خشکسالی در کشور ما امسال سایه اش پهن تر از همیشه بود و دامنه مشکلات ناشی از آن هم گسترده تر، از کم آبی گرفته تا خشکیدگی رودخانه ها و کمبود علوفه برای دامها.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز کرمانشاه،
من آن سوی رودخانه را ندیده ام، اما از حال و روز رودخانه بی رمق که روز به روز دارد آب می‌رود می‌توانم تصور کنم که بی آبی چه بلایی بر سر مراتع آورده است.
گوسفندان نژاد سنجابی هم به سرحالی سال‌های قبل نیستند خشکسالی امسال باعث شد تا کفگیر آذوقه این زبان بسته‌ها هم به ته دیگ بخورد و کم شود.
عمو احمد بر روی تخته سنگی می‌نشیند صورت آفتاب سوخته اش نشان می‌دهد که چند ساعتی می‌شود گله‌ها را برای چرا؛ که نه!! برای هوا خوری به صحرا برده است.
او کشاورزی هم دارد و از کاه و کلش (نوعی خوراک دام حاصل از پوسته و ساقه محصولات کشاورزی بعد از برداشت محصول) برای تعلیف دامها استفاده می‌کند، اما این مقدار اندک است و نتوانسته پاسخگوی نیاز دامهایش باشد.
این دامدار مجبور است برای خرید یک باک کاه و کلش (معادل ۳۰۰ کیلوگرم) که تنها کفاف یک روز خوراک ۱۵۰ راس دامش را می‌دهد ۹۰۰ هزار و گاهی بیش از یک میلیون تومان هم هزینه کند یعنی سه تا چهار برابر قیمت پارسال و گاهی هم بیشتر.
اندیشیدن به اینکه روز‌های سرد پاییز و زمستان هم در راه است و تامین خوراک برای گله‌ها کار راحتی نیست او را مصمم می‌کند تا با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی آن‌ها را بفروشد.
این تنها مشکل عمو احمد نیست او می‌گوید: در روستایشان برخی از دامداران ناچار به این کار شده اند.
زوال تدریجی دام‌های مولد
اثرات منفی کاهش علوفه بیش از هر چیز دیگری در زوال تدریجی دام‌های مولد خود را نشان می دهد آقای حسینی اهل روستای حسن آباد در نزدیکی‌های شهرستان اسلام آباد غرب است.
او می‌گوید: به دلیل کاهش چشمگیر مراتع و کمبود علوفه ۳۰۰ راس دام مولد خود را ارزان فروخته و راهی کشتارگاه‌ها کرده است.
واقعه‌ای نگران کننده که ممکن است آینده تولید گوشت، شیر و سایر فرآورده ها را به خطر بیاندازد.
خشکسالی و افزایش تقاضا برای خرید کاه و کلش
از طرف دیگر کاه و کلش زمین‌های کشاورزی استان کرمانشاه مشتریانی از سایر استان‌های دیگر نیز دارد آن‌ها کاه و کلش را چند برابر بیشتر از قیمت پرداختی کشاورزان بومی می‌خرند و همین عامل موجب شده تا تامین خوراک دام به دلیل نرخ‌های متغیر و گاهی کمیاب شدن برای دامداران استان راحت نباشد.
البته این چند نرخی شدن هم بی ارتباط به موضوع خشکسالی و خسارتهای ناشی از آن بر زمین‌های زراعی نیست.
آقای مطاعی عضو مجمع خبرگان کشاورزی است او می‌گوید: تولید و به بار نشستن محصولات کشاورزی هزینه می‌خواهد حالا اگر هزینه‌های ناشی از خشکسالی را هم به این موضوع اضافه کنیم تنها مبلغی ناچیز دست کشاورز را می‌گیرد که باید علاوه بر گذران زندگی، هزینه کشت محصول برای سال یا دوره بعد راهم تامین کند و در شرایط کنونی کشاورزان هم دلخوش به فروش همین کاه و کلش‌ها هستند.
