زنجان؛ تشنه‌تر از همیشه

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری صداوسیمای مرکز زنجان؛ خرداد است، همه از بهار می‌گویند و من اما می‌خواهم، از واقعیت تلخ این روز‌های کم آبی بگویم.
امسال باران ترانه‌ای ندارد که دراین روز‌های داغ خردادماه بخواند.
می‌گویند برق قطع می‌شود خب این را، کسی که در کنار سد‌های استان، قدمی زده باشد هم می‌تواند پیش بینی کند.

برای تهیه‌ی گزارشم راهی سدتهم یکی از ۴سد بزرگ استانمان می‌شوم.
سلطانی، کارشناس هواشناسی استان، ما را تا سد تهم همراهی می‌کند.
او از کاهش ۳۸/۴درصدی بارندگی‌های استان می‌گوید و این که دلیل همه‌ی این کاهش‌ها تغییر اقلیم است.

در حضور یک روزه یمان در اطراف سد‌های استان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان هم، از آمار‌های منفی آب می‌گویداین که استانمان در رتبه‌ی نهم استان‌های کم آب کشور و از لحاظ بارندگی در رتبه‌ی شانزدهم کشور قرار دارد و این، زنگ خطری برای استانمان است.
این در حالی است  که ۵۰درصد آب شرب زنجانی‌ها، از سد تهم تامین می‌شود و تقریبا ۵۰درصد نیاز آبی آشامیدنی شهرستان‌های ابهر و خرمدره از کینه ورس.
اما وقتی این سد‌ها تشنه باشند چه باید کرد؟
چند مدیر برای بازدید از این سد‌ها در این روز گرم خرداد ماهی حاضر شده اند، اما آیا آمار‌های اعلامی این مسئولان دردی را هم درمان می‌کند؟

نوری سرپرست گروه حفاظت و بهره برداری از منابع زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای زنجان می‌گوید: ۸۰درصد آب شرب استان زنجان ازمنابع آب زیرزمینی تامین می‌شود آن هم به شرط بارش.
کشاورزانِ همیشه در تکاپو، ازدور ما را دیدند و با همان صفای همیشگی وجودشان، به جمع ما اضافه می‌شوند.
حاج مرتضی یکی از همین اهالی است.

او امسال ۱۰هکتار گندم دیم کاشته است و می‌گوید: اگر در چند روز آینده باران نبارد گندمزارهایش فقط به درد چرای گوسفندان خواهد خورد.
به آب که نگاه می‌کنی، آن تلاطم گذشته را ندارد، انگار پُر از خالی است.
خطوط به جای مانده از بالاآمدن آب سد  در سال‌های گذشته، به چروک پیشانی سالخوردگان می‌ماند.
سلطانی معاون عمرانی استاندار که در جمع ما حضور دارد می‌گوید: امسال یکی از خشکسالی‌های شدید را تجربه می‌کنیم و به لحاظ بارش، عقب‌تر از بلند مدت هستیم و این موضوع بر کشاورزی، دامداری و مخازن آب شرب استان تاثیر خواهد گذاشت.
اما شاید، با کمی مدیریت بتوان، منابع آبی سد‌های استان را کنترل کرد.
نوری سرپرست گروه حفاظت و بهره برداری از منابع زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای زنجان، دوباره وارد بحث ما می‌شود و این طور ادامه می‌دهد: برای جلوگیری از خشک شدن سفره آب‌های زیرزمینی، باید جلوی برداشت‌های غیرمجاز گرفته شود.
مسیر خود را  به سمت دشت‌های سلطانیه و ابهر عوض می‌کنیم، دشت‌های استان هم آن سرسبزی گذشته را ندارد.
به سلطانیه که می‌رسیم، کشاورز تکابی را می بینیم که در دشت سلطانیه کار می‌کند و در باغات این دشت، برای زن و بچه اش نان می‌برد.
آقا صالح هم دل خوشی ندارد و می‌گوید: من ۸ساله در این دشت‌ها کار می‌کنم، اما به اندازه‌ی امسال خشکسالی ندیده ام، گا‌ها با خودم فکر می‌کنم که به ولایت خودم برگردم.
آقای ابوالفضل نصیری دیگر باغداری است که در همسایگی آقای صالح پایش به گزارش ما باز می‌شود.
او می‌گوید: هر سال این موقع ما چاه‌ها را برای آبیاری فعال می‌کردیم، اما امسال یک ماهی می‌شود که به علت بارندگی کم و تشنگی زمین، چاه‌های آب کشاورزی زودتر از موعد فعال است.
آقا ابوالفضل می‌گوید: اگه تا یکی دوسال آینده، بارندگی این گونه باشد اینجا تبدیل به بیابان خواهد شد.
سرپرست گروه حفاظت و بهره برداری از منابع زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای زنجان هم می‌گوید: با این کم آبی‌ها و کاهش بارندگی‌ها پیش بینی مان این است تا بالای ۲متر، شاهد افت سطح آب‌های زیرزمینی دشت‌های استان باشیم.
خورشید، نیم دور کاملی زده است نزدیک غروب است، اما گزارش من دست کم یک روزی، تا تکمیل شدن کار دارد.
ساعت ۸صبح، راهی هندوستان ایران؛ طارم می‌شویم، اینجا، هر دم از این باغ بری می‌رسد.
در طارم زیبا، پس از برداشت کرفس، این روز‌ها فصل برداشت سیر و گیلاس است و طارمی‌ها سخت مشغول کار.
اما دل سیر کشاورزان طارمی، از برداشت پیش از موعد سیر
کشاورز طارمی کمی دور‌تر از چورزق یکی از شهر‌های طارم، در مزرعه‌ای نزدیک شهر به استقبالمان می‌آید.
او از بازار سیر شکایت دارد، هم از برداشت این محصول که مثل سال‌های گذشته نیست و هم از قیمت آن که خرجش با دخلش نمی‌خواند.
مسئول تولیدات گیاهی و دامی شهرستان طارم با قرار قبلی به جمع ما اضافه می‌شود.
یارمحمدی می‌گوید: برداشت سیر، امسال، به خاطر خشکسالی و کم آبی، زودتر از موعد آغاز شد که نه مناسب فراوری است ونه مناسب صادرات.

