولینم، خطرناک است.
عسل دارای سابقه دارویی طولانی است و با توجه به خواص عسل توسط فرهنگ‌ها و ملل بیشماری از ۲۵۰۰ سال پیش در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است.
عسل تقریبا در سراسر جهان استفاده می‌شود و در بعضی نقاط به عنوان یک ماده‌ی غذایی مهم و اصلی شناخته می‌شود.
در حالی که خواص درمانی متعددی از عسل به عنوان یک عنصر مهم در طب سنتی شناخته شده است با این حال دانشمندان عصر جدید در حال تحقیقات برای استفاده از عسل در درمان بیماری‌های جدید خصوصا بیماری‌های مرتبط با زخم‌ها و پوست می‌باشند.
یک قاشق غذاخوری عسل خام شامل ۶۴ کالری، بدون چربی، بدون کلسترول و بدون سدیم است و طبق تحقیقات انجام شده حدود ۸۰ درصد کربوهیدرات، ۱۸ درصد آب، و دو درصد ویتامین، مواد معدنی و اسید‌های آمینه در عسل طبیعی وجود دارد.
کیفیت عسل طبیعی ایران در جهان زبانزد است، این مسئله ناشی از اقلیم خاص و شرایط طبیعی ویژه کشورمان است.
روستای کفراج در دامنه کوه گرین دلفان لرستان، عسلی‌ترین روستای ایران است که ۷۰ درصد جمعیت این روستا به حرفه زنبورداری مشغولند.
سالانه ۴۰۰ تُن عسل در روستای کفراج تولید می‌شود.
زنبورداران این روستا سال گذشته با برداشت ۹۲ کیلوگرم عسل از یک کُلنی نمونه ایران شدند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: بیش از ۲۸۰۰ تُن معادل سه درصد عسل کشور در لرستان تولید می‌شود.
اسفندیار حسنی مقدم می‌گوید: غنای آب و هوا و تنوع پوشش گیاهی، لرستان را به یکی از استان‌های پیشرو در زمینه تولید عسل تبدیل کرده است و در حال حاضر سه هزار رو ۱۰۰ نفر با ۳۱۴ هزار کندو مشغول فعالیت در صنعت زنبور عسل هستند.
وی میزان تولید عسل در لرستان را ۲ هزار و ۸۰۰ تن عنوان کرد و افزود: سه درصد عسل کشور در لرستان تولید می‌شود، بهره‌برداران زنبور عسل در استان علاوه بر تولید عسل در خصوص سایر فرآورده‌های زنبور عسل از جمله موم، بره موم و زهر نیز در استان فعالیت دارند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: زنبور عسل علاوه بر تولید عسل با گرده افشانی عملکرد محصولات باغی و زراعی را تا دو برابر افزایش می‌دهند.
عسل لرستان عصاره ۶۰۰ گونه گیاه دارویی
لرستان در تولید عسل در جایگاه دهم کشور قرار دارد.
عسل لرستان از عصاره ۶۰۰ گونه از گیاهان دارویی و خوراکی دامنه‌های اشترانکوه، گرین و هشتاد پهلو است.
نشان برنز کیفیت تجاری عسل لرستان در ترکیه
عسل لرستان در چهل و دومین کنگره بین المللی عسل در ترکیه نشان برنز کیفیت تجاری گرفت.
عسل لرستان به دلیل کیفیت بسیار بالایی که دارد می‌تواند به یک برند جهانی تبدیل شود
اجرای طرح نمونه برداری از مزارع عسل لرستان
مدیرکل دامپزشکی لرستان گفت: تعیین و اندازه گیری باقی مانده سموم و کیفیت عسل استان از اهداف طرح است
دکتر زبر دست افزود: هدف عمده اجرای طرح نمونه برداری از مزارع عسل استان کیفیت سنجی و اندازه گیری باقی مانده سموم و حشره کش‌ها و آفت کش‌ها در عسل تولیدی استان و مقایسه آن با عسل تولیدی سایر استانهاست.
عسل تولید شده در لرستان از با کیفیت‌ترین عسل‌های کشور است.
