کاروان در گرمای هوا در زیر تیغ آفتاب سوزان جزیره العرب به سمت مدینه پیش می‌رفت.
مردم به سرعت در حال طی کردن بیابان‌های داغ بودند تا زودتر به شهر و دیار خود برسند.
کاروان از حج سال دهم هجری بازمی گشت، مراسم حجی که با سفارش و تاکید رسول خدا شاید پر ازدحام‌ترین حج آن موقع به شمارمی رفت و غیر ازمسلمانان عربستان هزاران نفر از مسلمان سایر کشور‌های مختلف اسلامی مانند مصر و شام و عراق گرفته تا یمن و حبشه و سایر نقاط در آن حضور داشتند، حجی که در نوع خود هم به لحاظ تعداد حاجیان و هم به لحاظ تنوع آن‌ها تا آن زمان بی نظیر بود و به لحاظ اینکه پیامبر آنر ا آخرین حج خود نیز نامیده بود به حجۀ الوداع نیز معروف شد.
در آن شرایط که هر کس تلاش می‌کرد زودتر برای رسیدن به مقصد از دیگران پیشی بگیرد، کاروانیان در ۱۸ ذی‌الحجه به محل غدیر خم رسیدند.
غدیر به معنی کاسه آب است و به علت اینکه آب باران در آن جمع می‌شد، محل استراحت کاروان‌ها نیز به شمار می‌رفت.
در آن لحظات بود که جبرئیل امین آیه تبلیغ را بر پیامبر (ص) نازل کرد که یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ (سورهٔ مائده-آیهٔ ۶۷)ای پیامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ کن؛ و اگر نکنی رسالتت را به انجام نرسانده‌ای؛ و خدا تو را از [گزند]مردم نگاه می‌دارد. بی گمان، خدا گروه کافران را هدایت نمی‌کند، بر این اساس خداوند به رسول الله (ص) امر نمود تا علی (ع) را به عنوان، ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.
بعد از این رخداد پیامبر اسلام پیش از اینکه کاروانیان پراکنده و به مسیر‌های متعدد بروند در محل غدیر خم، که نام ناحیه‌ای در میان مکه و مدینه و درنزدیکی جحفه یکی از میقات‌های پنجگانه هم است، دستور توقف کاروان را داد و از همه خواست در آن محل گردآیند.
براساس مستندات تاریخی اهمیت این توقف و تجمع برای ابلاغ پیام وحی به اندازه‌ای برای رسول گرامی اسلام مهم بود که کسانی را فرستاد تا افرادی را که جلوتر رفته بودند به محل غدیر برگردانند، همگی از این اقدم پیامبر (ص) متعجب شده بودند، ولی ظاهرا خبر مهمی بود که باید رسول مکرم اسلام آن را به گوش مسلمانان می‌رساند.
با جمع شدن مردم به دستور حضرت، منبر و جایگاه بلندی با جهاز شتران ساخته شد ورسول اسلام سپس بالای آن رفته و خطبه غرایی که به خطبه غدیر معروف و دارای مضامین اجتماعی وسیاسی بسیار مهمی است ایراد کرد.
آن حضرت بعد از خطبه غدیر علی (ع) را فراخواند و دست او را گرفت بعد از حجاج پرسید:ای مردم، آیا من از خود شما، به ولایت [سرپرستی]شما سزاوار‌تر نیستم؟ مردم پاسخ دادند: آری،ای رسول خدا، پیامبر (ص) فرمود: خداوند، ولی من است و من، ولی مؤمنین‌ام و من به خود شما، به ولایت [سرپرستی]شما سزاوار ترم. سپس جمله «من کنت مولا فهذا علی مولا ... هرکس که من مولای او هستم، از این پس علی مولای اوست» را بر زبان مبارکشان راند، و سه بار این جمله را تکرار کرد تا همگان بشنوند.
در برخی روایات بلندتر جمله: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن هر کسی را که علی (ع) را دوست دارد و او را مولای خود بداند و دشمن بدار هر کسی را که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی را که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن هر کس را که او را وا می‌گذارد.» نیز روایت شده است.
حضرت رسول (ص) سپس خطاب به مردم تاکید کرد: حاضران این پیام را به غایبان برسانند. این شرح مختصری از واقعه تاریخی غدیر بود.
واقعه غدیر خم به دفعات در روایات شیعه و سنی و مورخان نقل و پذیرفته شده است و هیچ گونه شبهه‌ای در آن نیست هر چند این واقعه به لحاظ اهمیت اثبات امامت مولاعلی (ع) درمنابع شیعه جزئیات بیشتری دارد.
