چه فروشنده خودرو باشید و چه خریدار آن، باید نکاتی را درباره نحوه نوشتن قرارداد اولیه خودرو که به آن مبایعه‌نامه خودرو یا قولنامه ماشین می‌گویند بدانید.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، برخلاف تصور بسیاری از افراد، حتی قولنامه‌ای که به‌صورت دستی روی یک تکه کاغذ نوشته می‌شود، وقتی امضای دو طرف قرارداد در پایین آن می‌آید وجاهت قانونی پیدا می‌کند؛ بنابراین بر‌اساس بند‌های قولنامه و شروطی که در آن قید کرده‌اید، می‌توانید نسبت به آن عمل کرده یا آن را فسخ کنید. باید بدانید که تنظیم یک مبایعه نامه خودرو چه به صورت دستی و چه در فرمت‌های تایپ شده و آماده‌ای که وجود دارد، طرفین را نسبت به اجرای آن متعهد می‌کند؛ بنابراین قولنامه خودرو را باید دقیق بنویسید؛ حتی اگر طرف دیگر معامله، دوست قدیمی یا قوم‌و‌خویش شماست!
راهنمای نوشتن قولنامه ماشین
قولنامه خودرو از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که هر یک از این بخش‌ها را می‌توان یک ماده نامید. اگر از فرمت‌های آماده قولنامه ماشین استفاده می‌کنید این مواد از پیش تهیه‌شده‌است و شما تنها نیاز به پر کردن بخش‌های مربوط به خود دارید. اما اگر می‌خواهید قولنامه خودرو را به‌صورت دستی بنویسید نیز همچنان نیاز است تا مواد مورد نیاز در قولنامه شما وجود داشته باشد.
ماده‌های یک قولنامه ماشین که در واقع اجزای آن را تشکیل می‌دهند شامل موارد زیر است:
ماده اول: مشخصات طرفین
در این بند مشخصات خریدار و فروشنده را که شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه و محل صدور آن، تاریخ تولد، کد ملی، شغل، آدرس محل سکونت و شماره تلفن است، بنویسید. در صورتیکه با شخص حقوقی معامله‌ای را انجام می‌دهید مشخصات آن شامل نام شرکت، شماره ثبت، شناسه ملی، کد اقتصادی، نشانی، کد پستی، نام صاحبان امضای مجاز (کسانی که در شرکت باید یک قرارداد را امضا کنند تا قرارداد دارای اعتبار باشد) را ذکر کنید.
چنانچه شخصی به نمایندگی (وکالت) از یک شخص حقیقی یا حقوقی در حال معامله با شماست، حتما از اینکه شخص اختیار این معامله را داراست مطمئن شوید و این نمایندگی (وکالت) را ذکر کنید.
ماده دوم: موضوع و مشخصات مورد معامله
در این ماده ذکر کنید که موضوع این مبایعه نامه فروش ماشین به شخص خریدار است و در قبال آن خریدار به شما مبلغی را می‌پردازد. همچنین در این بند باید مشخصات مورد معامله که همان خودرو بوده و شامل نوع خودرو، سیستم آن، رنگ و مدل آن، شماره شهربانی، شماره موتور، شاسی و بدنه می‌شود، درج کنید.
ماده سوم: مبلغ معامله
در این بند قیمت و شرایط پرداخت آن را به این صورت که: قیمت کل معامله، مبلغ …………………. ریال است که مبلغ …………………. ریال به‌صورت …………………. تحویل فروشنده شد و باقی مبلغ به‌صورت …………………. پس از انتقال قطعی سند خودرو تحویل داده خواهد شد، ذکر نمایید.
نکته: در قسمت مبلغ باید ذکر کنید که چه مقدار از مبلغ به‌شکل نقدی و چه مقدار از آن با چک پرداخت می‌شود.
نکته: مشخصات چک، تعداد و تاریخ آن را باید در قولنامه خودرو بنویسید.
نکته: شماره حسابی را که به آن مبلغ نقد را واریز می‌کنید در قولنامه ذکر کنید.
نکته: مواعدی (تاریخ‌هایی) را که در آن مبلغ را نقدی به طرف مقابل پرداخت می‌کنید در قولنامه ذکر کنید.
ماده چهارم: شرایط معامله
این بند از مبایعه نامه خودرو شامل شرایط معامله است. در این بند زمان حضور خریدار و فروشنده در مرکز تعویض پلاک، زمان سند زدن، زمان پرداخت وجه معامله و دیگر شرایط این خرید و فروش را ذکر می‌کنید. در این بند شما می‌توانید همه شروطتان را بگنجانید. توصیه ما این است که این شروط را در معامله قید کنید تا در صورت نیاز بتوانید معامله را فسخ کنید. حالا بیایید ببینیم چه شرایطی را بهتر است در قولنامه بنویسیم.