ولی دیگر چاره‌ای ندارند و عمده‌ی مشکلات در بازار سیر هم، به علت همین کم آبی است.
او راست می‌گفت، اینجا محصول نارس را، به علت نگرانی از کم آبی و آفت ناشی از کم آبی، زودتر از موعد برداشت می‌کنند.
آفات هم در پی فرصتتد تا از گل آلودگی کم آبی، ماهی بگیرند.

به گفته‌ی کارشناسان جهاد کشاورزی، از نظر فیزیولوژی گیاهی، ضعف گیاه موجب طغیان و جذب آفت خواهد شد، به خصوص در مزارع دیم.

در مورد گندم این آفت، سن است.

برای تکمیل این گزارش باید به مرکز استان باز می‌گشتم، شاید بخشی از چاره‌ی کار در دست مسئولان مرکز استان باشد.
اما بارقه‌های امید همیشه وجود دارد و چشم ما همیشه به سخاوت آسمان است.

به گفته‌ی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، ۱۴عنوان برنامه، برای سازگاری باکم آبی، در سیاست کشاورزی در زمان خشکسالی، برای ۶سال برنامه ریزی شده است.
افشاری مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان هم می‌گوید: برای جبران افت آب، کشاورزان باید در مصرف آب صرفه جویی کنند،

سیستم‌های آبیاری و کشت را عوض و از محصولات پربازده و کم آب طلب استفاده کنند.

کریمی مسئول باغبانی جهاد کشاورزی استان زنجان هم می‌گوید: در همین راستا، اقدامات موثری، در زمینه‌ی ترویج کشت نشائی محصولات، صورت گرفته است.
کارشناسان معتقدند؛ کشت نشائی، علاوه برکاهش تعداد نوبت آبیاری در مزرعه، مصرف آب را هم کاهش می‌دهد.
به گفته‌ی کارشناسان، تولید علوفه در گلخانه‌ها، برای دامداری‌ها و تغذیه‌ی دام، یکی دیگر از روش‌های کاهش مصرف آب است.

در حال حاضر به خصوص امسال که میزان بارندگی‌ها بسیار کاهش پیدا کرده، تولید علوفه در محیط‌های کنترل شده، از جمله گلخانه‌ها، راهکار مناسبی به نظر می‌رسد.

او راست می‌گفت: یادم می‌آید که در گزارش قبلی ام، ماهنشانی‌ها برای برون رفت از مشکل کم آبی، دست به کار شده بودند.

در شهرستان ماهنشان هم که در حاشیه‌ی رودخانه قزل اوزن قرار دارد، باتوجه به شرایط آبی، کشاورزان این منطقه، اقدام به کاشت محصولات مقاوم به کم آبی، مثل محصول پسته کردند.

کارشناسان حوزه‌ی انرژی هم نسخه ی صرفه جویی را برایمان می‌پیچند، از مدیریت مصرف انرژی در بخش‌های خانگی گرفته تا حوزه‌ی صنعت و کشاورزی.

در کنار همه این‌ها این گونه به نظر می‌رسد که مسئولان باید، همه‌ی شرایط بهره مندی از امکانات و تسهیلات، در حوزه‌های مختلف مصارف خانگی وکشاورزی و صنعت را فراهم کنند، تا از آب "هر چقدر که داریم" بهینه استفاده کنیم.

پس قبل از آن که آب پاکی را بر دست کشاورزان و مصرف کنندگان حوزه‌ی آب بریزیم، علاج واقعه قبل از وقوع کنیم.

خبرنگار و نگارنده: اکرم شجاعی

سردبیر: فریده سادات تقی زاده