امیدی در ارتباط با ویژگی عسل‌های خوب و طبیعی اظهار می‌کند: بسیاری از مردم تصور می‌کنند عسل طبیعی عسلی است که شکرک نزند و سفت باشد، اما این تفکر اشتباه است. عسل طبیعی به دلیل این که حرارت نمی‌بیند حتما در بازه زمانی بین یک تا سه ماه شکرک می‌زند. تولید کنندگان به ۹۰ درصد عسل‌های موجود دربازار حرارت می‌دهند تا ازشکرک زدن آن‌ها جلوگیری کنند، چون اکثر مردم با ویژگی‌های عسل طبیعی آشنا نیستند و عسل شکرک‌زده خریداری نمی‌کنند؛ که عسل با کیفیت باید روان بوده و غلظت کمی داشته باشد. از آنجایی که قند‌های موجود درعسل طبیعی کوچک مولکول هستند، اگر ظرف این عسل را کج بگیریم به راحتی از ظرف سرازیرمی‌شود، ولی عسلی که از خوراندن شکر به زنبور تولید شده باشد قندآن درشت ملکول است و غلیظ به نظر می‌رسد. هرچند تشخیص عسل با کیفیت به سختی و تنها از طریق تست و آزمایش نمونه عسل در آزمایشگاه امکان‌پذیر است، ولی روش‌هایی وجود دارد که مردم عادی نیز بتوانند تا حدودی عسل مرغوب را از سایر عسل‌ها تشخیص دهند. اگرعسل خوب را درآب سرد قرار دهیم به سرعت خودش را می‌گیرد و سفت می‌شود و به سختی درآب سرد مخلوط می‌شود
علی کفراجی جوان ۳۵ ساله با مدرک کارشناسی کشاورزی است که در شهرستان دلفان مشغول تولیدعسل است.
وی درباره نحوه ورود به عرصه زنبورداری می‌گوید: از زمان کودکی که در مزارع بازی می‌کردیم عاشق زنبورداری بودم و دوست داشتم که یک زنبوردار حرفه‌ای بشوم. وارد دانشگاه که شدم با این حرفه بیشتر آشنا شدم و تحقیقات بسیاری انجام دادم. از کار تولید، مخصوصاً تولید عسل لذت می‌بردم و دوست داشتم یک کارآفرین شوم. به همین دلیل تصمیم گرفتم با توجه به ظرفیت و پتانسیل موجود در شهرستان دلفان (نورآباد) پرورش زنبور عسل را آغاز کنم.
وی ادامه داد: در ابتدا می‌ترسیدم، اما تصمیم گرفتم که کارم را از حجم کم شروع کنم. به همین جهت با پس اندازی که داشتم توانستم ۱۰ کلنی زنبور عسل تهیه کنم. با مشورت یکی از فعالان در عرصه پرورش زنبورعسل کارم را شروع کردم. روز‌های اول سخت بود. زمانِ آزمون و خطا و کسب تجربه بود. اما برای شروع بد نبود، راضی بودم. با درآمد سال‌های اول کلنی می‌خریدم و به کلنی‌های قبلی اضافه می‌کردم. با گذشت زمان که درسم تمام شد توانستم تمرکز بیشتری بر روی کارم داشته باشم. بعد از اتمام دانشگاه، هم دنبال کار دولتی بودم و هم زنبورداری می‌کردم. در این مدت به زنبور‌ها عادت کرده بودم و هر روز باید به آن‌ها سر می‌زدم. اگر یک روز به زنبور‌ها سر نمی‌زدم دلم برای آن‌ها تنگ می‌شد. حتی در زمستان هم مراقب زنبور‌ها بودم با اینکه در زمستان معمولاً زنبور‌ها کم کار هستند و جمعیتشان هم در کندو‌ها کم می‌شود. تصمیم گرفته بودم که اگر کار دولتی پیدا نشد کار زنبورداری را حرفه ای‌تر دنبال کنم.
این فعال اقتصادی افزود: زنبورداری پُر است از هیجان و در صورت وقت گذاشتن در این حرفه حتماً جوانان به سود خوبی خواهند رسید.
