عرفه روز نیایش و مناجات با خالق هستی است.
عرفه روز نیایش و مناجات با خالق هستی است؛ چرا که در این روز، در‌های رحمت الهی بر روی همه بندگان به ویژه گنهکاران گشوده است و همه گنهکاران در این روز، چشم امید خود را به خدای خود دوخته اند و از دنیا بریده و به خدا نزدیک می‌شوند.
در این روز دعا به استجابت نزدیک است و هر ناامیدی، امیدوار بر در خانه الهی دست هایش را به دعا باز می‌کند.
روز عرفه، روزی است که در‌های آسمان را برای پذیرش تضرع‌های عاشقانه بندگان ذات اقدس اله می‌گشایند و باز هم آن فاعل بالعشق خواهان بازگشت اشرف مخلوقاتش به بارگاه امن اش است.
آری باز هم فرصت برای بازگشت انسان به اصل و جایگاه اعلی اولیه‌اش را فراهم می‌کنند، چقدر بزرگوارند و بزرگوارانه رفتار می‌کنند. با وجود ارتکاب گناهان بسیار و کوتاهی در کردار و گفتار، باز هم می‌خوانندمان، دعوتمان می‌کنند و می‌خواهند همچو شب قدر به ارزش و منزلت خود نائل شویم، زیرا در حدیثی از پیشوای ششم شیعیان، امام جعفر صادق علیه السلام آمده است که:
اگر شخص گناهکاری نتواند در شب‌های قدر، از قدر و منزلت خود به نحو احسن استفاده کند و بهره گیرد، می‌تواند در این روز (روز عرفه) از رحمت الهی برخوردار گردد.
وجه نام‌گذاری
«عَرَفَة» کلمه‌ای عربی از ماده «ع ر ف» است. این ماده به معنای ادراک، فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است. نام عرفه، از سرزمین عرفات (جایی در مکه که باید در این تاریخ در آن وقوف کرد) گرفته شده و گفته‌اند عرفات را از آن رو عرفات خوانده‌اند که زمینی مشخص و شناخته‌شده در میان کوه‌ها است.
آثار کهن مکه‌شناسی، مانند اخبار مکة، برای اشاره به سرزمین عرفات از کلمه «عرفه» نیز استفاده کرده‌اند. سخاوی تاریخ‌نگار قرن دهم قمری اهل مکه معتقد است که کلمه عرفات مانند «قصبات» (یعنی جمع) است و به هر نقطه‌از آن منطقه، «عرفه» گویند و نام کل منطقه، «عرفات» است.
اهمیت و فضیلت
روایات بسیاری روز عرفه را به عنوان روزی ویژه برای بخشایش گناهان و استجابت دعا معرفی کرده‌اند. همچنین امامان شیعه احترامی خاص برای این روز قائل بوده و مردم را به بزرگداشت این روز فرا می‌خوانده‌اند و سائلان را به هیچ روی، دست خالی رد نمی‌کرده‌اند.
احکام فقهی
در فقه شیعه واجب است حج‌گزار از ظهر روز عرفات (۹ ذی‌الحجه) تا مغرب در عرفات وقوف کند؛ یعنی فرد حج‌گزار باید در صحرای عرفات بماند و از آنجا خارج نشود. این وقوف از ارکان حج است، بدین معنا که چنانچه حج‌گزار به عرفات نرود و دست‌کم مقداری هرچند کوتاه در آنجا نماند، حجش باطل خواهد بود.
مذاهب اهل سنت، در وقت وقوف روز عرفه اختلاف دارند:
از غروب شب دهم تا سحرگاه روز عید؛
از سحرگاه روز نهم تا سحرگاه روز عید؛
از ظهر شرعی روز ۹ ذی‌الحجه تا فجر روز دهم.
مستحبات روز عرفه
بنابر روایات، دعا و استغفار با فضیلت‌ترین عمل روز عرفه است و در میان ادعیه، دعای عرفه امام حسین (ع)، بسیار توصیه شده است.
غسل.
زیارت امام حسین (ع).
بیتوته در منا به این معنا که حج‌گزار شب عرفه را تا طلوع فجر در مِنا بماند.
صدقه.
روزه.
زینب نجاتی و گزارش روز عرفه: