آمریکایی‌ها پس از دو دهه اشغال افغانستان، بدون دستاوردی در حال ترک این کشور هستند تا خاطره خروج نیرو‌های انگلیس و شوروری از باتلاق افغانستان بار دیگر زنده شود.
فرار آمریکایی‌ها از افغانستان با دستان خالی و چهره‌ای مغموم، یادآور خروج انگلیسی‌ها در ۱۰۲ سال پیش و خروج نیرو‌های شوروی در ۳۲ سال پیش از افغانستان است.
به همین بهانه، حضور اشغالگران در افغانستان و ناکامی‌های آنان را در این کشور بررسی می‌کنیم.
حمله استعمار پیر به افغانستان
در سال ۱۸۳۹ میلادی، انگلیس به افغانستان حمله کرد که به جنگ اول افغانستان و انگلیس مشهور شد؛ از زمان آغاز حمله، نیرو‌های انگلیسی متوجه شدند با چه کسانی طرف شده اند. افغان‌ها در نبرد با متجاوزان، بیش از ۱۶ هزار انگلیسی و وابستگان آنان را کشتند که ایستادگی افغان‌ها باعث بهت و حیرت انگلیسی ها و شکست شدن هیمنه پوشالی استعمار پیر شد.
پس از جنگ اول و حضور نظامی انگلیسی‌ها در افغانستان، این کشور ناآرام شد تا اینکه در سال ۱۸۷۹ انگلیس، کابل را تصرف کرد که این موضوع به شورش و ناآرامی بیشتر منجر شد. این وقایع به جنگ دوم مشهور و نتیجه آن به امضاء «معاهده گندمک» منجر شد که عملاً افغانستان را مستعمره و تحت‌الحمایه انگلیس کرد.
از زمانی که افغانستان، مستعمره انگلیس شد، جنگ‌ها و درگیری‌هایی اتفاق می‌افتاد و در تمام این جنگ‌ها زیرساخت‌های اقتصادی افغانستان آسیب می‌دید؛ مردم افغانستان که از وضعیت موجود کلافه شده بودند، سرانجام در سال ۱۹۱۹ میلادی، کاسه صبرشان لبریز شد و جنگی بزرگ با هدف کسب استقلال با انگلیس شروع شد که به جنگ سوم معروف است.
«امان‌الله خان» پادشاهی که در افغانستان به قدرت رسیده بود، از همان ابتدا اعلام کرد باید انگلیسی‌ها از کشورش بروند.
در نبرد سوم انگلیس و افغانستان، مردمان شجاع افغانستان پیروز شدند؛ انگلیسی‌ها با ۱۶ میلیون پوند خسارت مالی و ۲ هزار کشته در این جنگ چند ماهه، شکست سنگینی خوردند و قراردادی مشهور به «قرارداد ۱۹۱۹ افغانستان ـ بریتانیا» امضا شد. بر طبق این قرارداد انگلیسی‌ها باید افغانستان را ترک می‌کردند. کشور‌های دیگر جهان نیز پس از این قرارداد، استقلال افغانستان را به رسمیت شناختند و کار انگلیس در افغانستان بدون داشتن دستاوردی برای متجاوزان، به پایان رسید.
افغانستان؛ ویتنام شوروی
«لئونید برژنف» رهبر وقت شوروی زمانی که در ۲۷ دسامبر ۱۹۷۹ دستور حمله به افغانستان را صادر کرد، فکر نمی‌کرد که در باتلاق افغانستان گیر کند.
نیرو‌های شوروی در ژوئیه ۱۹۷۹ تعداد یکصد فروند هواپیمای جدید در پایگاه هوایی قندهار مستقر کردند و سه ماه پس از آن، «مارشال پاولوفسکی» فرمانده نیرو‌های زمینی شوروی با ۶۰ نفر از ژنرال‌های برجسته، برای تهیه نقشه و شناسایی مناطق راهبردی وارد افغانستان شدند.
«حفیظ الله امین» رئیس‌جمهور وقت افغانستان توسط ژنرال‌های شوروی وادار شد که به قصر دارالامان کابل برود تا بدین ترتیب تجاوز نظامی به شهر آسان‌تر شود.
تا ۲۷ دسامبر ۱۹۷۹، حدود پنج هزار سرباز شوروی وارد کابل شدند و ساعت ۶ عصر روز ۲۷ دسامبر، غرش توپ و گلوله قصر دارالامان در جنوب غرب کابل را به لرزه درآورد و درگیری میان ارتش شوروی و محافظان قصر آغاز شد؛ به این ترتیب حفیظ الله امین که برای نجاتش دست به دامان شوروی شده بود، شرایط سقوط خود را فراهم کرد. پس از حدود یک ساعت صدای «ببرک کارمل» از رادیو تاجیکستان پخش شد و ببرک ضمن برشمردن جنایات حفیظ الله امین، او را «میرغضب» خواند و اعلام کرد که امین از صحنه روزگار محو شده است.