نکات مهم در نوشتن قولنامه خودرو
برخی از شروط مهم که باید در متن قولنامه ماشین آورده شوند عبارت‌اند از:
۱. عدم حضور هر یک از طرفین در دفترخانه اسناد رسمی شماره (شماره دفترخانه) در زمان مقرر، عدم ارائه مستندات و مدارک لازم برای تنظیم سند از طرف فروشنده و عدم پرداخت ثمن معامله تا تاریخ (…. /…. /…..) توسط خریدار موجب فسخ معامله می‌شود.
در این بند علاوه بر پیش‌بینی حق فسخ زمانی که یکی از طرف‌های معامله به تعهدات خودش عمل نمی‌کند، می‌توان مبلغی را نیز به عنوان جریمه این عدم انجام تعهد (وجه التزام) تعیین نمود.
۲. در رابطه با حق فسخ در معاملات باید بدانیم که وجود یا عدم وجود حق فسخ کاملا وابسته به توافق طرفین است. این توافق می‌تواند به اشکال مختلفی صورت بگیرد:
برای هیچکدام از خریدار و فروشنده حق فسخ نگذارید
هر دو طرف معامله حق فسخ داشته باشند
یکی از طرفین حق فسخ معامله را داشته باشد
هر کدام از طرفین که قصد فسخ معامله را داشته باشد باید مبلغی را نیز به عنوان جریمه بپردازد.
نکته: در صورتیکه در مورد حق فسخ در متن قولنامه ماشین صحبتی نشود به معنای این است که برای هیچکدام از طرفین حق فسخ وجود ندارد.
نکته: معمولا در فرمت‌های آماده مبایعه نامه خودرو بند زیر به عنوان بند مربوط به حق فسخ ذکر می‌شود:
همه خیارات از جمله خیار غبن به هر عنوان ادعا و به هر میزان اسقاط شد. موارد تقلب و تدلیس از این موضوع مستثنی است.
۳. مسئولیت هر نوع تخلف اعم از راهنمایی و رانندگی، کیفری و مدنی که با استفاده از مورد معامله به وقوع پیوسته باشد و نیز مسئولیت آسیب‌های وارده و خرابی‌های خودرو تا زمان تحویل به عهده فروشنده است.
۴. یکی از شرایط مهم درباره مورد معامله این است که باید خودِ خودرو، لوازم جانبی، همه اسناد و مدارک و بیمه‌نامه آن را بررسی کنید و این موارد را در قولنامه هم بنویسید. این مورد را به‌صورت زیر بنویسید:
«مورد معامله با تمام لوازم موجود و اسناد و مدارک، با رؤیت کامل فنی و بدنه توسط خریدار و کارشناس مورد اعتماد او صورت گرفت و از کمیت و کیفیت آن آگاه است؛ بنابراین خریدار پس از امضای این قرارداد ادعایی نسبت به عدم سلامت فنی و بدنه خودرو ندارد.»
نکته: بدیهی است با امضای این بند خریدار عملاً حق فسخ معامله را به دلیل ایراد‌هایی که بعداً متوجه آن‌ها می‌شود از دست می‌دهد؛ بنابراین اگر خریدار خودرو هستید، حتما و حتما قبل از امضای قولنامه، خودرو را به یک کارشناس خبره نشان دهید تا از سلامت آن مطمئن شوید. لوازم جانبی آن را چک کنید. بررسی بیمه‌نامه را هم فراموش نکنید.
۵. در انتهای قولنامه، امضای فروشنده، خریدار و شهود را درج کنید. قولنامه خودرو حتما باید در دو برگ نوشته شود. هنگام وارد کردن اطلاعات کاربن بگذارید تا هر چیزی که می‌نویسید عینا در برگه دوم کپی شود. به طور کلی در قرارداد ذکر کنید که چند نسخه از این قولنامه وجود دارد.
نکته: بهتر است متن قولنامه ماشین تایپی باشد، اما اگر دستی می‌نویسید حداقل خوانا بنویسید. اگر به هر دلیلی اشتباهی صورت گرفت، حتما درباره آن در انتها توضیح بدهید و فروشنده و شاهدان هم باید توضیح مربوط به تصحیح متن را امضا کنند.
