استاندار گلستان درباره خطر تبدیل استان به یک چاله بزرگ هشدار داد.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گلستان، دراستان گلستان افزون بر ۲۲۰ هزار نفر کشاورزند که حدود ۱۵۰ هزارنفر آن‌ها در حوزه زراعی و باغی فعالیت داشته و بیش از ۹۰ درصد آن‌ها خرده مالک با مدیریت حداکثر ۴ هکتار زمین هستند و سالانه ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تن محصول تولید می‌کنند.
کشاورزان گلستانی پارسال بیش از ۸۵ هزار هکتار یعنی بیش از ۱۳ درصد زمین‌های زراعی استان ر زیر کشت شالی بردند که این رقم امسال در پی خشکسالی با ۱۴ هزار هکتار کاهش به ۶۱ هزار هکتار رسید.
محمد رضا عباسی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید:متوسط مصرف هر هکتار شالیزار حدود ۱۳ هزار متر مکعب آب است.
با این حساب کشاورزان استان پارسال حدود یک میلیارد و ۱۰۵ میلیون متر مکعب آب مصرف کردند و امسال حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرف می‌کنند که بیشتر آن از آب چاه تامین می‌شود.
نور بخش داداشی مدیر کل هواشناسی گلستان هم می‌گوید: این درحالی است که آمار متوسط بارندگی پارسال ۵۰۰ میلیمتر بود یعنی حدود ۱۰ میلیارد متر مکعب آب باران به گلستان بارید که حدود ۲ و نیم میلیارد متر مکعب آن در چرخه مصرف به صورت آب‌های سطحی و زیر زمینی در آمده است.
سید محسن حسینی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان می‌گوید:امسال ذخیره ۱۴ سد استان که ۲۶۰ میلیون متر مکعب ظرفیت دارد در پایان خرداد به ۲۰ درصد رسید در حالی که پارسال در زمان مشابه حدود ۴۰ درصد حجم سد‌های استان آب داشتیم.
وی می‌افزاید: به علت وجود ۲۰ هزار حلقه چاه مجاز و ۱۶ هزار حلقه چاه غیر مجاز، مصرف آب در آبخوان‌های زیر زمینی به اندازه حجم ظرفیت ۱۴ سد استان برداشت شده است، بطوری که امسال سطح آب زیر زمینی استان ۵ متر کاهش یافته است.
مدیر کل هواشناسی گلستان می‌گوید: بارندگی متوسط استان در سال آبی جاری حدد ۲۴۰ میلی متر یعنی ۳۰ درصد کمتر از متوسط پارسال است.
با آغاز تابستان قطع شدن آب در بیشتر شهر‌های استان اعتراضات مردم را در پی داشت.
هرمزی، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان می‌گوید: برای تامین آب آشامیدنی شهر گرگان ۴۰۰ متر مکعب کمبود داریم که برای جبران آن ۲ حلقه چاه جدید با ۴۵ متر مکعب وارد مدار کردیم و با همکاری کشاورزان و استفاده از آ ب چاه‌های کشاورزی قابل آشامیدن بخشی از این کمبود را جبران می‌کنیم.
این درحالیست که استفاده بی رویه از منابع آب زیر زمینی و خالی شدن آب سد‌ها در استانی که جزو ۵ استان دارای بحران خشکسالی است به بروز فاجعه نزدیک‌تر شده است.
گزارش سازمان نقشه برداری می‌گوید ۲۰ درصد مساحت استان گلستان فرونشست داشته است.
هادی حق شناس استاندار گلستان می‌گوید: گزارش سازمان نقشه برداری نشان می‌دهد فرونشست گلستان سالانه ۲۲ سانتی متر است و در چند سال آینده استان گلستان به یک چاله تبدیل خواهد شد که یکی از علل عمده آن برداشت بی رویه آب به ویژه چاه‌های عمیق است.