پس از مدتی دولت کمونیستی وقت افغانستان و ارتش شوروی که در این کشور مستقر بودند با مقاومت مجاهدین افغان و قیام گسترده در مناطق مختلف روبرو شدند و پس از ۹ سال و دادن تلفات بسیار، به خروج از افغانستان مجبور شدند.
مطبوعات شوروی آمار تلفات نیرو‌های نظامی خود در افغانستان را ۱۴ هزار و ۴۵۳ نفر اعلام کردند؛ بر اساس این آمار، ۹ هزار و ۵۱۱ نفر در نبرد‌های مستقیم با مجاهدان افغانستانی کشته شدند و ۲ هزار و ۳۸۴ نفر هم بر اثر جراحات وارده در جنگ، خودکشی و یا بر اثر بیماریها از بین رفتند.
البته در این جنگ حدود یک میلیون نفر از مردم افغانستان نیز کشته و ۵ میلیون نفر دیگر هم آواره شدند.
نکته قابل توجه این است که نبرد طولانی افغانستان و شوروی به «جنگ ویتنام شوروی» مشهور است.
فرار آمریکایی‌ها از افغانستان
در پی حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا و فروریختن برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در نیویورک، ایالات متحده به بهانه سرکوب القاعده و حذف طالبان از قدرت هفتم اکتبر ۲۰۰۱ به افغانستان حمله کرد.
آمریکایی‌ها در ابتدا گمان می‌کردند به آسانی می‌توانند به اهداف خود در افغانستان دست یابند، اما در باتلاقی مانند ویتنام گرفتار شدند و پس از ۲۰ سال اشغال افغانستان، در حال ترک این کشور هستند.
روز جمعه (دوم ژوئیه ۲۰۲۱) آخرین نظامی آمریکایی از پایگاه بگرام در شمال شهر کابل خارج شد و آمریکایی‌ها این پایگاه را به وزارت دفاع افغانستان تحویل دادند.
اداره بازرسی آمریکا در امور بازسازی افغانستان موسوم به «سیگار» اعلام کرد که از زمان حمله این کشور به افغانستان در اکتبر سال ۲۰۰۱ تا ۱۷ آوریل سال ۲۰۲۰ میلادی، یکهزار و ۹۰۹ نظامی آمریکایی بر اثر درگیری در افغانستان کشته شده اند؛ از این میان، یک هزار و ۴۰۹ نفر در حین درگیری کشته شدند و ۴۹۷ نفر دیگر بر اثر جراحات وارده جان خود را از دست دادند همچنین ۳ نفر دیگر نیز بر اثر دیگر حملات کشته شدند.
این گزارش می‌افزاید، ۵۳۰ نظامی دیگر آمریکایی نیز بر اثر رویداد‌های دیگری که مربوط به درگیری نبود کشته شدند.
در این مدت همچنین، ۲۰ هزار و ۶۶۳ نفر از نیرو‌های آمریکایی در افغانستان زخمی شدند؛ البته باید گفت که برخی از ناظران بین المللی معتقدند که شمار تلفات آمریکا در افغانستان، بیشتر از آمار اعلام شده است.
حضور نیرو‌های نظامی خارجی در افغانستان همچنین باعث کشته شدن ۲۴۱ هزار نفر از مردم این کشور و مهاجرت بیش از شش میلیون نفر از مردم افغانستان در داخل و خارج از کشور شده است.
جمع بندی
حمله انگلیس، شوروی و آمریکا به افغانستان و فرارشان از این کشور نشان داد که آن‌ها به هیچ یک از اهداف اعلامی خود نرسیدند.
اکنون نیز آمریکا پس از ۲۰ سال اشغال نظامی افغانستان درحالی از این کشور فرار می‌کند که حضور نظامی واشنگتن جز میلیارد‌ها دلار خسارت، کشته شدن تعداد زیادی از مردم و نظامیان، نتیجه‌ای برای ایالات متحده در پی نداشته است.
آمریکا و متحدانش از زمان حمله به افغانستان نه تنها در زمینه مبارزه با تروریسم شکست خوردند بلکه به دلیل فراهم کردن زمینه‌های تداوم آشوب و بی ثباتی در این کشور موجبات حضور گروه تروریستی داعش را نیز در این کشور فراهم کردند.
مقابله با کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان از وعده‌های آمریکا در زمان حمله به افغانستان بود که در سال‌های اخیر سیاست‌های کاخ سفید در این زمینه نه تنها موجب کاهش تولید مواد مخدر نشد بلکه کشت خشخاش و تولید مواد مخدر را نیز افزایش داد.
در نهایت می‌توان گفت، باعث به وجود آمدن وضعیت امروز افغانستان که ناامنی و بی ثباتی در آن موج می‌زند، همین اشغالگران هستند.