بر اساس ارزیابی‌های انجام شده خسارتهای ناشی از خشکسالی موجب شده تا تولیدات زیربخش‌های مختلف کشاورزی همچون زراعی، باغی، دامی، آبزی پروری، کاهش علوفه و مراتع در استان کرمانشاه بیش از ۸۰۵ هزار تن افت داشته باشد، که از این مقدار سهم افت تولیدات در بخش زراعی بیش از ۵۹۸ هزار تن بوده است.
چاله چاله معاون برنامه ریزی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه می‌گوید: برای جبران این خسارت‌ها در این زیر بخش‌ها در مجموع ۴ هزار و ۳۹۵ میلیارد تومان کمک بلاعوض، تسهیلات، و اعتبارات عمرانی پیش بینی و در حال پیگیری است.
سنگ اندازی دلالها هم مشکل آفرین است
نکته قابل تامل دیگر در خرید کاه و کلش موضوعی بود که عمو احمد به آن اشاره کرد او گفت: هر چند ممنوعیت‌هایی در ارتباط با صدور کاه و کلش به خارج از استان وجود دارد، اما روزانه کامیون‌هایی را می‌بیند که این خوراک دامی را حمل و به نقاطی دیگر منتقل می‌کنند.
علاوه بر آن متمولانی از افراد بومی نیز از این آب گل آلود ماهی می‌گیرند آن‌ها کاه و کلش را به اندازه کافی می‌خرند و به خیالی آن برای زمستان احتکار می‌کنند.
این دلالان منتظرند تا سرما از راه برسد و سود‌های هنگفتی از فروش کاه و کلش نصیبشان شود.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه به وجود ۵ میلیون واحد دامی در استان اشاره می‌کند و می‌گوید: این میزان ۵ درصد از دام‌های کشور را شامل می‌شود.
پرویزی فر در ادامه می‌گوید: برنامه‌هایی برای خرید تضمینی دام عشایر با اولویت استان‌هایی که بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از خشکسالی بوده اند آغاز شده است، و این موضوع می‌تواند به کاهش عرضه و در نتیجه تثبیت قیمت دام منجر شود.
برنامه ریزی قبل از بروز مشکلات نتیجه بخش تر است
کشور ما ایران با قرار گرفتن در منطقه‌ای خشک و نیمه خشک به نوعی بی آبی مزمن دچار است که نتیجه اش همین خشکسالی است.
خشکسالی نتیجه هر فعل و انفعالی که باشد خواه تغییرات آب و هوایی یا گرم شدن زمین باید برایش چاره اندیشی کرد تا هم برای محصولات کشاورزی آب کافی در اختیار باشد و هم برای مصارف انسانی و تامین نیاز سایر جانداران.
هر چند تلاش‌های مسئولان برای حل مشکلات دامداران و کشاورزان را نمی‌توان نادیده گرفت، اما دیدگاه اقتصاددانان بر چند نکته اصلی و ریشه‌ای تاکید دارد آن‌ها معتقدند برنامه ریزی‌های دقیق اگر از قبل انجام و با حمایت بانک‌ها و دولت علوفه مورد نیاز به مقدار لازم خریداری و ذخیره می‌شد شاید مشکلات کمتر و عملا دست واسطه‌ها هم کوتاهتر می‌شد.
اقتصاددانان معتقدند هنگامی که مسئله‌ای بحرانی قابل پیش بینی است انجام برنامه ریزی نباید دور از انتظار باشد و این مسئولان هستند که باید منطقی و جلوتر از زمان حرکت کنند.
در کنار همه این موارد نکته مهم دیگر این است که عملا کار‌های که با برنامه ریزی‌های دقیق و منسجم پیش می‌رود کم هزینه تر است از برنامه ریزی‌های آنی و یک دفعه باقدرت ریسک پذیری بیشتر.
هرچند درباره حل این مشکلات از دیدگاه کارشناسان سخن فراوان است، اما برای من هنوز هم جای پاسخ به برخی پرسش‌ها خالی است... سوالاتی نظیر آیا گرایش ناخواسته دامداران به فروش دامهایشان در شرایط خشکسالی امسال عامل تهدید کننده کاهش جمعیت دامی ، کاهش سرمایه گذاری و افزایش قیمت گوشت در سال‌های بعد نخواهد بود؟ اگر هست برای آن چه برنامه ریزی‌های وجود دارد؟
گزارشگر: سحر پیرویسی