جوان زنبوردار نورآبادی اظهار می کند: ۱۰ سال است که در این حرفه مشغول به کار هستم. در سال ۹۴ من نزدیک به ۱۰۰ کلنی داشتم، اما با توجه به ظرفیت منطقه برای شغل زنبورداری، تصمیم گرفتم ۷۰ کلنی دیگر نیز به کلنی‌های قبلی اضافه کنم و هم اکنون ۱۷۰ کلنی دارم. در این شغل برای برادرم و یک نفر دیگر اشتغالزایی داشته ام. البته در سال ۹۷ با افزایش کلنی‌های زنبورعسل باید یک نفر دیگر نیز استخدام کنم. در سال ۹۴ از ۱۰۰ کلنی توانستم ۳۵ میلیون تومان درآمد کسب کنم.
وی ادامه دارد: سالانه به طور میانگین ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلو عسل برداشت می‌کنیم. در دو مرحله ما برداشت عسل داریم. عسل بهاری و عسل تابستانی. عسل بهاری ارزانتر از عسل تابستانی است. کیفیت عسل تابستانی بهتر است. در فصل تابستان زنبور عسل شهد‌های متنوع تری را به کندو می‌آورد. عسل‌ها روی دستم نمی‌ماند و مشتری‌های ثابت خودم را دارم. با اضافه کردن کلنی‌ها و بالابردن حجم تولید قصد ارسال محصولات را به استان‌های دیگر نیز دارم.
اما برای بهره برداری تولیدکنندگان از این وضعیت برند سازی، توسعه صنایع تکمیلی و بسته بندی یک ضرورت است.
یکی دیگر از زنبورداران از نبود برند معتبر و صنایع تبدیلی گلایه می‌کند و می‌گوید: عسل مارا به قیمت ارزان می‌خرند و با قیمت گزاف می‌فروشند.
وی می‌گوید قرار گرفتن کندو‌های ما در دل کوه گرین کیفیت عسل را بسیار بالا می‌برد، اما دلالان با خریداری عسل ما و برند زدن استان‌های دیگر آن را به نام خود تمام کرد و چند برابر می‌فروشند.
وجود عسل تقلبی یا شبه عسل‌ها از مهمترین مشکلات پیش روی تولید کنندگان عسل است که رییس اتحادیه زنبورداری به آن اشاره و اظهار کرد: این موضوع باعث شده عسل واقعی روی دست تولید کنندگان باقی بماند، زیرا عسل تقلبی که زنبور نقشی در تولید آن ندارد به خاطر ارزان بودن و عدم شناخت مردم به راحتی عرضه و به فروش می‌رسد.
فرامرز حیدری افزود: نبود نظارت اداراتی مانند استاندارد، معاونت غذا و دارو و دامپزشکی موجب افزایش عرضه عسل تقلبی در بازار شده است.
وی عدم تعادل مرتع و زنبور را از دیگر مشکلات زنبورداران عنوان و بیان کرد: توسعه زنبورداری بدون آموزش، مشکلاتی را برای زنبورداران حرفه‌ای ایجاد کرده است، به طوری که حفظ شغل موجود در این شرایط دشوار است.
رئیس اتحادیه زنبورداران لرستان با اشاره به اینکه گرانی نهاده‌ها هزینه تولید را افزایش داده است، تصریح کرد: نبود نقدینگی و پرداخت نکردن تسهیلات کم بهره مشکلات را برای زنبورداران دو چندان کرده است.
حیدری با اشاره به اینکه عسل لرستان به دلیل پوشش مناسب یکی از مرغوب‌ترین عسل‌های کشور است، افزود: به طوری که عسل لرستان دوسال گذشته در کنگره جهانی زنبور مقام سوم را کسب کرد، بنابراین اگر آموزش‌های لازم توسط حفظ نباتات به زنبورداران در خصوص جلوگیری از استفاده بی‌رویه از سموم و موارد دیگر ارائه شود عسل مرغوبی تولیدخواهد شد.
وی با بیان اینکه با وجود کیفیت عسل تولید شده لرستان، اما صادراتی نداشته‌ایم، عنوان کرد: نبود بسته‌بندی و نداشتن برند خاص و همچنین نبود آزمایشگاه فعال و دقیق از جمله دلایل نبود صادرات عسل در لرستان است.
حیدری تاکید کرد: باید حمایت‌هایی در خصوص تولید فرآورده‌های عسل مانند زهرعسل، برموم، ژل رویال که بازار بسیار خوبی دارد انجام شود تا زنبورداران را از تک محصولی نجات دهیم، اما برای تحقق این امر نیازمند تجهیزات، آموزش و شناسایی بازار هدف هستیم.
عضو کمیسیون اتاق بازرگانی خرم‌آباد گفته: ورود شهد‌های تقلبی به بازار از طرف برخی افراد سودجو، ضعف صنایع تبدیلی، عدم وجود پایانه‌های صادراتی موثر، نبود مشوق‌های لازم برای صادرکنندگان، نبود تبلیغات و بازاریابی مناسب و نبود نشریات تخصصی در مورد عسل از دیگر معضلات پیش روی تولید کنندگان عسل در لرستان است.
تقی‌زاده اصلاح نژاد زنبور‌ها و پرورش زنبور‌هایی با بازدهی بالا، تقسیم بندی انواع عسل تولیدی در کشور، آموزش افراد متخصص دانشگاهی در زمینه تولید عسل، نظارت دقیق دامپزشکی و ادارات مربوطه بر تولید و ایجاد کارخانه‌های تولید و بسته بندی عسل مطابق با استاندارد‌های بین المللی را از جمله راهکار‌های رفع مشکل صادرات عسل عنوان کرد.
جوانان باید خودشان کارآفرین شوند. از کجا شروع کنیم؟
علی می‌گوید: به نظر من علاقمندانی که قصد شروع زنبور داری را دارند بهتر است سال اول با ۳ الی ۶ کلنی شروع کنند تا ضمن مشغولیت‌های زندگی با کار زنبور داری آشنا شوند. به نوعی سال اول را کارآموزی کنند و با مطالعه کتب و سایت‌های زنبور داری و مشورت و آموزش از کسانی که سابقه زیادی در این شغل دارند خود را برای توانایی در این کار محک زده و در ضمن نیاز خانواده خود را به عسل طبیعی برآورده کنند. در صورت تمایل به ادامه کار در سال دوم با ۲۰ الی ۳۰ کندو به عنوان شغل دوم و کمک هزینه زندگی ادامه دهند و با کار آزموده شدن و تجربه کسب کردن از خسارت‌های احتمالی وارده و پیدا کردن دلیل آن و سود بردن از موارد منفعت آور، برای سال بعد خود را آماده کنند. تهیه هر کندو ۳۲۰ هزار تومان هزینه دارد..
جواد صالحیان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: در حال حاضر یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در کوه، دشت، دامنه‌ها و ارتفاعات استان لرستان شناسایی شده که از این تعداد ۶۰۰ گونه گیاهی شهدزا هستند. این ظرفیت بسیار بزرگ باعث رونق زنبورداری و کیفیت بالای عسل در این استان شده است پس جوانان باید با غنیمت شمردن این فرصت با علاقه و تحقیق کار زنبورداری را که یکی از عرصه‌های درآمدزا است، شروع کنند. باید از کم شروع کنند. عسل لرستان عسل بسیار مشهور و معروفی است و مورد توجه بازار‌های داخلی و صادراتی است.
جواد صالحیان ادامه داد: جوانان در هر استانی که باشند می‌توانند با مراجعه به بسیج سازندگی با عرصه‌های اقتصاد مقاومتی و تسهیلاتی که برای این عرصه‌ها درنظر گرفته شده است بیشتر آشنا شوند و با مشورت کارشناسان یک حرفه را شروع کنند. یک جوان روستایی با ۱۰ عدد گوسفند می‌تواند زندگی خود را بچرخاند. با ۳۰ کلنی زنبور عسل هم می‌توان یک زندگی را اداره کرد. جوانان باید خودشان کارآفرین باشند.
عسل ماده‌ای شیرین و مقوی است که می‌تواند کام همه را شیرین کند اگر بخواهیم.
نویسنده: خانم مهناز رحمانی مهر
ویراستار:علی مرادی کاکاوندی