نکته: هنگام امضا کردن کاربن را بردارید. امضای هر دو برگه باید عملا انجام شود و نباید امضا کاربن‌شده باشد.
چنانچه برای خرید و فروش خودرو از سرویس کارشناسی خودرو کارنامه استفاده می‌کنید، می‌توانید در زمینه تنظیم قرارداد قانونی نیز، از کارشناسان ما خدمات دریافت کنید و معامله کاملا مطمئنی داشته باشید.
نمونه قولنامه ماشین
تصویری که در زیر می‌بینید یک نمونه مبایعه نامه خودرو است که با رعایت موارد گفته شده در بند‌های بالا نوشته شده است:
قولنامه دستی ماشین
شاید تا به الان متن قولنامه دستی را دیده باشید؛ گاهی اوقات قولنامه به‌صورت دستی بین طرفین نوشته می‌شود و به‌صورت تایپی پرینت‌شده و با آرم قوه قضاییه نیست. این قولنامه بیشتر زمانی کاربرد دارد که خریدار و فروشنده یکدیگر را می‌شناسند یا به هر دلیلی برای خرید و فروش ماشین با هم توافق کرده‌اند و می‌خواهند این معامله را بین خودشان تمام کنند. شرایط و مواد مندرج در قولنامه دستی ماشین هیچ فرقی با قولنامه آماده ندارد و همان بند‌ها باید به‌صورت روشن و مشخص در آن درج شود. حالا سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا این قولنامه اعتبار دارد؟ یعنی اگر هر یک از طرفین فروشنده یا خریدار بخواهند به معتبر بودن آن اعتراض کنند، آیا می‌توان از اعتبار آن دفاع کرد؟
اعتبار قولنامه دستی خودرو چگونه است؟
اعتبار قولنامه دستی خودرو نزد مراجع قضایی پذیرفتنی است. حتی اگر فقط خود طرفین امضا کرده باشند و هیچ شاهدی آن را امضا نکرده باشد باز هم اعتبار دارد. امضای شهود صرفا روند اثبات ادعا را ساده‌تر می‌کند و در اعتبار قولنامه تأثیر ندارد. درصورتی که هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، دیگری می‌تواند با در دست داشتن نسخه قولنامه خودرو به مراجع قضایی مراجعه کند.
بدیهی است شاکی درصورتی می‌تواند ادعای خود را ثابت کند که همه‌چیز به‌صورت کاملا خوانا و بدون هیچ ابهامی نوشته شده باشد و امضا‌ها در آن جعل نشده باشند؛ بنابراین اگر قولنامه ماشین را به‌شکل دستی می‌نویسید، حتما اطلاعات را با خطی خوانا وارد کنید. بند‌ها باید کاملا بدون ابهام و شفاف توضیح داده شوند. مبلغ را هم به عدد و هم به حروف وارد کنید. هرچند با این شرایط دستکاری مبلغ ساده نخواهد بود، بااین‌حال اگر تمایل دارید می‌توانید روی مبلغ را چسب بزنید.
شرایط فسخ معامله را فراموش نکنید. برای اطمینان بیشتر می‌توانید از فردی ثالث بخواهید به‌عنوان شاهد قولنامه را امضا کند. یادتان باشد هیچ کلام ردوبدل‌شده‌ای نزد دادگاه سندیت نخواهد داشت و صرفا هرآنچه نوشته شده است معتبر خواهد بود.
هزینه نوشتن قولنامه ماشین
معمولا برای نوشتن قولنامه خواه دستی باشد یا رسمی و تایپ‌شده که فقط فرم آن را پر کرده باشند، هزینه‌ای به نویسنده قولنامه پرداخت می‌کنند. هزینه نوشتن قولنامه خودرو معمولا درصدی از قیمت ماشین معامله‌شده است. با این حال، در بسیاری از موارد این مبلغ توافقی است و بستگی به طرفین معامله و نویسنده قولنامه ماشین دارد. حتی ممکن است قولنامه را کسی بنویسد که آشنای شماست و پولی دریافت نکند. معمولا ۱ تا ۱٫۴ درصد از قیمت خودرو را به نویسنده قولنامه پرداخت می‌کنند که البته عرف آن این‌طور است که نیمی از آن را خریدار و نیم دیگر را فروشنده پرداخت کند.
ما در این مطلب سعی کردیم توضیح دهیم مبایعه نامه خودرو چیست و همچنین نمونه قولنامه ماشین را برایتان آوردیم تا بیشتر با طرز نوشتن قولنامه ماشین آشنا شوید.