با انصراف سعد حریری، لبنان بار دیگر در دور باطل خلاء سیاسی قرارگرفت، او آبان سال گذشته پس از رایزنی فراکسیون‌های پارلمانی برای سومین بار مامور تشکیل کابینه شد، اما بعد از ۹ ماه از این کار انصراف داد.
نگاهی به مواضع سیاسی گروه‌های تاثیرگذار لبنان نشان می‌دهد این اقدام حریری بیش از آنکه حاصل اختلاف نظر سیاسی باشد حاصل اختلافات عمیق در گروه‌های سیاسی همسو با محور غربی – عربی است؛ شرایطی که حریری را به سمت استعفا از تشکیل کابینه هدایت کرد.
سعد حریری که تا پیش از این در کنار ولید جنبلاط و سمیر جعجع سه چهره تاثیرگذار در جریان موسوم به ۱۴ مارس بود حالا هر یک به دلایلی ازیکدیگر فاصله گرفته اند.
جعجع پس از نزدیک شدن حریری به جبران باسیل رئیس جریان ملی مسیحی آزاد و داماد میشل عون رئیس جمهور پس از انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ عملا از جریان المستقبل به رهبری سعد حریری دور شد. در شرایط کنونی اولویت اصلی جعجع برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی و در نهایت رسیدن به مقام ریاست جمهوری است. انتخاباتی که به دلیل تشدید بحران اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حاکم بر لبنان او، جریان سیاسی متبوعش یعنی قوات لبنانی را از پیش پیروز آن می‌داند و در شرایط کنونی هیچ نشانی از پیوند مجدد این دو جریان سیاسی وجود ندارد مگر آنکه حریری وارد حلقه اصلی جعجع یعنی ایستادگی در برابر حزب الله شود.
ولید جنبلاط که به دلیل چرخش‌های سیاسی اش به مرد هزار چهره عرصه سیاسی لبنان معروف است و همواره بر روی اسب برنده شرط بندی می‌کند، از هم اکنون تلاش می‌کند تا با نزدیک شدن به جریان ملی مسیحی آزاد وارد رقابت انتخابات پارلمانی بهار سال آینده شود. رویکردی که حاصل بررسی تحولات منطقه‌ای و بین المللی است؛ از خروج امریکا از منطقه گرفته تا نتایج احتمالی مذاکرات ایران و آمریکا و گرم شدن روابط کشور‌های عربی با سوریه.
براین اساس در شرایط کنونی سعد حریری در جبهه داخلی فقط نبیه بری رئیس مجلس و مصر و روسیه را از جبهه خارجی در کنار خود می‌بیند و طرف‌های خارجی هم تنها به ارائه مشاوره‌های اخلاقی به او اکتفا می‌کنند.
براین اساس حریری تنها راه ماندگاری در جنگ قدرت را جلب رضایت عربستان از طریق حمله به حزب الله از یک سو و تهییج طایفه اهل سنت لبنان با انصراف از تشکیل کابینه می‌بیند تا از این طریق مسیر انتخابات پارلمانی ۲۰۲۲ را برای جریان المستقبل هموار کند. راهکاری که با اتخاذ آن تنها متحد داخلی خود یعنی نبیه بری را هم از دست خواهد داد و در عین حال منجر به بازگشایی درب‌های بسته دربار سعودی به سوی او نخواهد شد.
ناظران سیاسی براین باورند که یکی از عوامل اصلی انصراف حریری از تشکیل کابینه، محاسبات دقیق انتخاباتی با هدف تاثیرگذاری بر طرف‌های سیاسی داخلی و خارجی است تا با جلب حمایت حامیان سنتی و تحریک گسل‌های طایفه‌ای در جامعه چند پارچه لبنان زمینه را برای جبران شکست جریان متبوعش در انتخابات ۲۰۲۲ فراهم کند. هدفی که دیگر جریان‌های سیاسی مخالف محور مقاومت نیز دنبال می‌کنند.
این جریان‌ها تلاش می‌کنند تا با شعله ور کردن آتش زیرخاکستر اختلافات طایفه‌ای بستر مطالبه مردمی را برای تغییر حوزه‌های انتخاباتی در قالب قانون انتخابات جدید به گونه‌ای فراهم کنند که پیروز قطعی انتخابات باشند؛ تلاشی که در انتخابات ۲۰۱۸ با وجود دخالت‌های گسترده خارجی و صرف میلیون‌ها دلار پول خارجی به سرانجام نرسید.
از سوی دیگر تلاش می‌کنند تا با هدایت لبنان به سراشیبی سقوط اقتصادی، جریان حاکم پارلمانی و محور مقاومت را عامل اصلی وضعیت فاجعه بار معیشت مردم معرفی کنند و با ایجاد جنگ روانی تنها راه بهبود شرایط و رفع مشکلات را جلب کمک‌های بین المللی و سرمایه گذاری خارجی عنوان کنند؛ روندی که انتظار دارند در نهایت به مخدوش شدن پایگاه مردمی گروه‌های نزدیک به محور مقاومت منجر شود.
در همین راستا حمله به احزاب و چهره‌های سیاسی شناخته شده، تلاش برای احیای اختلافات سیاسی و طایفه‌ای، تلاش برای جلب حمایت مالی از تجار و ثروتمندان و سفارتخانه‌های خارجی و هزینه کردن آن در قالب کمک‌های بهداشتی و درمانی، کمک‌های مالی مستقیم و خرید و فروش مستقیم رای در مناطق مختلف و بالاخره تلاش برای ایجاد اتحاد میان شخصیت‌های برجسته خواهان براندازی نظام سیاسی حاکم در قالب یک لیست واحد، رویکرد اصلی انتخاباتی جریان‌های سیاسی مخالف محور مقاومت خواهد بود.
این رویکرد احزاب و گروه‌های سیاسی با نزدیک شدن به انتخابات، وضوح بیشتری به خود خواهد گرفت، اما آنچه مسلم است در شرایط کنونی جریان‌های سیاسی مورد حمایت محور غربی – عربی به تنها چیزی که فکر نمی‌کنند نجات لبنان است و آنچه ذهن آن‌ها را به خود معطوف کرده، نجات احزاب خود در دریای پرتلاطم سیاسی لبنان حتی به قیمت از بین رفتن زیرساخت‌های باقیمانده این کشور است. به عبارت ساده تر، نبرد برای رسیدن به پارلمان حتی به قیمت سقوط لبنان!
نویسنده: محمدرضا طلاجوران
خبرنگار سابق خبرگزاری صداوسیما در بیروت