طبق این روایات، رسول خدا (ص) که پیش از این هم از طریق وحی الهی آگاه شده‌است که علی (ع) پس از او رهبر امت اسلام خواهد بود؛ در غدیر این پیام را به جامعه مسلمانان ابلاغ فرمود.
در دین اسلام، چهار روز برای مسلمانان به‌عنوان عید اعلام شده است عید قربان، عید فطر، عید غدیرخم و روز جمعه از اعیاد مسلمانان است که عید غدیرخم به‌عنوان مهم‌ترین عید مسلمانان و عید اکبر مطرح شده‌است.
در روزعید غدیر بینی شیطان به خاک مالیده شد به طوریکه قبل از واقعه غدیر دشمنان امید به انحراف و عقب‌گرد مسلمانان از دین داشتند، اما غدیرخم روز به ثمر رسیدن رسالت ۱۲۴ هزار پیامبر است و پس از حجةالوداع خط سیر دشمنان اسلام بر مبارزه با محوریت غدیر پیش رفت.
آری غدیر اکمال دین است و پیامبر (ص) اسلام در واقعه غدیرخم بنایی را می‌گذارد که تمام پیامبران از زمان حضرت آدم (ع) به دنبال آن بوده‌اند به عبارتی غدیرخم جنبه عقلانی در دین دارد، زیرا معرفی عقل کامل در این واقعه رخ می‌دهد و رمز ظهور منجی در این واقعه نهفته است.
از دید مفسران شیعی، واقعه غدیر خم و اعلام جانشینی حضرت علی (ع) از سوی پیامبر اکرم (ص)، از بزرگ‌ترین وقایع تاریخی صدر اسلام است و اهمیت خاصی دارد، به ویژه اینکه اثبات حقانیت ولایت امیرالمومنین (ع)، نیز است.
این واقعه به علت اهمیت و جایگاهش بین شیعیان در عرصه‌های مختلف هنری، اجتماعی، سیاسی و نیز در زندگی عادی مردم، بازخوردی ویژه دارد.
درباره واقعه غدیر علمای بزرگی از شیعه قلم فرسایی کرده اند که همواره مورد توجه بوده است و دراین میان علامه امینی صاحب کتاب بزرگ و جامع الغدیر دقیق‌ترین و مستندترین روایات درباره غدیر و حقانیت امیر مومنان را آن گنجانده است.
غدیر صرف یک رخداد تاریخی همانند سایر وقایع نیست بلکه غدیر تفکری است که ریشه ، نشان و رمزی است که از تداوم خط نبوت حکایت دارد.
غدیر، نقطه وصل رسالت با امامت و چشمه‌ای است که تا پایان هستی می‌جوشد و کام تنشه کامان حقیقت امامت و ولایت را تا قیامت از دریای بیکران معنویت سیراب می‌کند.
در غدیر سرنوشت و مسیر و نقشه راه جامعه اسلامی توسط فخر کائنات حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) به فرمان خدا مشخص می‌شود، خطی که تدام آن در ولایت امیر مومنان و پس از آن فرزندان با کرامتش تا دوازدهمین اختر امامت و ولایت نشسته در پرده غیبت تداوم داشته است.
خطی که بر اساس تکفرات شیعه در زمان غیبت امام عصر (عج) بر عهده فق‌های جامع الشرایط و، ولی فقیه زمان است، به طوریکه امروز پیروی از، ولی فقیه شرط و نقطه وصل به منبع پرفروغ ائمه معصومین است و صحت تمامی حرکات سیاسی و اجتماعی شیعه در زمان غیبت در قالب آن سنجیده می‌شود.
انقلاب اسلامی هم به زعامت حضرت امام روح الله خمینی و بعد از آن رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای پای در مسیر حرکت غدیر نهاده است هر چند که این انقلاب هم مانند غدیر از همان ابتدا آماج کینه ورزی حاسدان و منافقان و دشمنان اسلامی حقیقی قرار گرفت و مقابله با آن به اصلی‌ترین هدف مستکبران و صاحبان زر و زور تبدیل شده است.
اما تجربه تاریخی غدیر نشان داده است همانطور که دشمنان نتوانستند واقعه غدیر را در پس پرده زمان دچار غبار گرفتگی کنند، دشمنان انقلاب نیز برغم همه دشمنی‌ها نتوانسته اند ماهیت انقلاب اسلامی را در قلوب بیدار مردم جهان پنهان کنند.
طولی نخواهی کشید که به فضل الهی این انقلاب به قیام منجی عالم بشریت متصل خواهد شد وجهان شاهد تحقق وعده الهی و آشکار شدن ماهیت و هدف اصلی پیام واقعه غدیر سال دهم هجری خواهد بود.
علی محقق
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما