قُندوز، ولایتی صنعتی در شمال افغانستان

  به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما،‌ ولایت قُندوز (کندز) یکی از ولایت‌های صنعتی شمال افغانستان است. مرکز این ولایت، شهر قندوز است که یکی از شهر‌های مهم تجارتی افغانستان است. ولایت قندوز بیش از ۱ میلیون و ۱۶۰ هزار نفر جمعیت دارد که اغلب ساکنان آن مشغول کار دامداری و زراعت هستند.

در ۴ سپتامبر ۲۰۰۹ (بامداد روز جمعه، ۱۳ شهریور ۱۳۸۸) در پی ربوده شدن دو تانکر نفتکش توسط طالبان در منطقه‌ی علی‌آباد در ولایت قندوز، یک فرمانده آلمانی ناتو دستور بمباران آن‌ها را صادر کرد. در پی حمله‌ی هوایی یک هواپیمای جنگندهٔ آمریکایی، به دو تانکر نفتکش ربوده شده، بیش از ۹۰ نفر کشته شدند که از در آن، ۴۰ غیرنظامی بودند که اطراف تانکر‌ها جمع شده بودند.

در روز‌های اخیر نیز پس از سقوط شهرستان‌های افغانستان، حملات طالبان به شهر‌های بزرگ این کشور به ویژه قندهار، غزنی، شبرغان و قندوز متمرکز شده است.

برای بررسی آخرین تحولات امنیتی قندوز، ابتدا با موقعیت جغرافیایی و تاریخی این ولایت آشنا می‌شویم.

قندوز؛ ولایت زراعتی و تجارتی

قُندوز از کلمه فارسی کهن‌دژ گرفته شده است که به معنی «شهر کهن» است و در جریان زمان به قندوز تبدیل شده است. این ولایت از طرف شمال با دریای آمو، از شرق با ولایت تخار، از جنوب با ولایت بغلان و از طرف غرب هم با ولایت بلخ مرز مشترک دارد.

قندوز دارای زمین‌های حاصلخیز، یک فرودگاه بین‌المللی و یک بندر تجارتی به نام شیرخان بندر است. این ولایت ۲۷۰ کیلومتر با تاجکستان مرز مشترک دارد و دریاى آمو بین تاجکستان و قندوز قرار گرفته است.

قندوز، در بهار آب و هواى گوارا، اما در تابستان گرماى شدید و در زمستان سرماى خشک دارد؛ البته در برخى ولسوالى‌های (شهرستان‌های) پوشیده از جنگل، در تابستان نیز دارای هوای نسبتاً خوبی است.

شیرخان بندر، از طریق پل بزرگ که حدود ۶٧٢ متر طول و ١١ متر عرض دارد، به تاجکستان وصل شده است. این بندر در حمله یکم تیر ماه به دست طالبان افتاد.

شیرخان بندر، یکی از بنادر مهم افغانستان در ولسوالی امام صاحب است. از طریق این بندر میوۀ تازه، سیمان، قالی و سایر صنایع دستی به تاجکستان صادر و از آن طرف مواد نفتى، ساختمانی، صنایع دستی و مواد خوراکی وارد می‌شود.

پسته، بادام و خربزه ولایت قندوز به خصوص خربزه عسقلانى و امام صاحب (مشهور به قندک)، از شهرت به سزایى برخوردار است که به کابل و سایر ولایت‌ها و خارج از کشور نیز صادر می‌شود.

قندوز یک ولایت زراعتی و تجارتی است. این ولایت به دلیل حاصلخیز بودن زمینش به «کندوی افغانستان» نیز معروف است. همچنین اغلب ساکنان این ولایت از اقوام تاجیک، پشتون و ازبک هستند.

از علی آباد تا خان آباد

قندوز: این شهر در منطقه تاریخی تخارستان باختر، در حوالی محل تلاقی رودخانه قندوز با رودخانه خان آباد واقع شده است. قندوز از طریق شاهراه‌ها با کابل از جنوب، مزارشریف از غرب و بدخشان از شرق ارتباط دارد.

پشتون‌ها بزرگترین قوم این شهر را تشکیل می‌دهند و پس از آن ازبک ها، تاجیک ها، هزاره ها، عرب‌ها و چند قوم دیگر قرار می‌گیرند.

امام صاحب: ولسوالی امام صاحب به طرف شمال در ۶۰ کیلومتری مرکز این ولایت قرار دارد. شیرخان بندر در همین ولسوالی ایجاد شده که با داشتن ۶۷۲ متر طول و ۱۱ متر عرض، افغانستان را به تاجیکستان وصل می‌کند.

این ولسوالی یکی از غنی‌ترین ولسوالی‌های افغانستان محسوب می‌شود؛ کشتزار‌های حاصلخیز، منابع نفت و گاز، آثار تاریخی، مرز با کشور تاجیکستان و موجودیت بندر شیرخان، باعث شد، ولسوالی امام صاحب یکی از ثروتمندترین ولسوالی‌های افغانستان باشد.

چهاردره: ولسوالی چهاردره در ۲۵ کیلومتری قندوز واقع بوده و سرحد مشترک با ولسوالی قلعه زال دارد. این ولسوالی بعد از ولسوالی سنگین ولایت هلمند یکی از ناامن‌ترین ولسوالی‌های شمال افغانستان به شمار می‌رود.

خان آباد: ولسوالی خان آباد سرحد مشترک با ولسوالی‌های اشکمش و بنگی ولایت تخار و ولسوالی بُرکه ولایت بغلان دارد. این ولسوالی در ۳۰ کیلومتری قندوز واقع شده است.

دشت اَرچی: این ولسوالی در فاصله ۱۴۰ کیلومتری شمال شرق شهر قندوز واقع شده است. در این ولسوالی ۱۵۹ روستا وجود دارد.

علی آباد: ولسوالی علی آباد، ۱۷ کیلومتر از مرکز قندوز فاصله دارد و در مسیر شاهراه قندوز و بغلان قرار دارد.

قلعه ذال: این ولسوالی در ۱۰۵ کیلومتری شهر قندوز واقع بوده و سرحد مشترک با کشور تاجیکستان دارد. قلعه ذال در سال ۱۳۹۹ دارای ۸۱٬۱۴۷ نفر جمعیت بوده است.

بررسی آخرین تحولات امنیتی

پس از سقوط شهرستان‌های افغانستان به دست طالبان، حملات این گروه بر شهر‌های بزرگ این کشور به ویژه قندهار، غزنی، شبرغان و قندوز متمرکز شده است.

وزارت دفاع افغانستان شنبه گذشته اعلام کرد: در عملیات نیرو‌های افغان که در استان‌های مختلف از جمله قندوز اجرا شد، ۲۶۲ نفر از طالبان کشته و ۱۷۶ نفر از آن‌ها زخمی شدند. در این عملیات‌ها تعداد زیادی سلاح و مقادیری مهمات نیز کشف و ضبط شد. طالبان اما، آمار و ارقام دولت افغانستان را نمی‌پذیرد و آن را تکذیب می‌کند.

«زبردست خان صافی» رئیس پلیس استان قُندوز نیز اعلام کرد، نیرو‌های ویژه افغان پس از کشتن ۱۰ عضو طالبان در روز جمعه گذشته، اعضای این گروه را از چندین روستا در اطراف شهر قندوز، مرکز استان قندوز در شمال افغانستان، بیرون راندند.

صافی تصریح کرد: یگان‌هایی از نیرو‌های ویژه در ساعات اولیه بامداد جمعه به مخفیگاه‌ها و مواضع طالبان در روستا‌های چرخاب، کندک عنایت و تپا مورچ حمله و آن‌ها را وادار کردند پس از تحمل تلفات و بر جا گذاشتن اجساد ۱۰ نفر، چندین روستا را در اطراف شهر قندوز، تخلیه کنند.