وی با اشاره به آمار ۱۶ هزار حلقه چاه غیر مجاز دراستان می‌گوید لازم است شرکت آب منطقه‌ای برای بستن آن‌ها اقدام کند.
استاندار از جهاد کشاورزی استان خواست با صدور مجوز ساخت گلخانه به کسانی که چاه‌های آن‌ها بسته شده کمک کند.
وی همچنین از صدا وسیما خواسته با اطلاع رسانی گسترده مردم را از خطر چاه‌های غیر مجاز و فرونشست زمین آگاه کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: پرورش گلخانه‌ای یکی از اولویت‌های استان است، زیرا با احداث گلخانه بهره وری آب در هر هکتار گلخانه ۱۰ برابر می‌شود.
مختارمهاجر می‌افزاید: سهمیه ابلاغی امسال احداث ۸۰ هکتار گلخانه است که در سه ماه اول امسال ۲۶ هکتار آن اجرا شد و توانستیم رتبه چهارم کشور را در توسعه گلخانه‌ها در سه ماه اول بدست بیاوریم..
وی می‌گوید: برای احداث هر واحد گلخانه تا ۸۰ درصد هزینه تسهیلات پرداخت می‌کنیم.
محمد رضا عباسی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان می‌گوید:۵۹ هکتار گلخانه هم اکنون در حال تولید و ۷۵ هکتارنیز در دست ساخت است.
کم بودن وسعت و خرده مالکی بیشتر زمین‌ها از یک سو و کوچک شدن آن‌ها به علت قانون ارث که هر ۲۰ سال اتفاق می‌افتد از سوی دیگر تهدیدی برای بهره وری زمین‌های کشاورزی است.
با سخت‌تر شدن وضع معیشت و اقتصاد خانوار، کشاورزان ناچار به سوی کشت محصولاتی می‌روند که در زمین‌های کوچک هم خرج زندگی آن‌ها را در بیاورد و هم بتوانند با پول آن زمین‌های خود را برای کشت بعدی آماده کنند.
حاج علی، از شالیکاران شرق استان که از آب چاه برای کشت شالی استفاده می‌کند می‌گوید: از هر هکتار حدود ۴ تن شالی بدست می‌آید که با فروش آن ۶۰ میلیون تومان عاید مان می‌شود که در آمد آن از محصولات دیگر بیشتر است.
محمد رضا عباسی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان می‌گوید: راهکار موجود که هم کشاورزان شالی بکارند و هم آب صرفه جویی شود، خشکه کاری برنج است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفت، اما امسال به علت کاهش بارندگی سطح زیر کشت خشکه کاری هم کاهش یافته است.
عباسی می‌گوید: میزان مصرف آب هر هکتار شالی به روش غرقابی ۱۴ هزار متر مکعب است که با روش خشکه کاری ۵۰ درصد کاهش می‌یابد.
وی می‌گوید: در پی کم آبی بخشی از زمین‌های شالی خشک در حال خشک شدن است.
جواد تیموری، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان می‌گوید: برای تعیین میزان عملکرد و بهره وری در دنیا از شاخص میزان تولید ماده خشک به ازای مصرف هر متر مکعب آب استفاده می‌شود که این شاخص در کشور مصر حدود ۲ کیلو گرم و در کشور ترکیه حدود یک و نیم کیلو گرم است در صورتی که در کشور‌های اروپایی به گلخانه‌ای عظیم به حدود ۵ تا ۳۵ کیلوگرم هم می‌رسد.
مختار مهاجر رئیس جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: میزان متوسط بهره وری آب در کشور ما حدود یک کیلوگرم ماده خشک به ازای مصرف هر متر مکعب است که در اراضی شالی سنتی با مصرف ۱۴ هزار متر مکعب در هکتار میزان بهره وری آب به حدود ۵۰۰ گرم ماده خشک می‌رسد.
اگر بهره وری آب شالی سنتی ۵۰۰ گرم باشد باز هم نصف میانگین کشور است.
محمد رضا عباسی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان می‌گوید:یکی دیگر از راهکار‌های تامین معیشت کشاورزان کشت محصول چغندر قند پاییزه است که از ۵ سال پیش به صورت آزمایش در گلستان آغاز شد وامسال حدود ۴ هزار و ۲۰۰ هکتار زیرکشت این محصول رفت.
عباسی می‌گوید: هر هکتار چغندر قند پاییزه به علت برخورداری از بارندگی در زمستان تنها نزدیک به. متر مکعب آب برای آن کافیست.
وی می‌گوید:هر هکتار چغندر قند استان ۵۰ تن عملکرد دارد که ۶۲ میلیون تومان عاید کشاورزان می‌شود و کارخانه طرف قرار داد هم به ازای هر کیلو گرم محصول حدود ۲۰۰ تومان دیگر با دادن شکر و تفاله و کرایه حمل به کشاورز کمک می‌کند.
علی قلی ایمانی دبیر خانه کشاورز استان می‌گوید: هم برای کشت و هم در فصل غده زایی در بهار چغندر قند به آب نیاز دارد تا به عملکرد مطلوب ۵۰ تا ۶۰ تن در هر هکتار برسد.
بهره وری آبیاری استان اندک است و اگر بخواهیم مصرف آب کشاورزی استان را کاهش دهیم و فشار وارد بر آبخوان‌ها و سد‌های استان را کم کنیم باید به سمت آبیاری نوین پیش رویم.
سید محسن کیا الحسینی، مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی گلستان می‌گوید: حدود ۱۲۰ هزار هکتار زمین‌های آبی گلستان ظرفیت تجهیز به سامان‌های نوین را دارد و تا کنون ۸۵ هزار هکتار به این سامانه‌ها مجهز شده اند و قرار است امسال در ۱۲ هزار هکتار دیگر این سامانه‌های نوین اجرا شود.
وی می‌گوید: با نصب این سامانه‌ها بهره وری آب کشاورزی به حدود ۸۰ درصد افزایش می‌یابد.
اگر چه این راهکار‌ها در مجموع به کاهش فشار بر منابع آبی و صرفه جویی در کشاورزی کمک می‌کند، ولی انجام آن به قوانینی نیاز دارد که ضمانت اجرایی داشته باشند.
رعایت الگوی کشت استان می‌تواند به کاهش مصرف آب کشاورزی کمک کند، الگویی که بر اساس آن شالی کاری تنها ۱۵ هزار هکتار از اراضی نسق مجاز است، اما در عمل بیش از ۵ برابر آن در گلستان شالی کشت می‌شود.
حجت السلام سید رضا سید حسینی، دادستان مرکز استان می‌گوید: برای مقابله با حفر چاه‌های غیر مجاز شعبه ویژه رسیدگی تشکیل داده ایم تا به شکایت‌های شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی از صاحبان چاه‌های غیر مجاز به سرعت رسیدگی شود و برای بستن این چاه‌ها حکم صادر و با متخلفان برخورد می‌کنیم.
دادستان از این فراتر رفته و می‌گوید: حتی صاحبان چاه‌های مجاز که بیش از اندازه تعیین شده برداشت کنند در صورت شکایت شرکت آب منطقه‌ای استان با آن‌ها برخورد می‌کنیم.
سید حسینی می‌گوید: برای رسیدگی به تخلفات حوزه کشاورزی و آب، جهاد کشاورزی موظف شده خشکه کاری برنج را ترویج کند.
نتیجه:
توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت، بستن چاه‌های غیر مجاز کشاورزی و نصب کنتوربرچاه‌های مجاز از مهمتین راهکار‌های جلوگیری از هدر رفت آب چاه‌های گلستان و جلوگیری از فزونشست زمین‌های استان است.
این در حالیست که زنگ خطر فرونشست زمین برای استان‌های شمالی به صدا در آمده است و تا دیر نشده است کاری باید کرد. سردبیر: سید حسین حسینی